Καβάλα: Ασφαλείς φωλιές για τους πελαργούς μετά από ένα δύσκολο μεταναστευτικό ταξίδι

Οι πρώ­τες μέρες της Άνοι­ξης δεν σημα­το­δο­τούν μόνο την ανα­γέν­νη­ση της φύσης, αλλά και την επι­στρο­φή των απο­δη­μη­τι­κών πτη­νών στις φωλιές τους, μετά από ένα δύσκο­λο και πολ­λές φορές επι­κίν­δυ­νο μετα­να­στευ­τι­κό ταξί­δι. Κάθε χρό­νο, τέτοιες μέρες, κάτοι­κοι περιο­χών του Νέστου, όπως το Αγί­α­σμα, το Ερα­τει­νό, οι Πηγές και η Χρυ­σού­πο­λη, αλλά και κάτοι­κοι περιο­χών κοντά στη λιμνο­θά­λασ­σα της Βιστω­νί­δας, στην Γενι­σέα, τα Μάγ­γα­να, τα Βαφέι­κα απο­λαμ­βά­νουν το μονα­δι­κό θέα­μα επι­στρο­φής των απο­δη­μη­τι­κών που­λιών κοντά στον τόπο όπου εκκολάφθηκαν.

Από τις πιο όμορ­φες και συγκι­νη­τι­κές ομο­λο­γου­μέ­νως παρου­σί­ες είναι αυτές των πελαρ­γών, που επι­στρέ­φουν είτε στις παλιές φωλιές τους, είτε δημιουρ­γούν νέες. Είναι οι μέρες της Άνοι­ξης που το βλέμ­μα των κατοί­κων στις περιο­χές αυτές είναι πάντα στραμ­μέ­νο στον ουρα­νό για να καλω­σο­ρί­σουν τις νέες αφί­ξεις των πελαρ­γών. Μαζί τους και ορι­σμέ­νοι συνάν­θρω­ποί μας, που προ­σφέ­ρουν κάθε δυνα­τή βοή­θεια ώστε να κάνουν τη δια­μο­νή των εντυ­πω­σια­κών αυτών πτη­νών περισ­σό­τε­ρο φιλό­ξε­νη και ασφαλή.

Οι «φύλα­κες» των πελαργών

Ένα τέτοιο δρα­στή­ριο άτο­μο είναι και η Εύα Στετς, συντο­νί­στρια των δακτυ­λιώ­σε­ων των λευ­κών πελαρ­γών του Ελλη­νι­κού Κέντρου Δακτυ­λί­ω­σης Που­λιών (ΕΚΔΠ), που χρό­νια μελε­τά, κυρί­ως την συμπε­ρι­φο­ρά των πελαρ­γών, ενώ παράλ­λη­λα συμ­με­τέ­χει σε μια συλ­λο­γι­κή προ­σπά­θεια της παρα­τή­ρη­σης, διά­σω­σης και της δακτυ­λί­ω­σης των όμορ­φων αυτών πτη­νών. Ως ειδι­κή στη δακτυ­λί­ω­ση, έχει εκπαι­δεύ­σει πολ­λούς νέους δακτυ­λιω­τές πελαρ­γών, όχι μόνο στην περιο­χή της ανα­το­λι­κής Μακε­δο­νί­ας και της Ξάν­θης αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλά­δας. Όπως τη Σάσα Μιχαη­λί­δου με τον Σπύ­ρο Τσο­λα­κί­δη, στην περιο­χή της Ξάν­θης και Καβά­λας, τη Λίλα Κάρ­τα στην περιο­χή του Λαγκα­δά, τη Βάντα Νού­τσου στα Ιωάν­νι­να, τον Διο­νύ­ση Μαμά­ση, που κοι­τά­ει τις φωλιές στο Μεσο­λόγ­γι κ.ά.

Για τους φίλους των πελαρ­γών, από το 2012, με πρω­το­βου­λία της κ. Στετς, δημιουρ­γή­θη­κε στο Facebook η ομά­δα «Every Stork in Greece» (Κάθε πελαρ­γός στην Ελλά­δα), όπου τα μέλη ανε­βά­ζουν φωτο­γρα­φί­ες, πλη­ρο­φο­ρί­ες και κάθε νέο για τις παρα­τη­ρή­σεις των πελαρ­γών στην Ελλάδα.

