Εκδήλωση ΚΚΕ για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821: αναγκαία η κατάκτηση της διαλεκτικής — υλιστικής αντίληψης

Τμήμα ιστορίας της ΚΕ — Κομματική Οργάνωση Αττικής του ΚΚΕ
✔️  Με μεγάλο ενδιαφέρον η εκδήλωση για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821

Εκδή­λω­ση — συζή­τη­ση με θέμα «200 χρό­νια από την Επα­νά­στα­ση του 1821» διορ­γά­νω­σαν χτες το Τμή­μα Ιστο­ρί­ας της ΚΕ και η Κομ­μα­τι­κή Οργά­νω­ση Αττι­κής του ΚΚΕ.

• Στην εκδή­λω­ση ομι­λί­ες έκα­ναν η Ελέ­νη Μπέλ­λου, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, με θέμα: «Η κατά­κτη­ση της δια­λε­κτι­κής — υλι­στι­κής αντί­λη­ψης για την Επα­νά­στα­ση του 1821 ανα­γκαία στην εξα­γω­γή χρή­σι­μων συμπε­ρα­σμά­των για τις μελ­λού­με­νες σοσια­λι­στι­κές επα­να­στά­σεις», και ο Κώστας Σκο­λα­ρί­κος, μέλος του Τμή­μα­τος Ιστο­ρί­ας, με θέμα: «Ο χαρα­κτή­ρας της Επα­νά­στα­σης του 1821 και η σύγ­χρο­νη διαπάλη».
• Το άνοιγ­μα της εκδή­λω­σης έκα­νε ο Ηλί­ας Τσι­μπου­κά­κης, μέλος της ΕΠ της ΚΟ Αττι­κής του ΚΚΕ.
• Η οργά­νω­ση της εκδή­λω­σης ήταν άψο­γη, τηρή­θη­καν στο ακέ­ραιο όλα τα υγειο­νο­μι­κά μέτρα προ­στα­σί­ας (μάσκες, απο­στά­σεις κ.λπ.), ενώ για τη συμ­με­το­χή είχε προη­γη­θεί αρνη­τι­κό τεστ κορο­νοϊ­ού. Λόγω των υγειο­νο­μι­κών μέτρων και προ­κει­μέ­νου να τηρη­θούν οι απο­στά­σεις, η διά ζώσης συμ­με­το­χή στην εκδή­λω­ση ήταν αριθ­μη­τι­κά περιο­ρι­σμέ­νη, καθώς συμ­με­τεί­χαν κυρί­ως φοι­τη­τές, ιστο­ρι­κοί ερευ­νη­τές και στε­λέ­χη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Παράλ­λη­λα η εκδή­λω­ση μετα­δι­δό­ταν από το portal του «902».

Το ίδιο το περιε­χό­με­νο της εκδή­λω­σης κέντρι­σε το ενδια­φέ­ρον, ιδιαί­τε­ρα των νέων ανθρώ­πων που ασχο­λού­νται επι­στη­μο­νι­κά με την Ιστο­ρία, οι οποί­οι παρα­κο­λού­θη­σαν με αμεί­ω­τη προ­σο­χή τις δύο ομι­λί­ες, ενώ ακο­λού­θη­σε και συζήτηση.

Στό­χος άλλω­στε της εκδή­λω­σης ήταν να απο­τε­λέ­σει την αφε­τη­ρία για μια πιο συστη­μα­τι­κή γνω­ρι­μία των φοι­τη­τών και φοι­τη­τριών — μελών της ΚΝΕ με τη δια­λε­κτι­κή — υλι­στι­κή έρευ­να και ερμη­νεία της ιστο­ρί­ας της κοι­νω­νι­κής εξέ­λι­ξης στην Ελλά­δα, στην Ευρώ­πη, παγκό­σμια και σε διά­φο­ρες περιόδους.

