ΗΠΑ: Πρώτη φορά παγκοσμίως, εκτέλεση θανατοποινίτη με εισπνοή αζώτου

Η αμε­ρι­κα­νι­κή πολι­τεία Αλα­μπά­μα προ­χώ­ρη­σε χθες Πέμ­πτη στην εκτέ­λε­ση θανα­το­ποι­νί­τη προ­κα­λώ­ντας του ασφυ­ξία διά της εισπνο­ής αζώ­του, παγκό­σμια πρώ­τη που κατήγ­γει­λε εκ των προ­τέ­ρων ο ΟΗΕ, κάνο­ντας λόγο για μορ­φή «βασα­νι­σμού».

Ο Κένεθ Γιου­τζίν Σμιθ, που είχε κατα­δι­κα­στεί αμε­τά­κλη­τα το 1996 στην εσχά­τη των ποι­νών, μετά τη δεύ­τε­ρη δίκη του για τη δολο­φο­νία γυναί­κας κατά παραγ­γε­λία του συζύ­γου της, δια­πι­στώ­θη­κε στη φυλα­κή της Άτμορ πως ήταν νεκρός χθες στις 20:25 (τοπι­κή ώρα· στις 04:25 σήμε­ρα ώρα Ελλά­δας), 29 λεπτά μετά την έναρ­ξη της εκτέ­λε­σης, διευ­κρί­νι­σαν οι αρχές της πολιτείας.

«Απο­δό­θη­κε δικαιο­σύ­νη. Από­ψε, ο Κένεθ Σμιθ θανα­τώ­θη­κε για το στυ­γε­ρό έγκλη­μα που είχε δια­πρά­ξει πριν από 35 χρό­νια», ανέ­φε­ρε ο Στιβ Μάρ­σαλ, ο πολι­τεια­κός γενι­κός εισαγ­γε­λέ­ας (υπουρ­γός Δικαιο­σύ­νης), υπο­στη­ρί­ζο­ντας πως η Αλα­μπά­μα σημεί­ω­σε «επί­τευγ­μα», κατ’ αυτόν «ιστο­ρι­κό».

Σύμ­φω­να με τοπι­κό τηλε­ο­πτι­κό σταθ­μό που ανή­κει στο εθνι­κό δίκτυο του CBS, δημο­σιο­γρά­φος του οποί­ου ήταν παρών στην εκτέ­λε­ση, τα τελευ­ταία λόγια του κ. Σμιθ ήταν: «από­ψε, η Αλα­μπά­μα πάει την ανθρω­πό­τη­τα ένα βήμα πίσω (…) Φεύ­γω με αγά­πη, ειρή­νη και φως (…) Ευχα­ρι­στώ σε όλους όσοι με υπο­στη­ρί­ξα­τε. Σας αγα­πώ όλους».

Χθες το πρωί, του προ­σφέρ­θη­κε το τελευ­ταίο του γεύ­μα, μπρι­ζό­λα με πατά­τες και αυγά, σύμ­φω­να με την υπη­ρε­σία φυλακών.

Όταν άρχι­σε η εκτέ­λε­σή του ο Σμιθ «άρχι­σε να συστρέ­φε­ται και να σπαρ­τα­ρά­ει για δυο ως τέσ­σε­ρα λεπτά, που ακο­λου­θή­θη­καν από περί­που πέντε λεπτά που βαρια­νά­σαι­νε», ανέ­φε­ρε ο ειδη­σε­ο­γρα­φι­κός ιστό­το­πος AL.com, επι­κα­λού­με­νος αυτό­πτες μάρτυρες.

Έμοια­ζε να προ­σπα­θού­σε να «κρα­τή­σει την ανά­σα του για όσο περισ­σό­τε­ρο μπο­ρού­σε», ώστε να μην εισπνεύ­σει το άζω­το, είπε σε δημο­σιο­γρά­φους ο επι­κε­φα­λής της διεύ­θυν­σης φυλα­κών στην Αλα­μπά­μα, ο Τζον Χαμ.

