Ιστορίες γυναικών του λαϊκού τραγουδιού ξετυλίγονται στη σκηνή του ΚΘΒΕ

Σε …μου­σι­κό κου­τί μετα­τρέ­πε­ται το επό­με­νο διά­στη­μα η σκη­νή Σωκρά­της Καρα­ντι­νός της Μονής Λαζα­ρι­στών για να φιλο­ξε­νή­σει ένα μικρό­τε­ρο «μαγι­κό μου­σι­κό κου­τί» που θα ανοί­ξει για να ακου­στούν νότες που θα ταξι­δέ­ψουν τον θεα­τή στη μαγεία μιας άλλης επο­χής. Συγκε­κρι­μέ­να, στη χρο­νι­κή περί­ο­δο ανά­με­σα στο 1920 και το 1960, στα σαρά­ντα χρό­νια που δια­μόρ­φω­σαν το ελλη­νι­κό λαϊ­κό τρα­γού­δι σε όλες του τις εκδο­χές: Σμυρ­ναί­ι­κο, ρεμπέ­τι­κο, λαϊκό.

Πάνω στη σκη­νή θα είναι η Μαρί­κα. Είτε αυτή είναι η Μαρί­κα Παπα­γκί­κα, είτε η Μαρί­κα Νίνου, είτε οποια­δή­πο­τε λαϊ­κή τρα­γου­δί­στρια «Μαρί­κα» του πρώ­του μισού του 20ού αιώ­να. Πρό­κει­ται για τη μου­σι­κο­θε­α­τρι­κή παρά­στα­ση «Μαρί­κα με είπα­νε — Μαρί­κα με βγά­λα­νε» των Γιώρ­γου Ανδρέ­ου και Οδυσ­σέα Ιωάν­νου, τη μεγά­λη συμπα­ρα­γω­γή του Κρα­τι­κού Θεά­τρου Βορεί­ου Ελλά­δος με το Δημο­τι­κό Περι­φε­ρεια­κό Θέα­τρο Σερ­ρών, σε σκη­νο­θε­σία του Καλ­λι­τε­χνι­κού Διευ­θυ­ντή του ΚΘΒΕ Αστέ­ριου Πελ­τέ­κη. Μάλι­στα, τους ρόλους της Μαρί­κας ενσαρ­κώ­νουν δύο σημα­ντι­κές τρα­γου­δί­στριες, η Ελέ­νη Τσα­λι­γο­πού­λου και η Κορί­να Λεγάκη.

«Είναι ένα υπέ­ρο­χο ποι­η­τι­κό ταξί­δι, το οποίο ουσια­στι­κά μιλά­ει για τις αρχε­τυ­πι­κές μορ­φές τις γυναι­κεί­ες τού ελλη­νι­κού τρα­γου­διού, την ιστο­ρία και τη δια­δρο­μή που διέ­νυ­σαν και δια­νύ­ουν, συγκι­νώ­ντας και ταξι­δεύ­ο­ντάς μας μέχρι και σήμε­ρα. Είναι ένα πολύ ωραίο κεί­με­νο, το οποίο με τη σκη­νι­κή δια­μόρ­φω­ση που έχει γίνει και την ανά­γνω­ση που βγή­κε, νομί­ζω ότι έχει μία ωραία δια­δρο­μή να μας ταξι­δέ­ψει θεα­τρι­κά» δηλώ­νει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρα­κτο­ρείο Ειδή­σε­ων ο Αστέ­ρης Πελτέκης.

Η αρχι­κή ιδέα και το χρέ­ος απέ­να­ντι στη «Μαρί­κα»

Ο «σπό­ρος» της ιδέ­ας για την παρά­στα­ση που θα παρου­σια­στεί σε πανελ­λή­νια πρώ­τη την ερχό­με­νη Πέμ­πτη, «φύτρω­σε» πριν από περί­που 20 χρό­νια στο μυα­λό του τρα­γου­δο­ποιού Γιώρ­γου Ανδρέ­ου. «Όπως φαί­νε­ται κι από τη δισκο­γρα­φία μου, μού αρέ­σουν και τιμώ πολύ τις γυναί­κες και έχω τρα­γου­δη­θεί κυρί­ως από γυναί­κες ερμη­νεύ­τριες. Πιστεύω ότι στο δικό μας πολι­τι­σμό, τον πολι­τι­σμό της Μεσο­γεί­ου, η γυναί­κα είχε έναν ξεχω­ρι­στό αρχε­τυ­πι­κό ρόλο κι αυτό φαί­νε­ται από τα αρχαία χρό­νια ακό­μη» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καλ­λι­τε­χνι­κός διευ­θυ­ντής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερ­ρών, επι­ση­μαί­νο­ντας ότι έτσι απο­φά­σι­σε να γρά­ψει ένα μου­σι­κο­θε­α­τρι­κό έργο που να αφο­ρά τις γυναί­κες, τον ρόλο τους μέσα στο ελλη­νι­κό τρα­γού­δι και γενι­κό­τε­ρα στον ελλη­νι­κό πολιτισμό.