Η Ελέ­νη Μπέλ­λου ξεκί­νη­σε την ομι­λία της ανα­φε­ρό­με­νη στους δεσμούς επι­κοι­νω­νί­ας που έχει απο­κτή­σει το Τμή­μα Ιστο­ρί­ας, με τη βοή­θεια των καθο­δη­γη­τι­κών οργά­νων Κόμ­μα­τος και ΚΝΕ, με μέλη της ΚΝΕ σε αντί­στοι­χα τμή­μα­τα και σχο­λές, στην προ­σπά­θεια να καλ­λιερ­γη­θεί το ενδια­φέ­ρον για την Ιστο­ρία σε μικρό­τε­ρες ηλι­κί­ες, στα βήμα­τα που έχουν γίνει στη συγκρό­τη­ση Ομά­δων Εργα­σί­ας πανελ­λα­δι­κά αλλά και στη σημα­ντι­κή εκδο­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα για ζητή­μα­τα Ιστο­ρί­ας την προη­γού­με­νη δεκα­ε­τία, καλώ­ντας τους παρευ­ρι­σκό­με­νους να σκε­φτούν και να προ­βλη­μα­τι­στούν για τη γνω­ρι­μία και τη σχέ­ση τους με τη βιβλιο­γρα­φία αυτή.

Μετα­ξύ άλλων στην ομι­λία της τόνι­σε ότι «η Επα­νά­στα­ση του 1821 ήταν μια αστι­κή εθνο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κή επα­νά­στα­ση στο μετέ­πει­τα ελλα­δι­κό χώρο που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε στην επο­χή των αστι­κών επα­να­στά­σε­ων στην Ευρώ­πη, στην αμε­ρι­κα­νι­κή ήπει­ρο, δηλα­δή ήταν σχε­δια­σμέ­νη ένο­πλη εξέ­γερ­ση με ηγε­τι­κή δύνα­μη την αστι­κή τάξη, με σκο­πό την ανα­τρο­πή της τότε υφι­στά­με­νης εξου­σί­ας — της Οθω­μα­νι­κής Αυτο­κρα­το­ρί­ας φεου­δαρ­χι­κού χαρα­κτή­ρα. Είχε στό­χο να κατα­κτή­σει την εξου­σία με σκο­πό να θεμε­λιώ­σει και ν’ ανα­πτύ­ξει το νέο τρό­πο παρα­γω­γής, τον καπιταλιστικό».

Ανα­φέρ­θη­κε ακό­μη στο γεγο­νός της συνύ­παρ­ξης μαζί με το εύρος των αστι­κών δυνά­με­ων και ενός μεγα­λύ­τε­ρου φάσμα­τος αγρο­τι­κών — εργα­τι­κών δυνά­με­ων που είχε συμ­φέ­ρον από την κατάρ­γη­ση των οικο­νο­μι­κών και άλλων κοι­νω­νι­κών και πολι­τι­κών σχέ­σε­ων, εκεί­νων που δέσμευαν τον άμε­σο παρα­γω­γό και με σχέ­σεις φυσι­κού κατα­να­γκα­σμού, καθώς και με σχέ­σεις θρη­σκευ­τι­κής και εθνο­τι­κής υπο­τέ­λειας, και τόνι­σε: «Αυτό που θέλου­με να κρα­τή­σου­με ως συμπέ­ρα­σμα από την πεί­ρα της Επα­νά­στα­σης του 1821, μελε­τώ­ντας την με τη δια­λε­κτι­κή — υλι­στι­κή επι­στη­μο­νι­κή μεθο­δο­λο­γία, είναι η απαί­τη­ση ο ιστο­ρι­κός ερευ­νη­τής να είναι προ­ση­λω­μέ­νος στη διε­ρεύ­νη­ση των τάξε­ων με γνώ­μο­να τις σχέ­σεις ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα παρα­γω­γής, το ρόλο που αντι­κει­με­νι­κά δια­δρα­μα­τί­ζει αυτή η σχέ­ση ιδιο­κτη­σί­ας στον τρό­πο οργά­νω­σης της παρα­γω­γής, όλης της οικο­νο­μί­ας, στη δια­μόρ­φω­ση της ιδε­ο­λο­γί­ας για την εκά­στο­τε κυρί­αρ­χη τάξη. Δηλα­δή ο ιστο­ρι­κός να διε­ρευ­νά την αντα­νά­κλα­ση των σχέ­σε­ων ιδιο­κτη­σί­ας στις ιδέ­ες, στις νομι­κές — πολι­τι­κές σχέ­σεις, στη δια­μόρ­φω­ση οργά­νων εξου­σί­ας, στο χαρα­κτή­ρα του κρά­τους κι όχι στε­νά στη μορ­φή του».