Αυτή ήταν η πρώ­τη εκτέ­λε­ση της χρο­νιάς στις ΗΠΑ, όπου το 2023 έγι­ναν 24, όλες με τη χορή­γη­ση θανα­τη­φό­ρου ενέ­σι­μου δια­λύ­μα­τος ενδο­φλε­βί­ως. Είναι η πρώ­τη φορά τα τελευ­ταία 40 και πλέ­ον χρό­νια που χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε στη χώρα εντε­λώς νέα μέθο­δος εκτέλεσης.

«Βασανιστήριο»

Προη­γού­με­νη προ­σπά­θεια να εκτε­λε­στεί με θανα­τη­φό­ρα ένε­ση, τη 17η Νοεμ­βρί­ου 2022, ακυ­ρώ­θη­κε in extremis, καθώς δεν μπό­ρε­σε να γίνει εντός του καθο­ρι­σμέ­νου χρό­νο η τοπο­θέ­τη­ση καθε­τή­ρα έγχυ­σης του θανα­τη­φό­ρου δια­λύ­μα­τος στις φλέ­βες του, παρό­τι παρέ­μει­νε δεμέ­νος για ώρες.

Η Αλα­μπά­μα, στις νοτιο­α­να­το­λι­κές ΗΠΑ, συγκα­τα­λέ­γε­ται στις τρεις αμε­ρι­κα­νι­κές πολι­τεί­ες που έχουν εγκρί­νει τις εκτε­λέ­σεις με εισπνοή αζώ­του, μέθο­δο στην οποία ο θάνα­τος προ­κα­λεί­ται από υπο­ξία (έλλει­ψη οξυγόνου).

Η Ύπα­τη Αρμο­στεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώ­πι­να Δικαιώ­μα­τα τόνι­σε τη 16η Ιανουα­ρί­ου πως τη «θορύ­βη­σε» η χρή­ση «μεθό­δου εκτέ­λε­σης άνευ προη­γου­μέ­νου» , εντε­λώς «αδο­κί­μα­στης».

Αυτό «θα μπο­ρού­σε να συνι­στά βασα­νι­στή­ριο ή απάν­θρω­πη ή ταπει­νω­τι­κή μετα­χεί­ρι­ση βάσει του διε­θνούς δικαί­ου για τα ανθρώ­πι­να δικαιώ­μα­τα», προει­δο­ποί­η­σε εκπρό­σω­πος της Ύπα­της Αρμο­στεί­ας, η Ραβί­να Σαμντα­σά­νι, καλώ­ντας να ανα­στα­λεί η εκτέλεση.

Το πρω­τό­κολ­λο της εκτέ­λε­σης διά της υπο­ξί­ας που προ­κα­λεί η εισπνοή αζώ­του δεν προ­βλέ­πει τη χορή­γη­ση αναι­σθη­σί­ας, μολο­νό­τι η αμε­ρι­κα­νι­κή κτη­νια­τρι­κή εται­ρεία (AVMA) συνι­στά να δίνε­ται αναι­σθη­τι­κό στα ζώα στα οποία γίνε­ται ευθα­να­σία με αυτόν τον τρό­πο, υπο­γράμ­μι­σε η εκπρόσωπος.

«Εντελώς πειραματική»

Όλες οι προ­σφυ­γές και τα αιτή­μα­τα ανα­στο­λής της εκτέ­λε­σης του 58χρονου απορ­ρί­φθη­καν, με τελευ­ταία αυτή στο Ανώ­τα­το Δικα­στή­ριο προ­χθές Τετάρ­τη. Στον κορυ­φαίο δικα­στι­κό θεσμό των ΗΠΑ, όπου έχουν καθα­ρή πλειο­ψη­φία οι συντη­ρη­τι­κοί, έγι­νε χθες ύστα­τη προ­σφυ­γή εκ μέρους του Κένεθ Σμιθ, χωρίς καμιά συνέχεια.

Στα γρα­πτά επι­χει­ρή­μα­τά της προς το Ανώ­τα­το Δικα­στή­ριο, η πολι­τεία έφθα­σε στο σημείο να παρου­σιά­σει την υπο­ξία διά της εισπνο­ής αζώ­του ως «πιθα­νόν την πιο ανθρώ­πι­νη μέθο­δο εκτέ­λε­σης που έχει εφευ­ρε­θεί ποτέ».