Πώς βοη­θά­με τους πελαρ­γούς να φτιά­ξουν ασφα­λείς φωλιές

Ωστό­σο, η επι­στρο­φή των πελαρ­γών δεν είναι πάντα ασφα­λείς, κυρί­ως για τους νεοσ­σούς που εκκο­λά­πτο­νται στις φωλιές. Οι προ­σπά­θειες των πελαρ­γών που δημιουρ­γή­σουν φωλιά μπο­ρούν να στα­θούν μοι­ραί­ες για τους μικρούς νεοσ­σούς. Ένα τέτοιο μεγά­λο πρό­βλη­μα είναι οι σπά­γκοι, κυρί­ως από πλα­στι­κό, που μετα­φέ­ρο­νται στη φωλιά. «Οι άνθρω­ποι έχουν τη δυνα­τό­τη­τα να βοη­θή­σουν ουσια­στι­κά», δηλώ­νει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Στετς και συνε­χί­ζει: «οι πελαρ­γοί συγκε­ντρώ­νουν κάθε πρό­σφο­ρο υλι­κό που βρί­σκουν στη φύση για να δημιουρ­γή­σουν τις φωλιές τους. Ανά­με­σα στα υλι­κά μπο­ρεί να είναι υφά­σμα­τα, πετο­νιές, σπά­γκοι, πλα­στι­κά τσου­βά­λια. Οι σπά­γκοι, οι πετο­νιές και τα πλα­στι­κά τσου­βα­λιά μπερ­δεύ­ο­νται στα πόδια των νεοσ­σών, καθώς για τρεις εβδο­μά­δες μετά την εκκό­λα­ψη μπου­σου­λούν μόνο μέσα στη φωλιά. Αν στη φωλιά υπάρ­χουν τέτοια επι­κίν­δυ­να υλι­κά, μπερ­δεύ­ο­νται στα πόδια τους, σφίγ­γο­ντάς τα μέχρι το σημείο το πόδι ή και τα δυο πόδια να νεκρώ­νο­νται. Απο­τέ­λε­σμα, ο νεοσ­σός αυτός να είναι κατα­δι­κα­σμέ­νος σε ανα­πη­ρία ή ευθα­να­σία, πριν καν πετάξει».

Η κ. Στετς υπο­γραμ­μί­ζει την ανά­γκη ευαι­σθη­το­ποί­η­σης και ενη­μέ­ρω­σης του γενι­κού πλη­θυ­σμού προ­κει­μέ­νου να βοη­θη­θούν οι πελαρ­γοί. Μια πολύ απλή ενέρ­γεια είναι να συγκε­ντρώ­νο­νται οι πετα­μέ­νοι σπά­γκοι, πετο­νιές, πλα­στι­κά τσου­βά­λια από την ευρύ­τε­ρη περιο­χή που φωλιά­ζουν πελαρ­γοί. «Και αν θέλου­με να βοη­θή­σου­με ακό­μα περισ­σό­τε­ρο, τότε ας βάλου­με σανό κοντά στις φωλιές, στο οπτι­κό πεδίο των πελαρ­γών. Το σανό είναι μαλα­κό υλι­κό και θα προ­στα­τεύ­σει τόσο τα αβγά όσο και τους νεοσ­σούς στις φωλιές τους», υπογραμμίζει.

Οι φωτο­γρα­φί­ες που αναρ­τούν τα μέλη της ομά­δας «Every Stork in Greece» στη σελί­δα του Facebook είναι πραγ­μα­τι­κά θλι­βε­ρές και παρου­σιά­ζουν το μεγά­λο μέγε­θος του προ­βλή­μα­τος που κάθε χρό­νο αντι­με­τω­πί­ζουν οι νεοσ­σοί, όταν μη μπο­ρώ­ντας να αντι­δρά­σουν, υπο­κύ­πτουν στη μοί­ρα τους, πριν ακό­μα κατα­φέ­ρουν να εγκα­τα­λεί­ψουν τη φωλιά τους. Και κάθε χρό­νο, η κ. Στετς, με κάθε πρό­σφο­ρο μέσο και τρό­πο, προ­σπα­θεί να ευαι­σθη­το­ποι­ή­σει κατοί­κους και οργα­νώ­σεις για το πώς μπο­ρούν με απλές πρά­ξεις να σώσουν όσο το δυνα­τόν περισ­σό­τε­ρους νεοσσούς.

