Δεν είναι λίγες οι φορές που στην προ­ε­κλο­γι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση στη χώρα μας χρη­σι­μο­ποιού­νται — κυρί­ως από τον ΣΥΡΙΖΑ και άλλες σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κές δυνά­μεις — τα παρα­δείγ­μα­τα «προ­ο­δευ­τι­κών» κυβερ­νή­σε­ων σε χώρες της ΕΕ, που κατα­φέρ­νουν τάχα να δια­χει­ρι­στούν τα δημο­σιο­νο­μι­κά, την ακρί­βεια και τη λεγό­με­νη «ενερ­γεια­κή κρί­ση» με καλύ­τε­ρους όρους για τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα, σε σχέ­ση με άλλες, συντη­ρη­τι­κές και «νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρες». Οι κυβερ­νή­σεις αυτές αξιο­ποιού­νται ως ζωντα­νά παρα­δείγ­μα­τα του «μικρό­τε­ρου κακού» και της «αντι­δε­ξιάς» πολι­τι­κής, με το επι­χεί­ρη­μα ότι πρέ­πει να τις επι­λέ­ξει ο λαός και στην Ελλά­δα, για να ανα­κου­φι­στεί τάχα από τις συνέ­πειες της αντι­λαϊ­κής πολιτικής.

Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα όμως βρί­σκε­ται μίλια μακριά από τη μαγι­κή εικό­να που προ­σπα­θούν να παρου­σιά­σουν οι δυνά­μεις της σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας και στη χώρα μας. Ο λαός στις χώρες αυτές βρί­σκε­ται αντι­μέ­τω­πος με τη λυσ­σα­λέα επί­θε­ση του κεφα­λαί­ου και το παρά­δειγ­μα των «προ­ο­δευ­τι­κών» κυβερ­νή­σε­ων το μόνο που επι­βε­βαιώ­νει, είναι ότι βάζουν στον λαό το δίλημ­μα να δια­λέ­ξει από ποια τσέ­πη θα πληρώσει.

Ο «Ριζο­σπά­στης» παρου­σιά­ζει συνο­πτι­κά την εικό­να από τη σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή δια­κυ­βέρ­νη­ση στην Πορ­το­γα­λία, στην Ισπα­νία και τη Γερ­μα­νία, δίνο­ντας βασι­κά στοι­χεία των συνε­πειών της στον λαό. Η κατά­στα­ση των λαϊ­κών στρω­μά­των σ’ αυτές τις χώρες, όπως και σε όλες τις άλλες της ΕΕ, είναι επι­βε­βαί­ω­ση ότι τα κέρ­δη του κεφα­λαί­ου και οι λαϊ­κές ανά­γκες δεν συμ­βι­βά­ζο­νται με …καμιά κυβέρ­νη­ση και ότι το μικρό­τε­ρο κακό οδη­γεί πάντα στο μεγα­λύ­τε­ρο. Αυτή η πεί­ρα πρέ­πει να απο­τε­λέ­σει κρι­τή­ριο ψήφου και στις προ­σε­χείς εκλο­γές, με ενί­σχυ­ση του ΚΚΕ απέ­να­ντι σε αυτα­πά­τες και ψευ­το­δι­λήμ­μα­τα που ζεσταί­νο­νται ξανά προ­ε­κλο­γι­κά.

Στις 30 Δεκεμ­βρί­ου 2019, ο Pedro Sanchez, πρό­ε­δρος του Σοσια­λι­στι­κού Εργα­τι­κού Κόμ­μα­τος (PSOE), και ο Pablo Iglesias, επι­κε­φα­λής της συμ­μα­χί­ας σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κών και οπορ­του­νι­στι­κών δυνά­με­ων «Unidas Podemos» (συμ­με­τέ­χει και το «μεταλ­λαγ­μέ­νο» ΚΚ Ισπα­νί­ας), υπέ­γρα­ψαν τη συμ­φω­νία του λεγό­με­νου «προ­ο­δευ­τι­κού συνα­σπι­σμού», η οποία οδή­γη­σε, τον Ιανουά­ριο του 2020, στον σχη­μα­τι­σμό κυβέρ­νη­σης συνα­σπι­σμού. Αυτή η κυβέρ­νη­ση προ­βάλ­λε­ται ως «προ­ο­δευ­τι­κή» και «αρι­στε­ρή» σύμ­φω­να με τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΜέΡΑ25. Τι έχει κατα­φέ­ρει όμως μέχρι σήμε­ρα αυτή η «προ­ο­δευ­τι­κή» κυβέρνηση;