Πολύτιμα συμπεράσματα για το σήμερα

Η Ελέ­νη Μπέλ­λου σημεί­ω­σε: «Το πρώ­το και κύριο συμπέ­ρα­σμα που οφεί­λου­με να κρα­τή­σου­με είναι ότι η Επα­νά­στα­ση του 1821 ήταν μια από τις πολ­λές επα­να­στά­σεις που ξέσπα­σαν όχι μόνο στο χώρο της Οθω­μα­νι­κής Αυτο­κρα­το­ρί­ας αλλά σ’ όλη την Ευρώ­πη, στην Αμε­ρι­κή, στην Ασία, αλλού λίγο ή αρκε­τά πιο πριν, αλλού λίγο ή αρκε­τά αργό­τε­ρα. Πρό­κει­ται γι’ αρκε­τά διευ­ρυ­μέ­νη ιστο­ρι­κή επο­χή περά­σμα­τος από το φεου­δαρ­χι­κό κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κό σχη­μα­τι­σμό στον ανερ­χό­με­νο καπιταλιστικό».

Τόνι­σε πως το γεγο­νός αυτό δεν αρνεί­ται κανέ­νας ιστο­ρι­κός που εργά­ζε­ται με στοι­χειώ­δη επι­στη­μο­νι­κό­τη­τα, επι­ση­μαί­νο­ντας σε άλλο σημείο πως παρ’ όλα αυτά «ακό­μα και προ­σεγ­γί­σεις που δεν αμφι­σβη­τούν τον αστι­κό χαρα­κτή­ρα του 1821, εξα­ντλούν την όποια ταξι­κή τους ανα­φο­ρά στην αστι­κή δια­νό­η­ση, στους εμπό­ρους, άντε και στους αστούς εφο­πλι­στές, απο­φεύ­γο­ντας να μιλή­σουν για τάξη των καπι­τα­λι­στών και συνο­λι­κά για ανά­πτυ­ξη των καπι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων παρα­γω­γής. Συνει­δη­τά δίνουν έμφα­ση στο μικρο­α­στι­κό χαρα­κτή­ρα των πρώ­ι­μων τμη­μά­των της αστι­κής τάξης κατά την ιστο­ρι­κή επο­χή του περά­σμα­τος από τη φεου­δαρ­χία στον καπιταλισμό».

«Στό­χος της αστι­κής προ­σέγ­γι­σης είναι να γίνει μαζι­κά απο­δε­κτή η θέση για αέναη ηγε­τι­κή θέση της αστι­κής τάξης στην κοι­νω­νι­κή πρό­ο­δο, επο­μέ­νως και για ανα­γκα­στι­κή συμπό­ρευ­ση των εργα­τι­κών και λαϊ­κών δυνά­με­ων με την αστι­κή τάξη για όλα τα μεγά­λα “εθνι­κά ζητή­μα­τα”, από την αντι­με­τώ­πι­ση της παν­δη­μί­ας Covid-19 έως και της σημε­ρι­νής τουρ­κι­κής προ­κλη­τι­κό­τη­τας ή την ενσω­μά­τω­ση της πλη­ρο­φο­ρι­κής στη διοι­κη­τι­κή οργάνωση.
Επι­χεί­ρη­σαν και επι­χει­ρούν να συν­δέ­σουν τα μηνύ­μα­τα της Επα­νά­στα­σης του 1821 με το μέλ­λον, να προ­βά­λουν την “εθνι­κή ενό­τη­τα ή συνο­χή” για ένα “εθνι­κό όρα­μα” που συχνά το συν­δέ­ουν με την ανα­βάθ­μι­ση του ελλη­νι­κού αστι­κού κρά­τους στον περι­φε­ρεια­κό ή και διε­θνή συσχε­τι­σμό μετα­ξύ των καπι­τα­λι­στι­κών κρα­τών. Επι­διώ­κουν να συνται­ριά­ξουν τον εθνι­κι­σμό με το διε­θνι­σμό — αλλιώς κοσμο­πο­λι­τι­σμό — του κεφα­λαί­ου, χαρα­κτη­ρι­στι­κά αλλη­λέν­δε­τα αλλά και αλλη­λο­συ­γκρουό­με­να μετα­ξύ τους».