Ο ρόλος του Ελλη­νι­κού Κέντρου Δακτυ­λί­ω­σης Πουλιών

Κάθε χρό­νο πραγ­μα­το­ποιού­νται δεκά­δες δακτυ­λιώ­σεις μικρών και μεγά­λων που­λιών χάρη στη μέρι­μνα και την εργα­σία των εθε­λο­ντών του Ελλη­νι­κού Κέντρου Δακτυ­λί­ω­σης Που­λιών (ΕΚΔΠ), μιας αστι­κής μη-κερ­δο­σκο­πι­κής οργά­νω­ση με καθα­ρά επι­στη­μο­νι­κό σκο­πό. Είναι ο υπεύ­θυ­νος φορέ­ας για τις δακτυ­λιώ­σεις που­λιών στην Ελλά­δα, αλλά τα μέλη του ασχο­λού­νται και με κάθε άλλο τομέα της ορνι­θο­λο­γί­ας σε ερευ­νη­τι­κό ή πρα­κτι­κό επίπεδο.

Όπως εξη­γεί, μιλώ­ντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Μαρία Δημά­κη, εθε­λό­ντρια και στέ­λε­χος του ΕΚΔΠ, σήμε­ρα υπάρ­χουν στην χώρα μας περί­που τριά­ντα δακτυ­λιω­τές που δρα­στη­ριο­ποιού­νται σε όλη την Ελλά­δα και κάνουν δακτυ­λιώ­σεις που­λιών κυρί­ως την Άνοι­ξη και το Φθι­νό­πω­ρο. «Η δακτυ­λί­ω­ση είναι μια από τις πιο παλιές επι­στη­μο­νι­κές μεθό­δους για τη μελέ­τη των άγριων που­λιών. Κύριος σκο­πός της είναι η συλ­λο­γή πλη­ρο­φο­ριών για τις επο­χια­κές μετα­κι­νή­σεις τους. Παράλ­λη­λα, προ­σφέ­ρει χρή­σι­μα επι­στη­μο­νι­κά δεδο­μέ­να και για άλλες πλευ­ρές της βιο­λο­γί­ας των άγριων που­λιών, όπως η διάρ­κεια ζωής τους και η θνη­σι­μό­τη­τα, ο ρυθ­μός ανά­πτυ­ξης, η σωμα­το­με­τρία και η φυσι­κή τους κατά­στα­ση. Η δακτυ­λί­ω­ση γίνε­ται από εκπαι­δευ­μέ­να άτο­μα και μόνον κατό­πιν σχε­τι­κής άδειας. Κάθε που­λί, αφού συλ­λη­φθεί με κατάλ­λη­λο τρό­πο, μαρ­κά­ρε­ται στο πόδι με μεταλ­λι­κό δαχτυ­λί­δι, στο οποίο ανα­γρά­φε­ται ένας κωδι­κός αριθ­μός, σαν αριθ­μός ταυ­τό­τη­τας, και μια κωδι­κο­ποι­η­μέ­νη διεύ­θυν­ση για τη χώρα προ­έ­λευ­σης του δαχτυ­λι­διού», επι­ση­μαί­νει η κ. Δημάκη.

Για κάθε που­λί που δακτυ­λιώ­νε­ται, κατα­γρά­φο­νται διά­φο­ρες μετρή­σεις και στοι­χεία, όπως το φύλ­λο και η ηλι­κία του, το μήκος φτε­ρού­γας, το βάρος και η φυσι­κή του κατά­στα­ση. Όλη αυτή η δια­δι­κα­σία διαρ­κεί ελά­χι­στα λεπτά και είναι εντε­λώς ακίν­δυ­νη για το που­λί. Όταν βρε­θεί ένα δακτυ­λιω­μέ­νο που­λί, νεκρό ή ζωντα­νό, ενη­με­ρώ­νε­ται το αντί­στοι­χο κέντρο δακτυ­λί­ω­σης. Αυτό, με τη σει­ρά του, ενη­με­ρώ­νει τον δακτυ­λιω­τή καθώς και τον ευρέ­τη για τα στοι­χεία της δακτυλίωσης.

«Κάθε ανα­φο­ρά της επα­νεύ­ρε­σης ενός δακτυ­λιω­μέ­νου που­λιού είναι μια σημα­ντι­κή συμ­βο­λή τόσο στην επι­στή­μη όσο και στην προ­σπά­θεια για δια­χεί­ρι­ση και δια­τή­ρη­ση των πλη­θυ­σμών των άγριων που­λιών. Χωρίς τη συμ­με­το­χή του ευρύ­τε­ρου κοι­νού ελά­χι­στα θα ήταν γνω­στά για τις μετα­κι­νή­σεις των άγριων που­λιών στη φύση», υπο­γραμ­μί­ζει με έμφα­ση η κ. Δημάκη.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