Ισπανία

Η ισπανική εκδοχή της εξαθλίωσης

Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι αμεί­λι­κτη. Με βάση τα τελευ­ταία στοι­χεία του ΟΟΣΑ μετα­ξύ 2021 και 2022, ο πραγ­μα­τι­κός μισθός (αυτός δηλα­δή που συνυ­πο­λο­γί­ζει τις απώ­λειες από τον πλη­θω­ρι­σμό) μειώ­θη­κε κατά 5,3%. Ποια ήταν όμως η πολι­τι­κή της κυβέρ­νη­σης Sanchez απέ­να­ντι στην ακρίβεια;

Οπως και η κυβέρ­νη­ση της ΝΔ στην Ελλά­δα καθιέ­ρω­σε σύστη­μα τύπου «fuel pass» με ολι­γό­μη­νη επι­δό­τη­ση στην τιμή των καυ­σί­μων. Στη συνέ­χεια, ακό­μα κι αυτή την κατάρ­γη­σε για τα λαϊ­κά νοι­κο­κυ­ριά και τη δια­τή­ρη­σε μόνο για τους επι­χει­ρη­μα­τι­κούς ομί­λους, τους εφο­πλι­στές και συγκε­κρι­μέ­νες κατη­γο­ρί­ες επαγγελματιών.

Ο,τι κον­δύ­λι ακρι­βώς περιέ­κο­ψε από τον λαό, που συνε­χί­ζει να αντι­με­τω­πί­ζει τον εφιάλ­τη των ακρι­βών καυ­σί­μων, το μετέ­φε­ρε στη λεγό­με­νη μεί­ω­ση των συντε­λε­στών ΦΠΑ (από το 10% στο 5% και από το 4% στο 0%) ορι­σμέ­νων μόνο ειδών δια­τρο­φής, στα τέλη του περα­σμέ­νου Δεκέμ­βρη, και με ορί­ζο­ντα ισχύ­ος έως τις 30 Ιού­νη 2023, μέτρο που εξή­ρε ο ΣΥΡΙΖΑ ως «ανα­κού­φι­ση» τάχα των λαϊ­κών νοικοκυριών.

Ομως ακό­μα και μετά απ’ αυτές τις μειώ­σεις του ΦΠΑ, τον Μάρ­τη του 2023 οι τιμές των τρο­φί­μων αυξή­θη­καν κατά 16,5% σε σχέ­ση με τον ίδιο μήνα πέρυ­σι. Αλλά κι ανά­με­σα στους τελευ­ταί­ους μήνες σημειώ­νε­ται νέα αύξη­ση των τιμών. Τον Δεκέμ­βρη του 2022, πριν από τη μεί­ω­ση του ΦΠΑ, η τιμή ενός λίτρου γάλα­κτος ήταν 1,08 ευρώ. Το πρώ­το δεκα­πεν­θή­με­ρο του Γενά­ρη 2023, μετά τη μεί­ω­ση του ΦΠΑ, η τιμή του ήταν 1,04 ευρώ. Το δεύ­τε­ρο δεκα­πεν­θή­με­ρο του Γενά­ρη αυξή­θη­κε σε 1,09 ευρώ.

«Μηδέν εις το πηλί­κο», λοι­πόν για τα νοι­κο­κυ­ριά, σε αντί­θε­ση με τις εται­ρεί­ες δια­νο­μής, για τις οποί­ες η μεί­ω­ση αυτή σημαί­νει έμμε­ση επι­δό­τη­ση, αφού για παρά­δειγ­μα η αύξη­ση των 5 λεπτών στο γάλα δεν χρειά­ζε­ται να δηλω­θεί ως εισό­δη­μα από ΦΠΑ.