Σε ένα δεύ­τε­ρο συμπέ­ρα­σμα από τη μελέ­τη των κρα­τι­κών συμ­μα­χιών και της σχέ­σης τους με το χαρα­κτή­ρα μιας επα­νά­στα­σης, η Ελέ­νη Μπέλ­λου τόνι­σε: «Το ζήτη­μα του διε­θνούς συσχε­τι­σμού μετα­ξύ των υφι­στά­με­νων κρα­τών σχε­τί­ζε­ται με το χαρα­κτή­ρα της ιστο­ρι­κής επο­χής ως προς τα “όρια” ενός κοι­νω­νι­κού — οικο­νο­μι­κού σχη­μα­τι­σμού και τη δυνα­μι­κή ενός επό­με­νου. Δηλα­δή το συσχε­τι­σμό μετα­ξύ των κρα­τών οφεί­λου­με να τον εκτι­μά­με υπο­λο­γί­ζο­ντας και το συσχε­τι­σμό της ταξι­κής πάλης.

Ο επα­να­στα­τι­κός ταξι­κός αγώ­νας οφεί­λει ν’ αξιο­ποιεί τις αντι­φά­σεις, τα ρήγ­μα­τα, τ’ αδιέ­ξο­δα της προ­γε­νέ­στε­ρης και ιστο­ρι­κά παρω­χη­μέ­νης εξου­σί­ας, αλλά όχι ν’ αυτο­κα­θο­ρί­ζε­ται απ’ αυτά τα ρήγ­μα­τα. Η Ιστο­ρία διδά­σκει ότι σωστά ο ελλη­νι­κός αστι­κός επα­να­στα­τι­κός αγώ­νας δεν καθη­λώ­θη­κε από την υπάρ­χου­σα Ιερή Συμ­μα­χία, αλλά αξιο­ποί­η­σε αντι­θέ­σεις μετα­ξύ των τότε ισχυ­ρών κρα­τών, των αστι­κών Μ. Βρε­τα­νί­ας και Γαλ­λί­ας και των φεου­δαρ­χι­κού τύπου Ρωσί­ας και Αυστροουγγαρίας.
Δεν ήταν το χρι­στια­νι­κό ή έστω το βαθιά ριζω­μέ­νο εθνι­κό φρό­νη­μα που έδι­νε θάρ­ρος, ψυχή και φτε­ρά στους Έλλη­νες για να συγκρου­στούν πολε­μι­κά με πολύ ισχυ­ρό­τε­ρες δυνά­μεις. Ούτε το πετύ­χα­νε για­τί στη­ρί­χτη­καν από την ομό­θρη­σκη Ρωσία ενά­ντια στους μου­σουλ­μά­νους Οθω­μα­νούς. Ούτε ήταν οι “νεω­τε­ρι­κές” ιδέ­ες χωρίς το ταξι­κό τους υπό­βα­θρο, που έδω­σαν φτε­ρά στον αγώ­να τους, όπως ξανα­κού­σα­με στ’ αφιε­ρώ­μα­τα για τα 200 χρόνια.
Ηταν οι υλι­κές, εσω­τε­ρι­κές και διε­θνείς, συν­θή­κες εμφά­νι­σης των καπι­τα­λι­στι­κών σχέ­σε­ων και απο­δυ­νά­μω­σης των φεου­δαρ­χι­κών εξου­σιών, μέσα στις οποί­ες τα συμ­φέ­ρο­ντα ελλη­νό­φω­νων χρι­στια­νών αστών απο­κρυ­σταλ­λώ­θη­καν σ’ εθνι­κό στό­χο εξου­σί­ας, δια­μορ­φώ­θη­καν σε ιδε­ο­λο­γία, αυτήν του ελλη­νι­κού αστι­κού Διαφωτισμού.
Γέν­νη­μα αυτής της ελλη­νι­κής αστι­κής τάξης είναι η επα­να­στα­τι­κή της συγκρό­τη­ση με κέντρο τη Φιλι­κή Εται­ρεία, η κοι­νω­νι­κή σύν­θε­ση και λει­τουρ­γία της οποί­ας, όπως προ­κύ­πτει από ιστο­ρι­κά ντο­κου­μέ­ντα, καταρ­ρί­πτει κάθε μύθο για μυστι­κή οργά­νω­ση κατα­σκευα­σμέ­νη απ’ τον τσά­ρο της Ρωσίας.
(…) Με άλλα λόγια, ο ελλη­νι­κός αστι­κός αγώ­νας του 1821 δεν παγι­δεύ­τη­κε από τον αντι­δρα­στι­κό συσχε­τι­σμό της Ιερής Συμ­μα­χί­ας, αλλά ούτε από τα επι­μέ­ρους συμ­φέ­ρο­ντα των τότε ισχυ­ρών κρατών.

