Παρουσιάζει η Τασσώ Γαΐλα //
TERDJUMAN EFFENDI (ETIENNE A. VLASTO)
Η νήσος Χίος υπό οθωμανική κυριαρχία
L’ ile de Chios sous la domination Ottomane
Εισαγωγή- Μετάφραση- Σχόλια
Γιάννης Χ. Μουρατίδης
Δεν θα το χαρακτήριζα βιβλίο σοκ ή έκπληξη στο χώρο της ιστορικής μελέτης όπου και το κατατάσσω κι όχι στην κατηγορία εμπεριστατωμένων δοκιμίων που άνετα θα το κατέτασσαν άλλοι, μα… θα μου πείτε ποιο; Και, σας… απαντώ : το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα και του οποίου μας ήταν μέχρι τώρα παντελώς άγνωστοι και ο συγγραφέας του Terdjuman Effendi και ο Έλληνας επιμελητής και μεταφραστής του Γιάννης Χ. Μουρατίδης του οποίου αυτό το βιβλίο αποτελεί και την πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα.
Αφού σας πω ότι η αξιόλογη αυτή μελέτη χωρίζεται σε 2 μέρη με το πρώτο να το καλύπτει εκτενής αναφορά στον συγγραφέα του βιβλίου Τ.Ε., και το δεύτερο μέρος να το συνθέτει η μετάφραση ενός μόνο κεφαλαίου του πρωτότυπου γαλλικού τίτλου του συγγραφέα , ακολουθώντας κι… εγώ την πορεία που χάραξε ο Γ. Μ., μεταφραστής- επιμελητής της μελέτης θα σας παρουσιάσω πρώτα τον συγγραφέα του βιβλίου και κατόπιν θα γίνει μικρή αναφορά στο μεταφρασμένο από τον Γιάννη Μουρατίδη κεφάλαιο που επέλεξε από το βιβλίο του συγγραφέα. Σας μπέρδεψα;
Terdjuman Effendi: Το όνομα του συγγραφέα και όπως ευκρινώς διαβάζουμε στο εξώφυλλο του βιβλίου και σε παρένθεση: Etienne A. Vlasto… Μάλιστα, έχομε να κάνομε με έναν συγγραφέα που υιοθέτησε στην έκδοση του βιβλίου του τούρκικο ψευδώνυμο, που σημαίνει ο ‘μεταφραστής’, αλλά δεν είναι άλλος από τον … Στέφανο Α. Βλαστό, λόγιο Χιακής καταγωγής, μέλος της σημαντικής οικογένειας των Βλαστών με ρίζες στους Βυζαντινούς χρόνους και κλάδους της αριστοκρατικής αυτής φαμίλιας σε πολλά μέρη Ελλάδας και εξωτερικού.
Στην περίπτωση της οικογένειας του συγγραφέα μας Στέφανου Αντωνίου Βλαστού η οικογένεια του πατέρα του Αντωνίου Βλαστού μετά την καταστροφή της Χίου το μοιραίο 1822 θα μετοικήσει-όπως κι άλλοι εύποροι του νησιού- στη Μασσαλία τόπο της πανίσχυρης και πάμπλουτης Χιακής παροικίας, ο Αντώνιος Α. Βλαστός θα παντρευτεί την Καλλιόπη Ράλλη της γνωστής οικογενείας κατόχου της Ralli Brothers στο Λονδίνο και, θα αποκτήσουν 6 αγόρια. Ο συγγραφέας μας ο Στέφανος(γαλλικά= Ετιέν) θα γεννηθεί το 1831 στην Οδησσό και η σημαντική πορεία της ζωής του θα λάβει τέλος στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 2 Σεπτεμβρίου 1905.
Προσωπικότητα πνευματική και έντονη ο Χίος Στέφανος Βλαστός, διακεκριμένος λόγιος του 19ου αιώνα , ο ίδιος, δηλαδή η σκιαγράφηση της προσωπικότητας του καθώς και σε πρώτη μετάφραση στην Ελληνική γλώσσα ενός κεφαλαίου(από τα 17) του βιβλίου του Έλληνες και Τούρκοι 117 χρόνια μετά την αρχική δημοσίευση του βιβλίου στην Γαλλική γλώσσα είναι οι δύο θεματικές του παρουσιαζόμενου βιβλίου.