«Τις γυναί­κες αυτές λοι­πόν, εμείς τις μαθαί­νου­με από τις αρχές του 20ού αιώ­να χάρη στις ηχο­γρα­φή­σεις, διό­τι δια­φο­ρε­τι­κά θα ξέρα­με ελά­χι­στα πράγ­μα­τα. Τις ξέρου­με επει­δή τις ακού­με μέσα από τη δια­δρο­μή τους από τις αρχές του 20ου αιώ­να μέχρι και το 1955–1960, που είναι η πρώ­τη μεγά­λη φάση της μετε­ξέ­λι­ξης του τρα­γου­διού της Πόλης (το τρα­γού­δι της Σμύρ­νης) σε αυτό που λέμε εμείς σήμε­ρα “ ελλη­νι­κό λαϊ­κό τρα­γού­δι”» εξη­γεί ο κ. Ανδρέου.

Θεω­ρεί χρέ­ος να ασχο­λη­θού­με με τις γυναί­κες αυτές, ενώ υπο­γραμ­μί­ζει τις επι­τυ­χί­ες της κάθε μίας. «Η Νίνου έκα­νε αυτήν την τρο­με­ρή καριέ­ρα μέσα σε ένα ελά­χι­στο χρο­νι­κό διά­στη­μα, λιγό­τε­ρο από μία δεκα­ε­τία. Η δε Παπα­γκί­κα ‑την οποία όλοι οι μεγά­λοι σημα­ντι­κοί μου­σι­κο­λό­γοι του 20ού αιώ­να τη θεω­ρούν από τις σπου­δαιό­τε­ρες τρα­γου­δί­στριες παγκο­σμί­ως, ηχο­γρά­φη­σε σχε­δόν 300 τρα­γού­δια στις αρχές του 20ου αιώ­να, κάτι που απο­τε­λεί έναν τρο­με­ρό άθλο προ­σω­πι­κό και πολι­τι­στι­κό, ειδι­κά αν σκε­φτού­με ότι τα γραμ­μο­φώ­νη­σε μία και έξω ‑για­τί δεν υπήρ­χε στού­ντιο τότε» λέει.

Η ιδέα γίνε­ται πρά­ξη με τη συμ­βο­λή του Οδυσ­σέα Ιωάννου

Η αρχι­κή ιδέα του συν­θέ­τη και στι­χουρ­γού, απο­τυ­πώ­θη­κε σε τρα­γού­δια και μου­σι­κές που έγρα­ψε ο ίδιος και τα οποία προ­χω­ρού­σαν τη δρά­ση και τη σχέ­ση αυτών των γυναι­κών. Η Μαρί­κα της Αθή­νας κι η Μαρί­κα της Αμε­ρι­κής βέβαια δεν συνα­ντή­θη­καν ποτέ στη ζωή, αλλά πρό­κει­ται να συνα­ντη­θούν στη σκη­νή, αφού ‑όπως επι­ση­μαί­νουν οι συντε­λε­στές του έργου, δεν πρό­κει­ται για βιο­γρα­φι­κή παρά­στα­ση, αλλά για μυθο­πλα­σία, που κρα­τά μεν πραγ­μα­τι­κά στοι­χεία, αλλά συγ­χρό­νως τα ανα­τρέ­πει και προ­σθέ­τει ιστο­ρί­ες από ζωές άλλων ερμη­νευ­τριών κι άλλων διαδρομών.
«Όταν λοι­πόν έφτα­σα έως ένα μου­σι­κό σημείο, μετά ζήτη­σα τη βοή­θεια του Οδυσ­σέα ώστε να υπάρ­ξει ένα θεα­τρι­κό κεί­με­νο, ένα θεα­τρι­κό εύρη­μα που μπο­ρεί να στη­ρί­ξει όλο αυτό ως θεα­τρι­κή παρά­στα­ση και όχι μόνο ως μου­σι­κή. Όντως ο Οδυσ­σέ­ας Ιωάν­νου έγρα­ψε ένα εξαι­ρε­τι­κό θεα­τρι­κό κεί­με­νο, το οποίο περιέ­λα­βε όλες τις πλη­ρο­φο­ρί­ες για τις ζωές αυτών των γυναι­κών, όχι όμως με τρό­πο ερευ­νη­τι­κό ή μου­σι­κο­λο­γι­κό, αλλά με λει­τουρ­γι­κό καλ­λι­τε­χνι­κό, ως θεα­τρι­κή πρά­ξη» ανα­φέ­ρει ο κ. Ανδρέου.
Επι­πλέ­ον, ο Οδυσ­σέ­ας Ιωάν­νου έγρα­ψε τους στί­χους στα δύο από τα 11 πρω­τό­τυ­πα τρα­γού­δια του έργου, ενώ επι­νό­η­σε έναν ρόλο που συν­δέ­ει τις δύο προ­σω­πι­κό­τη­τες, οι οποί­ες απο­τέ­λε­σαν την αφορ­μή για το έργο, τον ρόλο της κόρης — αφη­γή­τριας, που υπο­δύ­ε­ται η Πανα­γιώ­τα Βιτετζάκη.