Το συμπέ­ρα­σμα που βγαί­νει είναι ότι πολύ περισ­σό­τε­ρο δεν πρέ­πει να παγι­δεύ­ε­ται η εργα­τι­κή — λαϊ­κή επα­να­στα­τι­κή πάλη σε κάθε καπι­τα­λι­στι­κό κρά­τος, όχι μόνο σε επα­να­στα­τι­κές συν­θή­κες, αλλά και η γραμ­μή πάλης σε οποιεσ­δή­πο­τε συν­θή­κες, ειρή­νης ή πολέ­μου, κοι­νο­βου­λευ­τι­κής εκπρο­σώ­πη­σης ή όχι, να μην εγκλω­βί­ζε­ται στη λογι­κή του μονό­δρο­μου του ΝΑΤΟ και της ΕΕ».

Κάτω απ’ τον πάγο οφείλουμε να βρίσκουμε τα φύτρα του νέου

Σε άλλο σημείο της ομι­λί­ας της τόνι­σε πως είναι ανα­γκαία η αφο­μοί­ω­ση των συμπε­ρα­σμά­των από την Ιστο­ρία του Κόμ­μα­τος αλλά και του διε­θνούς κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, καθώς αυτή κατα­δει­κνύ­ει πως «κάτω απ’ τον πάγο της φαι­νο­με­νι­κά στα­τι­κής ισορ­ρο­πί­ας μετα­ξύ καπι­τα­λι­στι­κών κρα­τών και δια­φο­ρε­τι­κών δια­κρα­τι­κών συμ­μα­χι­κών σχη­μά­των, κάτω από τη φαι­νο­με­νι­κά ισχυ­ρή καπι­τα­λι­στι­κή εξου­σία, οφεί­λου­με ν’ ανα­κα­λύ­πτου­με τα φύτρα του νέου, να προσ­διο­ρί­ζου­με τους παρά­γο­ντες που μπο­ρούν να ενερ­γή­σουν επι­τα­χυ­ντι­κά στο λιώ­σι­μο του πάγου, να επι­δρά­σουν κατα­λυ­τι­κά στη δυνα­μι­κή του νέου στην ταξι­κή πάλη, στην έναρ­ξη της επα­να­στα­τι­κής διαδικασίας».