Η “ιβηρική” παραλλαγή της ενεργειακής ακρίβειας

Σχε­τι­κά με την αντι­με­τώ­πι­ση της ενερ­γεια­κής φτώ­χειας, λίγα λόγια χρειά­ζο­νται για το λεγό­με­νο «ιβη­ρι­κό» μοντέ­λο, που εφαρ­μό­ζε­ται επί­σης στην Πορ­το­γα­λία και αφο­ρά την επι­βο­λή πλα­φόν στην τιμή του φυσι­κού αερί­ου που προ­ο­ρί­ζε­ται μόνο για την παρα­γω­γή ηλε­κτρι­κής ενέργειας.

Η εφαρ­μο­γή του πλα­φόν σήμα­νε ουσια­στι­κά μεγά­λες κρα­τι­κές επι­δο­τή­σεις, για να καλυ­φθεί η δια­φο­ρά ανά­με­σα στις πολύ υψη­λές τιμές αγο­ράς του εισα­γό­με­νου φυσι­κού αερί­ου και στις τιμές πώλη­σης για την εγχώ­ρια κατα­νά­λω­ση, με κρα­τι­κή επι­δό­τη­ση της τιμής φυσι­κού αερί­ου και άνθρα­κα στη χον­δρε­μπο­ρι­κή αγορά.

Ο,τι γλί­τω­σαν οι Ισπα­νοί εργα­ζό­με­νοι ως κατα­να­λω­τές, το πλή­ρω­σαν ως φορο­λο­γού­με­νοι, με τους έμμε­σους και άμε­σους φόρους. Πλη­ρώ­νει δηλα­δή ο Ισπα­νός εργα­ζό­με­νος μέσω της φορο­λο­γί­ας του για να μπο­ρεί το μεγα­λύ­τε­ρο ισπα­νι­κό μονο­πώ­λιο Ενέρ­γειας, η «Iberdrola», να σημειώ­νει 28,9% αύξη­ση κερ­δών το τρί­το τρί­μη­νο του 2022 σε σχέ­ση με το προη­γού­με­νο τρί­μη­νο, πριν την εφαρ­μο­γή της εξαίρεσης.

Μέχρι τη στιγ­μή που η κρα­τι­κή επι­δό­τη­ση θα πάψει, οπό­τε θα «ανα­γκα­στεί» να αυξή­σει και πάλι τις τιμές… Φαύ­λος κύκλος που κατα­λή­γει σε συγκε­κρι­μέ­νο σημείο, δηλα­δή τον λαό να πλη­ρώ­νει για την κερ­δο­φο­ρία των μονοπωλίων.

Εργασιακή γαλέρα με “προοδευτικό” …αέρα

Η σημε­ρι­νή σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή κυβέρ­νη­ση προ­χώ­ρη­σε και σε αντι­λαϊ­κές μεταρ­ρυθ­μί­σεις που απο­τε­λούν προ­α­παι­τού­με­να της ΕΕ για την εκτα­μί­ευ­ση κον­δυ­λί­ων από το Ταμείο Ανά­καμ­ψης. Ετσι, τον Φλε­βά­ρη του 2022 το κοι­νο­βού­λιο της Ισπα­νί­ας επι­κύ­ρω­σε την απο­κα­λού­με­νη «εργα­σια­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση» που πρό­τει­νε η κυβέρνηση.