Επιλογή του πρωτοεμφανιζόμενου ερευνητή Γ.Μ., η εκτενής αναφορά στην προσωπικότητα και το έργο του Στ. Βλαστού ίσως όχι μόνο για να μας δώσει την δυνατότητα να τον γνωρίσουμε(τον Βλαστό) αλλά και ίσως να μας ετοιμάζει την μετάφραση κάποιου άλλου τίτλου του συγγραφέα γεγονός πολύ ενδιαφέρον για τους φίλους της ιστορίας και της γνώσης αν κρίνουμε από τα αποτελέσματα της πρώτης του αυτής δουλειάς , έρευνα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πλούσια σε βιβλιογραφικά δεδομένα που συμβάλλει στην μελέτη και κατανόηση της εξέλιξης της Χιακής πολιτικής οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας στο χρονικό διάστημα που καλύπτει η δουλειά του Βλαστού.
Το έργο αποτελεί χωρίς υπερβολή εργασία υποδομής ιδιαίτερα χρήσιμο στους μελετητές αυτής της χρονικής περιόδου.
Το πρώτο μέρος ‚λοιπόν, της μελέτης κάπου εδώ τελειώνει με νικητή τον… πρωτοεμφανιζόμενο ερευνητή που συνεπαρμένος κι ο ίδιος από την προσωπικότητα του Χιώτη αστού διανοούμενου Στ. Βλαστού κατά την διάρκεια της έρευνας του καταφέρνει σ’ αυτήν την πρώτη του συγγραφική-ερευνητική προσπάθεια να ‘παρασύρει’ τον φιλαναγνώστη και να τον ‘σύρει’ σε μια άλλη εποχή την εποχή δράσης του Βλαστού στα πλαίσια των οικονομικο ‑πολιτικο- κοινωνικών γεγονότων της περιόδου εκείνης„ καταφέρνει (ο Γ. Μ.), να συνθέσει το πορτρέτο , την ψυχολογική σκιαγράφηση του Βλαστού και την πνευματική-δημιουργική παρουσία του έχοντας συγκεντρώσει κι αναλύσει κάθε τι σχετικό με το έργο και την εποχή του.
Κι ήταν πολλοί, σχεδόν η πλειοψηφία των ψαγμένων της ανάγνωσης φίλων που δεν γνώριζαν το μέγεθος της πνευματικής αξίας του φιλόσοφου-ερευνητή που ο Γ. Μ., μελέτησε για πολύ καιρό όλο του το έργο και μπήκε ακριβώς στο πνεύμα του και στις νοητικές διαστάσεις του και μας … τα παρουσιάζει επιτυχώς.
Κύριος στόχος του σημαντικού-το επαναλαμβάνω- αυτού μελετήματος-κατά την άποψη μου‑, είναι η βαθιά αναδίφηση της προσωπικότητας του Στ. Βλαστού με επιμέρους θεματική την παρουσίαση ενός από τα κεφάλαια – Η νήσος Χίος υπό Οθωμανική κυριαρχία- από το βιβλίο του συγγραφέα Έλληνες και Τούρκοι.
GRECS ET TURCS/ TERDJUMAN EFFENDI/MARSEILLE/1899, o τίτλος του βιβλίου-στα Γαλλικά‑, Έλληνες και Τούρκοι στην Ελληνική σε μετάφραση των αποσπασμάτων από τον Γιάννη Χ. Μουρατίδη
Η νήσος Χίος υπό οθωμανική κυριαρχία
L’ ile de Chios sous la domination Ottomane.O τίτλος-επαναλαμβάνω- ενός των 17 κεφαλαίων του βιβλίου του Βλαστού, κεφαλαίων ανεξαρτήτων μεταξύ τους που όλα μαζί αποτελούν την προσπάθεια του Βλαστού να προσεγγίσει τις σχέσεις Ελλήνων-Τούρκων της εποχής εκείνης και είναι το κεφάλαιο(ανέκδοτο μέχρι σήμερα στην Ελληνική) που μας μετέφρασε και παρέδωσε ο Γ. Μουρατίδης, κεφάλαιο όπου ο Βλαστός έχοντας το χωρισμένο σε 2 μέρη στο πρώτο αφηγείται τα προνόμια και το διοικητικό σύστημα του νησιού της Χίου επί Τουρκοκρατίας και στο δεύτερο μέρος την Σφαγή της Χίου το 1822.