«Αυτό το συμπέ­ρα­σμα», υπο­γράμ­μι­σε, «φοβά­ται η αστι­κή εξου­σία και προ­σπα­θεί με όλα τα μέσα που δια­θέ­τει να εμπο­δί­σει τη συνει­δη­το­ποί­η­σή του. Γι’ αυτό απο­φεύ­γει όπως “ο διά­ο­λος το λιβά­νι” να μιλά για αστι­κή κοι­νω­νι­κή και πολι­τι­κή επα­νά­στα­ση, προ­τι­μά να την προ­βάλ­λει ως “πόλε­μο για την εθνι­κή ανε­ξαρ­τη­σία”, ν’ απο­μο­νώ­νει το εθνι­κό στοι­χείο από το ταξι­κό — αστι­κό. Δεν θέλει ν’ ανοί­ξει ο προ­βλη­μα­τι­σμός για το σημε­ρι­νό αντι­δρα­στι­κό πλέ­ον χαρα­κτή­ρα της τάξης των καπι­τα­λι­στών, για τον ανερ­χό­με­νο ηγε­τι­κό ρόλο της εργα­τι­κής τάξης στην κοι­νω­νι­κή πρό­ο­δο, δηλα­δή στην κατάρ­γη­ση της καπι­τα­λι­στι­κής ιδιο­κτη­σί­ας που φρε­νά­ρει την ανά­πτυ­ξη των παρα­γω­γι­κών δυνάμεων».

Ενώ κλεί­νο­ντας την ομι­λία της — με ανα­φο­ρές και στην πεί­ρα του Κόμ­μα­τος από την πρώ­τη από­πει­ρα της σοσια­λι­στι­κής οικο­δό­μη­σης και στα συμπε­ρά­σμα­τα που έχουν βγει — στά­θη­κε στη σημα­σία, αξιο­ποιώ­ντας και όλη την πλού­σια βιβλιο­γρα­φία, «βαθύ­τε­ρα να κατα­νο­ή­σου­με όλη την επο­χή περά­σμα­τος από το φεου­δαρ­χι­κό κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κό συσχε­τι­σμό στον καπι­τα­λι­στι­κό, προ­κει­μέ­νου βαθύ­τε­ρα να κατα­νο­ή­σου­με τη σύγ­χρο­νη επο­χή: Επο­χή περά­σμα­τος από τον καπι­τα­λι­σμό στο σοσια­λι­σμό — κομ­μου­νι­σμό, στην κοι­νω­νία στην οποία δεν αλλά­ζει μόνο τάξη ως οικο­νο­μι­κή κυριαρ­χία και πολι­τι­κή εξου­σία, αλλά καταρ­γεί­ται κάθε μορ­φή εκμε­ταλ­λευ­τι­κών σχέ­σε­ων, κάθε εκμε­ταλ­λεύ­τρια τάξη. Κι ακό­μα περισ­σό­τε­ρο: Καταρ­γεί­ται κάθε κοι­νω­νι­κή διά­κρι­ση και ανι­σό­τη­τα, ανα­μορ­φώ­νε­ται η ίδια η εργα­τι­κή τάξη ως ηγέ­τι­δα δύνα­μη της νέας κοι­νω­νί­ας, ως συλ­λο­γι­κός ιδιο­κτή­της των μέσων παραγωγής».

Αλληλοτροφοδοτούμενα συστατικά της αστικής ιστοριογραφίας εθνικισμός και κοσμοπολιτισμός

Ο Κ. Σκο­λα­ρί­κος στην ομι­λία του επι­σή­μα­νε μετα­ξύ άλλων πως η αστι­κή εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κή Επα­νά­στα­ση του 1821 εντάσ­σε­ται στην επο­χή των αστι­κών επα­να­στά­σε­ων που άνοι­ξε με την Αμε­ρι­κα­νι­κή Επα­νά­στα­ση του 1775 και ολο­κλη­ρώ­θη­κε με τις ευρω­παϊ­κές αστι­κές επα­να­στά­σεις της περιό­δου 1848 — 1850 και, με αυτή την έννοια, απο­τέ­λε­σε γνή­σιο «τέκνο» της επο­χής της και προ­έ­κυ­ψε ως συνέ­πεια των κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κών αντι­θέ­σε­ων που οξύν­θη­καν την περί­ο­δο μετά­βα­σης από τη φεου­δαρ­χία στον καπιταλισμό.