Παρά την κυβερ­νη­τι­κή προ­πα­γάν­δα «περί κατάρ­γη­σης» (σημ. της εξί­σου αντερ­γα­τι­κής) μεταρ­ρύθ­μι­σης του 2012 της κυβέρ­νη­σης του Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος, όχι μόνο παρέ­μει­νε ο αντερ­γα­τι­κός πυρή­νας της (ομα­δι­κές απο­λύ­σεις, μεί­ω­ση απο­ζη­μί­ω­σης), αλλά ενι­σχύ­θη­καν οι μηχα­νι­σμοί «ευε­λι­ξί­ας» με βάση τις εκά­στο­τε ανά­γκες της εργο­δο­σί­ας, τις οποί­ες μπο­ρεί πλέ­ον κάλ­λι­στα να επι­κα­λεί­ται για να απο­λύ­ει, να αλλά­ζει βλα­πτι­κά για τους εργα­ζό­με­νους συμ­βά­σεις, μισθούς κ.λπ.

Σε αυτήν την κατεύ­θυν­ση λει­τουρ­γεί το πρό­γραμ­μα ΕRTE (Προ­σω­ρι­νής Δια­θε­σι­μό­τη­τας και Μερι­κής Ανερ­γί­ας). Το πρό­γραμ­μα προ­βλέ­πει προ­σω­ρι­νές απο­λύ­σεις με ανα­στο­λή εργα­σί­ας λόγω «ανω­τέ­ρας βίας», που επι­στρα­τεύ­τη­κε στην παν­δη­μία του COVID και η …«αρι­στε­ρή κυβέρ­νη­ση» το επέ­κτει­νε και σε επι­χει­ρή­σεις που επι­κα­λού­νται «περιο­ρι­σμό» της παρα­γω­γής ή κώλυ­μα. Ετσι, οι εργο­δό­τες θα μπο­ρούν να προ­σλαμ­βά­νουν και να απο­μα­κρύ­νουν εργα­ζό­με­νους με την επί­κλη­ση της «τρέ­χου­σας δρα­στη­ριό­τη­τάς τους» και του «φόρ­του εργα­σί­ας», δηλα­δή ό,τι εξυ­πη­ρε­τεί την κερ­δο­φο­ρία τους.

Ομως δεν έμει­ναν μόνο σε αυτά… Πήγαν κι ένα βήμα παρα­πέ­ρα στην έντα­ση της εκμε­τάλ­λευ­σης, με τον Μηχα­νι­σμό RED για Ευε­λι­ξία και Στα­θε­ρο­ποί­η­ση της Απα­σχό­λη­σης. Πρό­κει­ται επί της ουσί­ας για μια νέα μορ­φή «Προ­σω­ρι­νής Δια­θε­σι­μό­τη­τας και Μερι­κής Ανεργίας»/ΕRΤΕ, προ­κει­μέ­νου να μειώ­νουν ώρες εργα­σί­ας και να ανα­στέλ­λουν συμ­βά­σεις, με τη στή­ρι­ξη του κρά­τους και των ασφα­λι­στι­κών ταμεί­ων, όταν δηλώ­νουν «οργα­νω­τι­κά, παρα­γω­γι­κά ή οικο­νο­μι­κά προ­βλή­μα­τα», δηλα­δή όπο­τε θέλουν.

Για να συνει­δη­το­ποι­ή­σει κανείς τη «δικαιο­σύ­νη παντού» που απο­λαμ­βά­νουν οι εργα­ζό­με­νοι στην Ισπα­νία με «προ­ο­δευ­τι­κή δια­κυ­βέρ­νη­ση», αρκεί και μόνο να ειπω­θεί ότι η Ισπα­νία είναι τρί­τη χώρα στην Ευρώ­πη με τα περισ­σό­τε­ρα εργα­τι­κά «ατυ­χή­μα­τα» — εργο­δο­τι­κά εγκλή­μα­τα. Για τα θανα­τη­φό­ρα, τα αστι­κά δικα­στή­ρια χρειά­ζο­νται κατά μέσο όρο 5 χρό­νια και 9 μήνες (!) για να απο­δώ­σουν ευθύ­νες, ενώ στο 20% των υπο­θέ­σε­ων η εργο­δο­σία «βγαί­νει λάδι».

