Μαρία Πλυτά , η πρώτη γυναίκα σκηνοθέτης

Μαρία Πλυ­τά , η πρώ­τη γυναί­κα σκη­νο­θέ­της του Ελλη­νι­κού Κινη­μα­το­γρά­φου, ιδρυ­τι­κό μέλος και επί­τι­μη πρό­ε­δρος της Εται­ρεί­ας Ελλή­νων Σκη­νο­θε­τών η οποία την ανα­κή­ρυ­ξε το 1986 επί­τι­μο μέλος της για τη μεγά­λη της προ­σφο­ρά στον κινηματογράφο.

Η Μαρία Πλυ­τά γεν­νή­θη­κε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, στις 26 Νοεμ­βρί­ου του 1915. Αρχι­κά ασχο­λή­θη­κε με τη φιλο­λο­γία και τη λογο­τε­χνία. Το 1944 έγρα­ψε το μυθι­στό­ρη­μα «Δεμέ­να φτε­ρά» και το 1946 το μυθι­στό­ρη­μα «Αλυ­σί­δες». Εγρα­ψε και τα βρα­βευ­μέ­να θεα­τρι­κά έργα «Κάστρο της Χερ­σώ­νας» και «Μάνα γης», τα οποία παί­χτη­καν στο ραδιό­φω­νο στα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του ’40.

Το 1947 άρχι­σε τη δου­λειά της στον κινη­μα­το­γρά­φο, συμ­με­τέ­χο­ντας σαν καλ­λι­τε­χνι­κή διευ­θύ­ντρια στην ται­νία του Νίκου Τζα­βέλ­λα «Μαρί­νος Κοντά­ρας», με τον Μάνο Κατρά­κη. Το 1950 γύρι­σε την πρώ­τη μεγά­λου μήκους ται­νία της, «Τ’ αρρα­βω­νιά­σμα­τα», βασι­σμέ­νη στο ομώ­νυ­μο ηθο­γρα­φι­κό δρά­μα του Δημή­τρη Μπό­γρη, με πρω­τα­γω­νι­στές τους Αιμί­λιο Βεά­κη, Ντί­νο Ηλιό­που­λο, Δήμο Στα­ρέ­νιο κ.ά. Με δεδο­μέ­νο τις εξαι­ρε­τι­κά δύσκο­λες για τον ελλη­νι­κό κινη­μα­το­γρά­φο συν­θή­κες των δεκα­ε­τιών του ’50 και ’60, η Μ. Πλυ­τά γύρι­σε 17 συνο­λι­κά ται­νί­ες, μερι­κές από τις οποί­ες είναι σημα­ντι­κές, ενώ υπέ­γρα­ψε τα σενά­ρια και το μοντάζ των ται­νιών «Ζήλια» (1963) και «Ανά­με­σα σε δυο γυναί­κες» (1967).

Η Μαρία Πλυ­τά έγι­νε κυρί­ως γνω­στή από μελο­δρά­μα­τα της δεκα­ε­τί­ας του 1960, μερι­κά από τα οποία έχουν αφή­σει ιστο­ρία χάρη στην «υιο­θε­σία» τους από την τηλε­ό­ρα­ση: «Ο λου­στρά­κος» (1962 — έκα­νε σταρ τον μικρό Βασι­λά­κη Καΐ­λα), (1964 — με την Ξένια Καλο­γε­ρο­πού­λου και τον Βύρω­να Πάλ­λη), «Ο εμπο­ρά­κος». Αλλες ται­νί­ες της όμως, όπως η «Εύα» με τον Μάνο Κατρά­κη, τον Ντί­νο Ηλιό­που­λο και τον Αλέ­κο Αλε­ξαν­δρά­κη, ή το «Μόνο για μια νύχτα» με τη Βού­λα Ζου­μπου­λά­κη και τον Γιώρ­γο Φού­ντα, έχουν σήμε­ρα λησμο­νη­θεί. Ο Κ. Φέρ­ρης το τοπο­θε­τεί με ακρί­βεια: «Μόνη της η Μαρία Πλυ­τά επέ­λε­ξε έναν λαϊ­κό κινη­μα­το­γρά­φο που μέσα από τη δική της καλ­λιέρ­γεια εξυ­πη­ρέ­τη­σε για να ανα­δεί­ξει ακρι­βώς τα ανθρω­πι­στι­κά στοι­χεία των ται­νιών. Αυτά που πραγ­μα­τι­κά χρεια­ζό­ταν ο ελλη­νι­κός λαός, το ελλη­νι­κό κοι­νό, ο ελλη­νι­κός κόσμος. Και δεν κατέ­φυ­γε σε καμία ευκο­λία, σε καμία φτή­νια, σε καμία κερ­δο­σκο­πι­κή υπο­χώ­ρη­ση σε οτι­δή­πο­τε αφο­ρού­σε τα θέμα­τά της και τη σκη­νο­θε­σία της».

Το 1951 γύρι­σε τη «Λύκαι­να» (Με την Αλέ­κα Κατσέ­λη — Α΄ έπαι­νος των Ελλή­νων κρι­τι­κών κινη­μα­το­γρά­φου). Ακο­λού­θη­σαν: Η οπε­ρέ­τα «Ο βαφτι­στι­κός» (1952 — μετα­φο­ρά στο πανί της οπε­ρέ­τας του Θεό­φρα­στου Σακελ­λα­ρί­δη με τους Μίμη Φωτό­που­λο και Αλέ­κο Αλε­ξαν­δρά­κη). «Εύα» (1953 — με τους Μάνο Κατρά­κη, Ντί­νο Ηλιό­που­λο, Αλέ­κο Αλε­ξαν­δρά­κη και Αλί­κη Γεωρ­γού­λη). «Το κορί­τσι της γει­το­νιάς» (1954 — με τους Ορέ­στη Μακρή, Δέσπω Δια­μα­ντί­δου και Γιώρ­γο Φού­ντα). «Η Δού­κισ­σα της Πλα­κε­ντί­ας» (1956 — με τον Λάμπρο Κων­στα­ντά­ρα). «Τζιπ-περί­πτε­ρο και αγά­πη» (1957). «Μόνο για μια νύχτα» (1958). «Τα ναυά­για της ζωής» (1959 — με την Τζέ­νη Καρέ­ζη και τον Κώστα Κακ­κα­βά), «Αντρας είμαι και το κέφι μου θα κάνω» (1960 — με τον Γιάν­νη Γκιω­νά­κη). «Ηρθες αργά» (1961). . «Ο άσω­τος» (1963).  «Ο νικη­τής» (1965). «Ο εμπο­ρά­κος» (1967). «Η άγνω­στη της νύχτας» (1970) κ.ά.

Η Μαρία Πλυ­τά έφυ­γε από τη ζωή πλή­ρης ημε­ρών, σε ηλι­κία 91 ετών, στις 4 Μαρ­τί­ου 2006.