Επι­σή­μα­νε πως «η εξέ­τα­ση των ιστο­ρι­κών γεγο­νό­των της Επα­νά­στα­σης του 1821 απο­τε­λεί σημα­ντι­κή ευκαι­ρία άντλη­σης ιστο­ρι­κών διδαγ­μά­των», όμως «η δυνα­τό­τη­τα άντλη­σης αυτών των συμπε­ρα­σμά­των υπο­σκά­πτε­ται αντι­κει­με­νι­κά από τις μεθο­δο­λο­γι­κές και πραγ­μα­το­λο­γι­κές στρε­βλώ­σεις της κυρί­αρ­χης αστι­κής και της οπορ­του­νι­στι­κής ιστο­ριο­γρα­φί­ας και σκέ­ψης, που αφο­ρούν το ιστο­ρι­κό παρελ­θόν αλλά στο­χεύ­ουν στο παρόν και στο μέλλον».
Οπως εξή­γη­σε, «οι διχο­γνω­μί­ες των αστι­κών και οπορ­του­νι­στι­κών ιστο­ριο­γρα­φι­κών προ­σεγ­γί­σε­ων και αντι­λή­ψε­ων περι­στρέ­φο­νται γύρω από δύο ζητή­μα­τα άρρη­κτα δεμέ­να μετα­ξύ τους: Το χαρα­κτή­ρα της επα­νά­στα­σης και την ιστο­ρι­κό­τη­τα του έθνους. Γι’ αυτό η αντι­πα­ρά­θε­ση απο­τε­λεί προ­έ­κτα­ση της δια­μά­χης αστι­κού κοσμο­πο­λι­τι­σμού και αστι­κού εθνικισμού.

Ομως, ο κοσμο­πο­λι­τι­σμός και ο εθνι­κι­σμός απο­τε­λούν εξί­σου βασι­κά συστα­τι­κά της κυρί­αρ­χης αστι­κής ιδε­ο­λο­γί­ας, που έχουν υλι­κά στη­ρίγ­μα­τα τόσο στην ιστο­ρία όσο και στον πυρή­να της λει­τουρ­γί­ας του καπιταλισμού.
Ο αστι­κός εθνι­κι­σμός χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε ιστο­ρι­κά προ­κει­μέ­νου να αμφι­σβη­τή­σει τη φεου­δαρ­χι­κή εξου­σία, να συμπα­ρα­σύ­ρει και κοι­νω­νι­κές δυνά­μεις πέραν της αστι­κής τάξης στην επα­νά­στα­ση και τελι­κά να νομι­μο­ποι­ή­σει την καπι­τα­λι­στι­κή εξου­σία στο όνο­μα της εθνι­κής ενό­τη­τας. Μέχρι και σήμε­ρα, το έθνος — κρά­τος εξα­κο­λου­θεί να απο­τε­λεί το βασι­κό μηχα­νι­σμό προ­στα­σί­ας της αστι­κής εξου­σί­ας από εξω­τε­ρι­κούς και εσω­τε­ρι­κούς εχθρούς και η εθνι­κή ενό­τη­τα τη βάση νομι­μο­ποί­η­σης της αστι­κής εξουσίας.

Από την άλλη πλευ­ρά, από την ανά­δυ­σή της η κάθε καπι­τα­λι­στι­κή εξου­σία ήταν υπο­χρε­ω­μέ­νη να δια­μορ­φώ­νει δια­κρα­τι­κές καπι­τα­λι­στι­κές συμ­μα­χί­ες, προ­κει­μέ­νου να προ­ω­θεί τις γεω­πο­λι­τι­κές της επι­διώ­ξεις και τα συμ­φέ­ρο­ντά της. Πόσο μάλ­λον αφού η τάση διε­θνο­ποί­η­σης του κεφα­λαί­ου είναι αντι­κει­με­νι­κή. Γεγο­νός που σημαί­νει ότι και ο αστι­κός κοσμο­πο­λι­τι­σμός είναι το ίδιο βαθιά ριζω­μέ­νος στην ιστο­ρία και στη σημε­ρι­νή λει­τουρ­γία του καπιταλισμού.