Το αστικό κράτος έχει συνέχεια και στις περικοπές συντάξεων

Επό­με­νο «προ­α­παι­τού­με­νο» ήταν η «συντα­ξιο­δο­τι­κή μεταρ­ρύθ­μι­ση», η οποία επι­κυ­ρώ­θη­κε κι αυτή στα τέλη Μάρ­τη. Οι Ισπα­νοί έχουν βγει ήδη στους δρό­μους για να δια­μαρ­τυ­ρη­θούν, όχι για την αύξη­ση των ορί­ων ηλι­κί­ας συντα­ξιο­δό­τη­σης όπως στη Γαλ­λία, για­τί αυτή στην Ισπα­νία είναι ήδη στα 65 χρό­νια και τα δια­τη­ρούν εναλ­λάξ με το Λαϊ­κό Κόμ­μα ως κόρη οφθαλ­μού εδώ και χρόνια.

Με τον νέο νόμο σε βάρος των συντα­ξιού­χων, παγιώ­νο­νται οι περι­κο­πές από τη μεταρ­ρύθ­μι­ση του 2011, για­τί το αστι­κό, εχθρι­κό για τον λαό κρά­τος, ανε­ξάρ­τη­τα από κυβέρ­νη­ση Λαϊ­κού Κόμ­μα­τος ή Σοσια­λι­στι­κού Εργα­τι­κού Κόμ­μα­τος (PSOE), πάνω από όλα έχει αντι­λαϊ­κή συνέ­χεια: Οι κατώ­τα­τες συντά­ξεις εξα­κο­λου­θούν να είναι κάτω από το όριο της φτώ­χειας, διαιω­νί­ζε­ται το χάσμα των φύλων, βαθαί­νει την ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση του δημό­σιου συστή­μα­τος και το κυριό­τε­ρο μπαί­νουν οι προ­ϋ­πο­θέ­σεις για να θεω­ρεί­ται η σύντα­ξη ατο­μι­κό επεν­δυ­τι­κό προ­ϊ­όν.¹

Το παρα­μύ­θι της «προ­ο­δευ­τι­κής» δια­κυ­βέρ­νη­σης μέσα από το παρά­δειγ­μα των χωρών της ΕΕ

Μην σου τύχει να αρρωστήσεις

Στους δρό­μους όλο αυτό το διά­στη­μα βρί­σκο­νται επί­σης για­τροί, υγειο­νο­μι­κοί, εργα­ζό­με­νοι από άλλους κλά­δους, δια­μαρ­τυ­ρό­με­νοι για τις συνε­χείς περι­κο­πές στο δημό­σιο σύστη­μα Υγεί­ας, την επι­δεί­νω­ση των συν­θη­κών εργα­σί­ας του προ­σω­πι­κού. Οι ελλεί­ψεις για­τρών είναι μεγά­λες και υπάρ­χουν υπη­ρε­σί­ες που δεν μπο­ρούν να λει­τουρ­γή­σουν χωρίς τους ειδι­κευό­με­νους ιατρούς, η απα­σχό­λη­ση των οποί­ων θα έπρε­πε να είναι υποστηρικτική.

Λόγω των μεγά­λων ελλεί­ψε­ων προ­σω­πι­κού, 700.000 άνθρω­ποι ήταν στην ανα­μο­νή για μια χει­ρουρ­γι­κή επέμ­βα­ση στις αρχές του έτους. Την ήδη άσχη­μη κατά­στα­ση έρχε­ται να επι­δει­νώ­σει το πέρα­σμα της δια­χεί­ρι­σης των υπη­ρε­σιών Υγεί­ας στις Περι­φέ­ρειες. Η κατά­στα­ση στη Μαδρί­τη είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κή, αλλά όχι η μοναδική.

Η επα­να­λει­τουρ­γία μετά την παν­δη­μία των 37 πρώ­ην υπη­ρε­σιών επει­γό­ντων περι­στα­τι­κών πρω­το­βάθ­μιας περί­θαλ­ψης (SUAPs) και η συγ­χώ­νευ­ση με τις 40 Υπη­ρε­σί­ες Αγρο­τι­κής Φρο­ντί­δας (Servicios de Atencion Rural — SAR) δημιούρ­γη­σαν ένα νέο σχή­μα που ονο­μά­ζε­ται Σημείο Συνε­χούς Φρο­ντί­δας (Puntode Atencion Continuada — PAC). Ολα αυτά συνε­πά­γο­νται νέες περι­κο­πές σε προσωπικό.

