Η συμμετοχή των γιατρών στις ναζιστικές θηριωδίες

Μία νέα έκθε­ση ρίχνει φως στις ιατρι­κές θηριω­δί­ες των ναζί, αλλά και στις επι­πτώ­σεις τους μέχρι σήμε­ρα — επι­διώ­κο­ντας επι­πλέ­ον να ευαι­σθη­το­ποι­ή­σει τους σύγ­χρο­νους γιατρούς.

«Προ­κα­λεί συχνά έκπλη­ξη το πόσο περιο­ρι­σμέ­νη είναι η γνώ­ση της ιατρι­κής κοι­νό­τη­τας σήμε­ρα για τα ιατρι­κά εγκλή­μα­τα των ναζί», λέει ο Χέρ­βιγκ Τσεχ από το Ιατρι­κό Πανε­πι­στή­μιο της Βιέν­νης. Γι’ αυτό και ο Τσεχ με τους συνα­δέλ­φους του πρό­τει­ναν στον αρχι­συ­ντά­κτη του επι­στη­μο­νι­κού περιο­δι­κού “The Lancet” πριν από τρία χρό­νια τη σύστα­ση μιας επι­τρο­πής για τη μελέ­τη των ιατρι­κών εγκλη­μά­των των ναζί — και μέσω αυτής την εξα­γω­γή συμπε­ρα­σμά­των για το μέλλον.

Η λεπτομερής έκθεση της επιτροπής

Η έρευ­να έχει πλέ­ον ολο­κλη­ρω­θεί. Τα ιστο­ρι­κά στοι­χεία που συγκε­ντρώ­θη­καν ήταν πολ­λά, καθι­στώ­ντας σαφές πως οι θηριω­δί­ες που δια­πρά­χθη­καν δεν ήταν μεμο­νω­μέ­νες, αλλά και πως σε ορι­σμέ­νες περι­πτώ­σεις εξα­κο­λου­θούν να έχουν αντί­κτυ­πο ακό­μη και σήμερα.

Στην έκθε­ση παρου­σιά­ζε­ται λεπτο­με­ρώς πώς καταρ­τί­στη­καν οι «νόμοι περί υπο­χρε­ω­τι­κής στεί­ρω­σης» που επέ­τρε­ψαν τη στεί­ρω­ση 350.000 «γενε­τι­κά κατώ­τε­ρων» ανθρώ­πων — πολ­λοί από αυτούς είτε πέθα­ναν κατά τη δια­δι­κα­σία είτε έζη­σαν με πολύ σοβα­ρά σωμα­τι­κά και ψυχο­λο­γι­κά προβλήματα.

Κατά τη διάρ­κεια του Β’ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου δολο­φο­νή­θη­καν στη Γερ­μα­νία και τις κατε­χό­με­νες χώρες του­λά­χι­στον 230.000 άτο­μα με νοη­τι­κές, σωμα­τι­κές ή άλλες ανα­πη­ρί­ες στα πλαί­σια των «προ­γραμ­μά­των ευθα­να­σί­ας». Δεκά­δες χιλιά­δες ακό­μη κακο­ποι­ή­θη­καν ως πειραματόζωα.

Θεμέ­λιο για αυτές τις φρι­κα­λε­ό­τη­τες απο­τέ­λε­σε το εθνι­κο­σο­σια­λι­στι­κό φυλε­τι­κό δόγ­μα σχε­τι­κά με τα υπο­τι­θέ­με­να «καλά» κλη­ρο­νο­μι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά. Οι ναζί υπο­στη­ρι­κτές της ευγο­νι­κής επι­δί­ω­ξαν να εφαρ­μό­σουν τη θεω­ρία περί εξέ­λι­ξης και φυσι­κής επι­λο­γής του Δαρ­βί­νου στην κοι­νω­νία ‑έτσι, ενθάρ­ρυ­ναν την ανα­πα­ρα­γω­γή ανθρώ­πων με «καλά» γενε­τι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά και απέ­τρε­παν την ανα­πα­ρα­γω­γή εκεί­νων που είχαν «κακά» γενε­τι­κά στοιχεία.

Ο ρόλος της κοινωνικής εξαθλίωσης και το φυλετικό μίσος

Σε πολ­λές χώρες η ευγο­νι­κή έγι­νε στα­δια­κά απο­δε­κτή από την κοι­νω­νία, αλλά ακό­μη και την ιατρι­κή — προ­κα­λώ­ντας τρο­με­ρά δεινά.

Στις αρχές του 20ού αιώ­να οι ιδέ­ες αυτές βρή­καν ιδιαί­τε­ρα γόνι­μο έδα­φος στη Γερ­μα­νία. Με την ανερ­γία στα ύψη, τη δρα­μα­τι­κή αύξη­ση της εγκλη­μα­τι­κό­τη­τας, την εξά­πλω­ση των ασθε­νειών και την υψη­λή θνη­σι­μό­τη­τα, η θεω­ρία περί ευγο­νι­κής έδι­νε μία απά­ντη­ση για τη δυστυ­χία που βίω­νε ο κόσμος: την «κατώ­τε­ρη βιο­λο­γι­κή υπόσταση».