Κατά συνέ­πεια, ο αστι­κός εθνι­κι­σμός και κοσμο­πο­λι­τι­σμός απο­τε­λούν ανα­πό­σπα­στα συστα­τι­κά της αστι­κής ιστο­ριο­γρα­φί­ας, που το ένα τρο­φο­δο­τεί το άλλο, δίχως ποτέ κανέ­να να μπο­ρεί να επι­κρα­τή­σει πλή­ρως, αλλά παρα­μέ­νο­ντας πάντα και τα δύο παρό­ντα, σε δια­φο­ρε­τι­κές ποσο­στώ­σεις, ανά­λο­γα με τις κάθε φορά προ­τε­ραιό­τη­τες της αστι­κής εξου­σί­ας. Αυτό απο­δει­κνύ­ε­ται και από το γεγο­νός ότι το σύνο­λο των μορ­φών με τις οποί­ες εμφα­νί­ζο­νται δεν απο­δέ­χε­ται την ιστο­ρι­κό­τη­τα και την ταξι­κό­τη­τα του καπι­τα­λι­σμού και δεν αμφι­σβη­τεί την καπι­τα­λι­στι­κή εξουσία.

Φυσι­κά, το προη­γού­με­νο συμπέ­ρα­σμα δεν σημαί­νει ότι η σύγ­χρο­νη αστι­κή και οπορ­του­νι­στι­κή ιστο­ριο­γρα­φία και όσοι επη­ρε­ά­ζο­νται από αυτή δεν έχουν κάτι να προ­σφέ­ρουν. Κάθε άλλο. Ορι­σμέ­νες από τις ιστο­ρι­κές έρευ­νες που έχουν κυκλο­φο­ρή­σει είναι ενδια­φέ­ρου­σες και προ­σφέ­ρουν χρή­σι­μα ιστο­ρι­κά τεκ­μή­ρια. Μόνο που η συνει­σφο­ρά τους περιο­ρί­ζε­ται αντι­κει­με­νι­κά από τις μεθο­δο­λο­γι­κές αδυ­να­μί­ες τους και αυτές συν­δέ­ο­νται ευθύ­γραμ­μα με την ταξι­κή τους οπτική.

Γι’ αυτό οι ενδο­α­στι­κές αντι­πα­ρα­θέ­σεις, στις οποί­ες δεσμεύ­ο­νται και οι οπορ­του­νι­στι­κές ανα­γνώ­σεις της Ιστο­ρί­ας, δεν έχουν κανέ­να λόγο να συγκι­νούν την εργα­τι­κή τάξη και όσους ενδια­φέ­ρο­νται για την επι­στή­μη της Ιστο­ρί­ας. Και αυτό διό­τι η ανά­πτυ­ξη της επι­στη­μο­νι­κής ιστο­ρι­κής μεθο­δο­λο­γί­ας δεν μπο­ρεί να είναι απο­κομ­μέ­νη από την κρι­τι­κή της καπι­τα­λι­στι­κής εξου­σί­ας, δεν μπο­ρεί να είναι απο­κομ­μέ­νη τελι­κά από το ιστο­ρι­κό καθή­κον της ανθρω­πό­τη­τας στην επο­χή μας, δηλα­δή την επο­χή μετά­βα­σης από τον καπι­τα­λι­σμό στο σοσια­λι­σμό — κομ­μου­νι­σμό. Μόνο μια τέτοια προ­σέγ­γι­ση είναι δυνα­τόν να φωτί­σει την Ιστο­ρία ως Ιστο­ρία ταξι­κών αγώ­νων και να βγά­λει συμπε­ρά­σμα­τα από τις προη­γού­με­νες περιό­δους σκλη­ρών ταξι­κών ανα­με­τρή­σε­ων προς όφε­λος των σημε­ρι­νών ανα­γκών της ταξι­κής πάλης ενα­ντί­ον της γερα­σμέ­νης καπι­τα­λι­στι­κής εξουσίας».

• Ο «Ριζο­σπά­στης» δημο­σιεύ­ει σήμε­ρα ρεπορ­τάζ από τις ειση­γή­σεις,
  ενώ θα επα­νέλ­θει με ανα­λυ­τι­κό­τε­ρη παρου­σί­α­σή τους.