Την ίδια ώρα, οι επι­χει­ρη­μα­τι­κοί όμι­λοι αλω­νί­ζουν και είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό ότι ενώ το σύστη­μα δημό­σιας Υγεί­ας έχα­σε 4.200 εργα­ζό­με­νους τον τελευ­ταίο χρό­νο, ο ιδιω­τι­κός τομέ­ας κέρ­δι­σε 9.500, με τον ισπα­νι­κό λαό να βάζει όλο και πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη.

«Προοδευτικό» γεράκι του ΝΑΤΟ και του πολέμου

Κι ενώ εμπο­ρευ­μα­το­ποιεί­ται και υπο­χρη­μα­το­δο­τεί­ται η Υγεία, σύμ­φω­να με το Κέντρο Μελε­τών για την Ειρή­νη Delas (Center Delas d’Estudis per la Pau), οι στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες της Ισπα­νί­ας σε πραγ­μα­τι­κές τιμές για το 2023 θα ανέλ­θουν σε 27,6 δισ. ευρώ, ποσό υπερ­δι­πλά­σιο απ’ αυτό που ανα­λο­γεί στο υπουρ­γείο Άμυ­νας και πάνω από το 2% του ΑΕΠ που προ­βλέ­πει το ΝΑΤΟ.

Από κάθε 10 ευρώ που επεν­δύ­ει το κρά­τος το 2023, τα 3 θα είναι για όπλα.² Εξη­γεί­ται έτσι και το γεγο­νός, σύμ­φω­να με το Kiel Institute for the World Economy, ότι η Ισπα­νία είναι μία από τις 20 χώρες που έστει­λαν τη μεγα­λύ­τε­ρη στρα­τιω­τι­κή και οικο­νο­μι­κή βοή­θεια στην Ουκρα­νία, με κάθε είδους άρμα­τα, πολε­μι­κό υλι­κό και εκπαί­δευ­ση ουκρα­νι­κών στρα­τευ­μά­των.³

Είναι η ίδια «προ­ο­δευ­τι­κή» κυβέρ­νη­ση που φιλο­ξε­νού­σε την τελευ­ταία Σύνο­δο Κορυ­φής, ενώ το περα­σμέ­νο καλο­καί­ρι μοί­ρα­ζε συγ­χα­ρη­τή­ρια στις δυνά­μεις κατα­στο­λής της Ισπα­νί­ας και του Μαρό­κου για το έγκλη­μα που διέ­πρα­ξαν απέ­να­ντι σε κατα­τρεγ­μέ­νους πρό­σφυ­γες στη Μελί­για.

Παρα­πο­μπές-πηγές:

Οι CIG, ELA & intersindical (σσ. ισπα­νι­κά συν­δι­κά­τα και συντο­νι­στι­κά τους) λένε ΟΧΙ στη μεταρ­ρύθ­μι­ση των συντά­ξε­ων που παγιώ­νει τις περι­κο­πές του 2011 και δίνει νέα χτυ­πή­μα­τα προς αυτή την κατεύθυνση

Νέο ενη­με­ρω­τι­κό δελ­τίο από το Center Delàs: «Οι πραγ­μα­τι­κές στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες της Ισπα­νί­ας έως το 2023 θα είναι 27.617 εκα­τομ­μύ­ρια, υπερ­δι­πλά­σιες από αυτές που δια­τί­θε­νται στο Υπουρ­γείο Άμυ­νας και πάνω από το 2% του ΑΕΠ που απαι­τεί­ται από το ΝΑΤΟ»

Όπλα, χρή­μα­τα, εκπαί­δευ­ση: η συμ­βο­λή της Ισπα­νί­ας στον πόλε­μο στην Ουκρανία