Ένα έργο γυναι­κών, από το οποίο οι άνδρες …λάμπουν διά της απου­σί­ας τους

Τα πρω­τό­τυ­πα τρα­γού­δια της παρά­στα­σης είναι τρα­γού­δια που «πατά­νε σε δύο βάρ­κες», αφού δεν είναι τρα­γού­δια της επο­χής εκεί­νης, αλλά ούτε και σύγ­χρο­να. Κατα­φέρ­νουν ωστό­σο να κρα­τούν μου­σι­κά τη σχέ­ση με τη ζώσα παρά­δο­ση του τρα­γου­διού, που αρχί­ζει στις αρχές του 20ού αιώ­να, συγ­χρό­νως όμως κατα­λα­βαί­νει κάποιος ότι είναι γραμ­μέ­να με τη ματιά ενός σύγ­χρο­νου συν­θέ­τη, που έχει γνώ­ση της ιστο­ρί­ας του λαϊ­κού τρα­γου­διού. Ακού­γο­νται όμως και γνω­στά σμυρ­ναί­ι­κα, παρα­δο­σια­κά, καθώς και σπου­δαί­ων ιστο­ρι­κών δημιουρ­γών του λαϊ­κού τραγουδιού.
Επί σκη­νής, τα ερμη­νεύ­ει μία από τις σημα­ντι­κό­τε­ρες τρα­γου­δί­στριες του σύγ­χρο­νου ελλη­νι­κού τρα­γου­διού, η Ελέ­νη Τσα­λι­γο­πού­λου και μία από τις πιο ταλα­ντού­χες τρα­γου­δί­στριες της νεό­τε­ρης γενιάς, η Κορί­να Λεγάκη.
«Στη συνερ­γα­σία μας τους μιλώ περισ­σό­τε­ρο με όρους μου­σι­κούς, για­τί τους κατα­νο­ούν και είναι πιο κοντά τους κι έχου­με βρει ένα πολύ ωραίο modus vivendi στην καθη­με­ρι­νό­τη­τα της πρό­βας μας, έχου­με μία πολύ καλή επι­κοι­νω­νία και θεω­ρώ θα είναι και οι δύο εξαι­ρε­τι­κές, δεν θα υπο­λεί­πο­νται σε τίπο­τα από τις ηθο­ποιούς μας» σχο­λιά­ζει ο σκη­νο­θέ­της της παρά­στα­σης για τη συνερ­γα­σία του με τις δύο τραγουδίστριες.
Βέβαια, όπως λέει, σύμ­φω­να με τη δική του αντί­λη­ψη υπάρ­χει δια­φο­ρά μετα­ξύ τρα­γου­δι­στή και ερμη­νευ­τή. «Ένας τρα­γου­δι­στής ο οποί­ος τρα­γου­δά­ει τις νότες και έχει έναν τρό­πο να έχει μια σωστή φωνή όπως αντί­στοι­χα ένας μου­σι­κός που παί­ζει ένα όργα­νο, έχει τερά­στια δια­φο­ρά από έναν ερμη­νευ­τή, ο οποί­ος ερμη­νεύ­ει ολό­κλη­ρους κόσμους, τους οποί­ους κοι­νω­νεί και επι­κοι­νω­νεί στους υπό­λοι­πους. Η Ελέ­νη και η Κορί­να είναι ερμη­νεύ­τριες και αυτό τους δίνει ένα προ­βά­δι­σμα σε σχέ­ση με έναν εντε­λώς αδαή σκη­νι­κά άνθρω­πο, σε σχέ­ση με τη συμ­με­το­χή του σε μία θεα­τρι­κή παρά­στα­ση» κατα­λή­γει ο κ. Πελτέκης.
Όσο για τις υπό­λοι­πες γυναί­κες που θα βρί­σκο­νται επί σκη­νής, ο Αστέ­ρης Πελ­τέ­κης απο­κα­λύ­πτει τη σχέ­ση τους με τις Τρεις Μοί­ρες της ελλη­νι­κής μυθο­λο­γί­ας, ενώ όσον αφο­ρά στους άντρες, λέει πως αυτοί «θα λάμπουν διά της απου­σί­ας τους». «Οι υπό­λοι­πες γυναί­κες του έργου αντι­στοι­χί­ζο­νται με την Άτρο­πο, τη Λάχε­σις και την Κλω­θώ και μία μάντισσα/ χαρτορίχτρα/ μέντιουμ, που καλύ­πτει το αρχε­τυ­πι­κό της μαντι­κής και της δει­σι­δαι­μο­νί­ας αργό­τε­ρα, με τους διά­φο­ρους τρό­πους μαντι­κής είτε λέγο­νται χαρ­τιά, είτε γυά­λι­νες σφαί­ρες, είτε μάντης Τει­ρε­σί­ας, είτε αρχαί­οι μάντεις άλλων πολι­τι­σμών» εξηγεί.

