Διαφορετική απόκριση του ανοσοποιητικού ανδρών και γυναικών στην Covid-19

Η δια­φο­ρε­τι­κή από­κρι­ση του ανο­σο­ποι­η­τι­κού συστή­μα­τος μετα­ξύ των δύο φύλων στη λοί­μω­ξη από τον SARS-CoV‑2 επη­ρε­ά­ζουν την κλι­νι­κή πορεία και την έκβα­ση της νόσου COVID-19, σύμ­φω­να με τα ευρή­μα­τα μελέ­της ομά­δας επι­στη­μό­νων από το Πανε­πι­στή­μιο Yale των ΗΠΑ, που δημο­σιεύ­τη­κε στο περιο­δι­κό Nature.

Οι επι­στή­μο­νες μελέ­τη­σαν τις δια­φο­ρές της ανο­σο­λο­γι­κής από­κρι­σης μετα­ξύ ανδρών και γυναι­κών ένα­ντι του νέου κορο­νοϊ­ού και τα κύρια σημεία και απο­τε­λέ­σμα­τα της μελέ­της αυτής συνο­ψί­ζο­νται από τους καθη­γη­τές του ΕΚΠΑ Ουρα­νία Τσι­τσι­λώ­νη, Ευάγ­γε­λο Τέρ­πο και Θάνο Δημό­που­λο (Πρύ­τα­νη ΕΚΠΑ).

Είναι πλέ­ον σαφές, ανα­φέ­ρουν οι καθη­γη­τές του ΕΚΠΑ, ότι η νόσος COVID-19 σχε­τί­ζε­ται σημα­ντι­κά με την από­κρι­ση του ανο­σο­ποι­η­τι­κού συστή­μα­τος ένα­ντι του νέου κορο­νοϊ­ού SARS-CoV‑2. Παράλ­λη­λα, έχει δια­πι­στω­θεί ότι η ηλι­κία αλλά και το φύλο (άντρες ή γυναί­κες) επη­ρε­ά­ζουν την κλι­νι­κή πορεία και τη βαρύ­τη­τα της νόσου. Οι άντρες ασθε­νείς με COVID-19 φάνη­καν από την αρχή της παν­δη­μί­ας να είναι πιο ευαί­σθη­τοι και σε παγκό­σμιο επί­πε­δο οι περισ­σό­τε­ροι θάνα­τοι από COVID-19 αφο­ρούν άντρες ασθε­νείς. Μάλι­στα, έπει­τα από στα­τι­στι­κή ανά­λυ­ση μεγά­λου αριθ­μού περι­στα­τι­κών, δια­πι­στώ­θη­κε τόσο σε χώρες της Ευρώ­πης (Ιτα­λία, Γαλ­λία, Ισπα­νία, Γερ­μα­νία, Ελβε­τία) όσο και σε μη Ευρω­παϊ­κές χώρες (Κίνα, Κανα­δά, Β. Κορέα), ότι όχι μόνο οι κατα­γε­γραμ­μέ­νοι θάνα­τοι από COVID-19 είναι συχνό­τε­ροι (κατά 1,5 φορά) στους άνδρες, αλλά οι άνδρες ασθε­νείς που χρειά­στη­καν δια­σω­λή­νω­ση ήταν 3–4 φορές περισ­σό­τε­ροι από τις γυναί­κες ασθε­νείς, και οι άνδρες που χρειά­στη­κε να νοση­λευ­τούν ήταν επί­σης κατά 50% περισ­σό­τε­ροι από τις γυναίκες.

Είναι επί­σης γνω­στό ότι η ευαι­σθη­σία ανδρών και γυναι­κών και σε άλλες λοι­μώ­ξεις είναι δια­φο­ρε­τι­κή. Για παρά­δειγ­μα, η λοί­μω­ξη από τον ιό της ηπα­τί­τι­δας Α και η φυμα­τί­ω­ση είναι συχνό­τε­ρες στους άνδρες, ενώ άνδρες μολυ­σμέ­νοι από τον ιό της ηπα­τί­τι­δας C ή από τον ιό της ανθρώ­πι­νης ανο­σο­α­νε­πάρ­κειας (HIV) έχουν στα­θε­ρά υψη­λό­τε­ρα ιικά φορ­τία. Αντί­θε­τα, το ανο­σο­ποι­η­τι­κό σύστη­μα των γυναι­κών απα­ντά ισχυ­ρό­τε­ρα στα εμβό­λια και αδρα­νο­ποιεί ικα­νο­ποι­η­τι­κό­τε­ρα πολ­λούς λοι­μο­γό­νους παράγοντες.