Χίος, κατοικημένη από την νεολιθική εποχή κι ίσως νωρίτερα… περίοδοι ακμής και παρακμής, βουτιά στους αιώνες κι οι Γενουάτες την κατακτούν το1346(έως το 1566), Τζουστανίνι κλπ, ακολουθεί η Οθωμανική κατοχή, η Σφαγή της Χίου για να απελευθερωθεί το νησί τελικά το 1912…
Την περίοδο, λοιπόν, της Οθωμανικής κυριαρχίας μελετά ο αξιόλογος διανοητής και συγγραφέας ερευνών αλλά και φιλολογικών κειμένων Στέφανος Α. Βλαστός που όπως ο ίδιος δηλώνει στους αναγνώστες του στο προλογικό του σημείωμα και με λιτό επίγραμμα: Γράφω για να αφηγηθώ όχι για να αποδείξω…
Και φτάνοντας στο επίμετρο της βιβλιοκρισίας μας ‘στάση’ για λίγο στον ερευνητή μεταφραστή και επιμελητή της καλαίσθητης έκδοσης Γιάννη Χ. Μουρατίδη και διαβάζω και σας μεταφέρω ‑από το αυτί του βιβλίου- τα παρακάτω ενδιαφέροντα γι αυτόν στοιχεία: Ο Γιάννης Χ. Μουρατίδης με καταγωγή από την Λαγκάδα Χίου γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι πτυχιούχος του Πανεπιστημίου Πειραιά(ΒΑ, MSc)/τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Από το 2014 είναι μέλος του ΣΜΕΔ- Σύλλογος Μεταφραστών-Επιμελητών-Διορθωτών. Είναι κάτοχος της Αγγλικής, Γαλλικής και Τουρκικής γλώσσας . Ζει στη Ρόδο όπου κι εργάζεται ως επιμελητής ψηφιακού κειμένου σε ιδιωτική εταιρεία.
Έργο ωφέλιμο, έργο ιδιότυπης δημιουργικότητας , έργο με ενδιαφέρον κι όχι μόνο από τους φίλους της Ιστορίας και της Χίου, εφόσον είναι γραμμένο σε ρυθμούς και στυλ μυθιστορήματος, έργο υψηλής ποιότητας ‑αν και η πρωτόλεια δουλειά του Γ.Μ.-, με δείγματα ερευνητικών τομών στην Ελληνική Ιστορία και χρήση εκ μέρους του ερευνητή πολλών ψηφιακών πηγών της διεθνούς βιβλιογραφίας .
Καθόλου τυχαία-όπως πιστεύω- η επιλογή του Γιάννη Μουρατίδη στο οπισθόφυλλο της έκδοσης:
«Ο Ελληνικός λαός δεν συναίνεσε ποτέ στην υποδούλωση του. Οφείλει όμως η ελεύθερη Ελλάδα να αφυπνιστεί για να εξέλθει το νωρίτερο δυνατόν από το σημερινό καθεστώς αναρχίας και τον ηθικό βόρβορο στα οποία έχει βυθιστεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια , ειδάλλως κινδυνεύει να απολέσει ολοκληρωτικά την ανεξαρτησία της και το όνομα της να σβηστεί από τις τάξεις των Εθνών» λόγια του εκλεκτού της διανόησης Στέφανου Α. Βλαστού κάπου γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα…
Τίτλος βιβλίου: Η νήσος Χίος υπό οθωμανική κυριαρχία.
L’ ile de Chios sous la domination Ottomane.
Συγγραφέας: TERDJUMAN EFFENDI (Etienne A. Vlasto).
Εισαγωγή- Μετάφραση και Σχόλια του Γιάννη Χ. Μουρατίδη.
Χίος 2017.Συγχρηματοδότης: Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου.
Το βιβλίο διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία της νήσου Χίου