Το «Θέα­τρο Μαζί» του ΚΘΒΕ έφε­ρε για πρώ­τη φορά συμπα­ρα­γω­γή με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερρών

Στα 30 χρό­νια ύπαρ­ξης του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Σερ­ρών, για πρώ­τη φορά συνερ­γά­ζε­ται με το Κ.Θ.Β.Ε., ενώ συμ­βο­λι­κό θεω­ρεί­ται το γεγο­νός ότι ο συν­θέ­της και ο σκη­νο­θέ­της της πρώ­της τους συμπα­ρα­γω­γής, είναι ο καλ­λι­τε­χνι­κός διευ­θυ­ντής του κάθε φορέα αντί­στοι­χα. «Η δική μου λογι­κή είναι πάρα πολύ της συνέρ­γειας και των συνερ­γα­σιών με άλλους πολι­τι­στι­κούς φορείς σε όσο το δυνα­τόν μεγα­λύ­τε­ρο βαθ­μό, για­τί πιστεύω ότι μπο­ρού­με να βρού­με τρό­πους και λύσεις να κάνου­με καλύ­τε­ρες και δημιουρ­γι­κό­τε­ρες δου­λειές, να ανα­πα­ρα­γά­γου­με δηλα­δή παρα­στά­σεις και δρά­σεις πολι­τι­στι­κού περιε­χο­μέ­νου, οι οποί­ες να μπο­ρούν μέσα από τις συνερ­γα­σί­ες να είναι καλύ­τε­ρες σαν απο­τέ­λε­σμα. Εξ ου και το μότο μας «θέα­τρο μαζί», το οποίο κάτι έχει να πει για τη λει­τουρ­γία και τη λογι­κή της δικής μου καλ­λι­τε­χνι­κής διεύ­θυν­σης για το θέα­τρο» τονί­ζει ο κ. Πελτέκης.
Η παρά­στα­ση «Μαρί­κα με είπα­νε — Μαρί­κα με βγά­λα­νε» για τις ιστο­ρί­ες γυναι­κών του Λαϊ­κού Τρα­γου­διού, κάνει πρε­μιέ­ρα την Πέμ­πτη 28 Μαρ­τί­ου, στις 21.00, στη Μονή Λαζα­ρι­στών (Σκη­νή Σωκρά­της Καρα­ντι­νός), όπου θα ανε­βαί­νει κάθε Τετάρ­τη και Κυρια­κή στις 19:00, κάθε Πέμ­πτη και Παρα­σκευή στις 21:00 και κάθε Σάβ­βα­το με διπλή παρά­στα­ση στις 18:00 και στις 21:00.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