Στα δεδο­μέ­να αυτά βασί­στη­κε η μελέ­τη των επι­στη­μό­νων από το Πανε­πι­στή­μιο Yale. Οι ερευ­νη­τές κατέ­γρα­ψαν τις δια­φο­ρές μετα­ξύ ανδρών και γυναι­κών με COVID-19 ως προς το ιικό φορ­τίο, την παρα­γω­γή ειδι­κών για τον SARS-CoV‑2 αντι­σω­μά­των, τις παρα­γό­με­νες από τον οργα­νι­σμό κυτ­τα­ρο­κί­νες (δια­λυ­τές πρω­τε­ΐ­νες που ρυθ­μί­ζουν την ανο­σο­λο­γι­κή από­κρι­ση) και τον φαι­νό­τυ­πο των ανο­σο­κυτ­τά­ρων (την παρου­σία δηλα­δή ειδι­κών δει­κτών σε αυτά) στο αίμα ασθε­νών με COVID-19.

Στη μελέ­τη συμ­με­τεί­χαν 98 ασθε­νείς, 47 άνδρες και 51 γυναί­κες, με επι­βε­βαιω­μέ­νη (με μορια­κό έλεγ­χο) λοί­μω­ξη από τον SARS-CoV‑2, που είχαν εκδη­λώ­σει μέσης βαρύ­τη­τας νόσο και δεν είχαν λάβει θερα­πεία με ανο­σο­κα­τα­σταλ­τι­κά φάρμακα.

Εκτός από το φύλο, συνε­κτί­μη­σαν την ηλι­κία, το δεί­κτη μάζας σώμα­τος, τη θερα­πευ­τι­κή αγω­γή που έλα­βαν οι ασθε­νείς και τη βαρύ­τη­τα της νόσου, ενώ στην ανά­λυ­ση συμπε­ριε­λή­φθη και ο χρό­νος, δηλ. οι ημέ­ρες από την εμφά­νι­ση συμ­πτω­μά­των και/ή εισα­γω­γής σε μονά­δα εντα­τι­κής θεραπείας.

Συν­δυά­ζο­ντας τα δεδο­μέ­να, φαί­νε­ται ότι η συνο­λι­κή από­κρι­ση του ανο­σο­ποι­η­τι­κού συστή­μα­τος στις γυναί­κες-ασθε­νείς με COVID-19 είναι πολύ δια­φο­ρε­τι­κή από αυτή των ανδρών. Στις γυναί­κες, ακό­μα και προ­χω­ρη­μέ­νης ηλι­κί­ας, τα χαμη­λά επί­πε­δα παρα­γό­με­νων κυτ­τα­ρο­κι­νών που σχε­τί­ζο­νται με τη φλεγ­μο­νή (των IL‑8, IL-18 και κυρί­ως της CCL5) επι­δρούν στα μονο­κύτ­τα­ρά τους στα­μα­τώ­ντας τη μετά­βα­σή τους προς ενδιά­με­σα μονο­κύτ­τα­ρα, χωρίς να επη­ρε­ά­ζε­ται η λει­τουρ­γι­κό­τη­τα και ο αριθ­μός των Τ λεμ­φο­κυτ­τά­ρων. Στους άνδρες αντί­θε­τα, τα υψη­λά επί­πε­δα κυτ­τα­ρο­κι­νών που σχε­τί­ζο­νται με τη φλεγ­μο­νή (IL‑8, IL-18, CCL5) επι­δρούν στα μονο­κύτ­τα­ρά τους μετα­τρέ­πο­ντάς τα σε «μη κλα­σι­κά» (άρα και μη λει­τουρ­γι­κά), και συγ­χρό­νως επι­δρούν στα Τ λεμ­φο­κύτ­τα­ρά τους οδη­γώ­ντας σε μεί­ω­ση του αριθ­μού τους. Το απο­τέ­λε­σμα είναι χαμη­λή από­κρι­ση του ανο­σο­ποι­η­τι­κού συστή­μα­τος, μειω­μέ­νη δυνα­τό­τη­τα περιο­ρι­σμού της λοί­μω­ξης από το νέο κορο­νο­ϊό, εντο­νό­τε­ρη φλεγ­μο­νή και τελι­κά, δυσμε­νέ­στε­ρη έκβα­ση της COVID-19 στους άνδρες-ασθενείς.

Τα ευρή­μα­τα αυτά, ανα­φέ­ρουν οι καθη­γη­τές του ΕΚΠΑ, δίνουν για πρώ­τη φορά μια πιθα­νή εξή­γη­ση για τις παρα­τη­ρού­με­νες φυλε­τι­κές δια­φο­ρές ως προς την ευαι­σθη­σία και την πρό­γνω­ση της COVID-19. Προ­τεί­νουν επί­σης, ότι λόγω των ανο­σο­λο­γι­κών δια­φο­ρών, η θερα­πευ­τι­κή προ­σέγ­γι­ση ανδρών και γυναι­κών με COVID-19 μάλ­λον θα πρέ­πει να είναι και αυτή διαφορετική.