Μόνο δρα­στι­κά μέτρα, όπως η υπο­χρε­ω­τι­κή στεί­ρω­ση ή η θανά­τω­ση της «ανά­ξιας ζωής» θα μπο­ρού­σαν να στα­μα­τή­σουν την παρακ­μή της κοι­νω­νί­ας. Τα χρή­μα­τα, η τρο­φή και ο «ζωτι­κός χώρος» είναι πολύ περιο­ρι­σμέ­να για να τα μοι­ρα­στεί κανείς με «ανά­ξια όντα».

Οι ναζί θεμε­λί­ω­σαν στην ευγο­νι­κή το φυλε­τι­κό τους μίσος: έθε­ταν σε προ­τε­ραιό­τη­τα την ανα­τρο­φή των «καθα­ρό­αι­μων Άριων παι­διών» και ταυ­το­χρό­νως ήθε­λαν να ξερι­ζώ­σουν την «ανά­ξια ζωή» με κάθε τρό­πο. Και αυτό ήταν ένα εγχεί­ρη­μα, στο οποίο συμ­με­τεί­χαν ενερ­γά και επι­στή­μο­νες και γιατροί.

Η έκθε­ση που παρου­σιά­ζε­ται τώρα βασί­ζε­ται σε 878 πηγές, απο­τε­λώ­ντας την πιο ολο­κλη­ρω­μέ­νη σχε­τι­κή έκθε­ση μέχρι σήμε­ρα, όπως γρά­φει το “The Lancet”. Παρα­κο­λου­θεί τις ιατρι­κές έρευ­νες κατά τη ναζι­στι­κή επο­χή και παρου­σιά­ζει επι­πλέ­ον τις ιστο­ρί­ες συγκε­κρι­μέ­νων δρα­στών, αλλά και θυμά­των, όπως και για­τρών που κατέ­λη­ξαν στη φυλα­κή και συνέ­χι­σαν να περι­θάλ­πουν τους συγκρα­τού­με­νούς τους υπό τις πιο δύσκο­λες συνθήκες.

Ο αντίκτυπος στο σήμερα και τα διδάγματα για το μέλλον

Μετά τον πόλε­μο πολ­λοί δρά­στες και οι συνερ­γοί τους δεν βρέ­θη­καν ενώ­πιον της δικαιο­σύ­νης ή μόνο πολύ αργό­τε­ρα. Όπως εξη­γεί­ται στην έκθε­ση, τα στοι­χεία από τις ιατρι­κές έρευ­νες των ναζί εξα­κο­λου­θούν να χρη­σι­μο­ποιού­νται και ενί­ο­τε με παντε­λή έλλει­ψη κρι­τι­κής σκέ­ψης. Όπως για παρά­δειγ­μα ο άτλα­ντας ανα­το­μί­ας του Αυστρια­κού ανα­τό­μου Έντουαρντ Πέρν­κοπφ, λόγω των ανα­λυ­τι­κών λεπτο­με­ρειών που περιέ­χει. Στον άτλα­ντα υπάρ­χουν και πολ­λές φωτο­γρα­φί­ες ανθρώ­πων που εκτε­λέ­στη­καν κατά τη διάρ­κεια της ναζι­στι­κής περιό­δου. Η επι­τρο­πή θέλει έτσι και να ευαι­σθη­το­ποι­ή­σει τους για­τρούς σχε­τι­κά με την προ­έ­λευ­ση πολ­λών ιατρι­κών γνώσεων.

Οι συντά­κτες της έκθε­σης θεω­ρούν το έργο τους ως ένα πρώ­το βήμα και σχε­διά­ζουν ήδη τη δια­μόρ­φω­ση ενός εκτε­τα­μέ­νου ηλε­κτρο­νι­κού αρχεί­ου. Η Ζαμπί­νε Χίλ­ντε­μπραντ της Ιατρι­κής Σχο­λής του Χάρ­βαρντ και εκ των προ­έ­δρων της επι­τρο­πής εξη­γεί ότι «οι ιατρι­κές θηριω­δί­ες των ναζί είναι από τα πιο ακραία και ταυ­το­χρό­νως τεκ­μη­ριω­μέ­να παρα­δείγ­μα­τα στην ιστο­ρία σχε­τι­κά με τις παρα­βιά­σεις ανθρω­πί­νων δικαιω­μά­των μέσω της ιατρι­κής». Όπως τονί­ζει η επι­στή­μο­νας, «πρέ­πει να μελε­τή­σου­με τα χει­ρό­τε­ρα κομ­μά­τια της ιστο­ρί­ας της ανθρω­πό­τη­τας, προ­κει­μέ­νου να ανα­γνω­ρί­σου­με και να αντι­με­τω­πί­σου­με παρό­μοια στοι­χεία του παρό­ντος, με απώ­τε­ρο σκο­πό την προ­ώ­θη­ση του καλύτερου».

Πηγή: Deutsche Welle

Να ακου­στεί μέχρι τη Γάζα: ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