Οι αρχές στην Αλα­μπά­μα δεν μπό­ρε­σαν να φέρουν σε πέρας τρεις εκτε­λέ­σεις το 2022, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης αυτής του Κένεθ Σμιθ, είχε τονί­σει η εκτε­λε­στι­κή διευ­θύ­ντρια του εξει­δι­κευ­μέ­νου παρα­τη­ρη­τη­ρί­ου Κέντρο Ενη­μέ­ρω­σης για τη Θανα­τι­κή Ποι­νή (DPIC), η Ρόμπιν Μάερ.

Ίσως «αισθά­νο­νται πιο άνε­τα» επει­δή πλέ­ον θα χρη­σι­μο­ποιούν «εντε­λώς δια­φο­ρε­τι­κή μέθο­δο εκτέ­λε­σης», μόνο που «είναι εντε­λώς πει­ρα­μα­τι­κή και δεν έχει δοκι­μα­στεί ποτέ», συμπλή­ρω­σε σε συνέ­ντευ­ξή της στο Γαλ­λι­κό Πρακτορείο.

Οι ένορκοι αγνοήθηκαν

Ο Κένεθ Σμιθ είχε κρι­θεί ένο­χος το 1988 για τη δολο­φο­νία της Ελί­ζα­μπεθ Ντορ­λίν Σένετ, 45 ετών, που τον πλή­ρω­σε να δια­πρά­ξει ο σύζυ­γος του θύμα­τος, ο πάστο­ρας Τσαρλς Σένετ, με μεγά­λα χρέη και ιστο­ρι­κό απι­στί­ας προς τη σύντρο­φό του. Ήθε­λε να δοθεί η εντύ­πω­ση πως επρό­κει­το για ληστεία που πήρε άσχη­μη τροπή.

Παρό­τι ο σύζυ­γος αυτο­κτό­νη­σε κατό­πιν, η αστυ­νο­μία μπό­ρε­σε να φθά­σει στους εκτε­λε­στές. Ο συνερ­γός του Κένεθ Σμιθ, ο Τζον Φόρεστ Πάρ­κερ, που είχε κατα­δι­κα­στεί επί­σης στην εσχά­τη των ποι­νών, εκτε­λέ­στη­κε το 2010.

Ο Κένεθ Σμιθ είχε επί­σης αρχι­κά κατα­δι­κα­στεί σε θάνα­το, αλλά η δίκη ακυ­ρώ­θη­κε όταν εξε­τά­στη­κε η έφε­ση. Στη δεύ­τε­ρη δίκη του, το 1996, τα 11 από τα 12 μέλη του σώμα­τος ενόρ­κων τάχθη­καν υπέρ του να τού επι­βλη­θεί ποι­νή ισό­βιας κάθειρξης.

Όμως, όπως και στη δίκη του συνερ­γού του, ο δικα­στής αψή­φη­σε τη γνώ­μη του σώμα­τος ενόρ­κων και του επέ­βα­λε τη θανα­τι­κή ποι­νή, δυνα­τό­τη­τα που υπήρ­χε την επο­χή σε κάποιες πολι­τεί­ες, αλλά πλέ­ον έχει καταρ­γη­θεί σε όλες.

Στην ετή­σια έκθε­σή του, που δόθη­κε στη δημο­σιό­τη­τα τον Δεκέμ­βριο, το DPIC είχε επι­ση­μά­νει πως οι περισ­σό­τε­ροι από τους ανθρώ­πους που εκτε­λέ­στη­καν το 2023 στις ΗΠΑ «πιθα­νόν δεν θα κατα­δι­κά­ζο­νταν σε θάνα­το σήμε­ρα», καθώς θα λαμ­βα­νό­ταν υπό­ψη ιδί­ως πως έπα­σχαν από προ­βλή­μα­τα ψυχι­κής υγεί­ας ή υπέ­στη­σαν ψυχι­κά τραύ­μα­τα σε μικρή ηλι­κία. Έχουν υπάρ­ξει εξάλ­λου νομο­θε­τι­κές αλλα­γές ως προς την επι­βο­λή της θανα­τι­κής ποινής.

Η εσχά­τη των ποι­νών έχει καταρ­γη­θεί σε 23 αμε­ρι­κα­νι­κές πολι­τεί­ες. Άλλες έξι εφαρ­μό­ζουν μορα­τό­ριο στην εφαρ­μο­γή της με απο­φά­σεις των κυβερ­νη­τών τους.