Ορισμένα ζητήματα για τις εξελίξεις στη Λατινική Αμερική, του Γιώργου Μαρίνου

Το ΚΚΕ έχει κατα­δι­κά­σει από την αρχή το πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κό σχέ­διο που εφαρ­μό­ζουν οι ΗΠΑ στη Βενε­ζου­έ­λα με τη χρη­σι­μο­ποί­η­ση του αχυ­ράν­θρω­που Γκουαϊ­δό, τη συμ­με­το­χή του Οργα­νι­σμού Αμε­ρι­κα­νι­κών Κρα­τών και τη στή­ρι­ξη της ΕΕ, για την ανα­τρο­πή του εκλεγ­μέ­νου Προ­έ­δρου της χώρας Νικο­λάς Μαδούρο.

Το ΚΚΕ έχει κατα­δι­κά­σει το πρα­ξι­κό­πη­μα στη Βολι­βία και την ανα­τρο­πή του εκλεγ­μέ­νου Προ­έ­δρου της χώρας Εβο Μορά­λες, το οποίο οργα­νώ­θη­κε από μερί­δα της ντό­πιας ολι­γαρ­χί­ας, με την παρέμ­βα­ση του αμε­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού και του Οργα­νι­σμού Αμε­ρι­κα­νι­κών Κρα­τών, τη χρη­σι­μο­ποί­η­ση του Στρα­τού και της Αστυνομίας.

Ηδη ο Μορά­λες ζήτη­σε πολι­τι­κό άσυ­λο και βρί­σκε­ται στο Μεξι­κό και μετα­βα­τι­κός πρό­ε­δρος ανέ­λα­βε πρα­ξι­κο­πη­μα­τι­κά και με τη στή­ρι­ξη της Συνο­μο­σπον­δί­ας Ιδιω­τι­κών Επι­χει­ρή­σε­ων της Βολι­βί­ας η εκπρό­σω­πος της αντι­δρα­στι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης Για­νί­νε Ανιες, η οποία έχει ανα­γνω­ρι­στεί από τις κυβερ­νή­σεις των ΗΠΑ, Βρε­τα­νί­ας, Βρα­ζι­λί­ας, Ρωσί­ας και τον ψευ­το­πρό­ε­δρο Γκουαϊ­δό της Βενε­ζου­έ­λας. Γίνο­νται συγκρού­σεις ανά­με­σα στους υπο­στη­ρι­κτές του Μορά­λες και τις δυνά­μεις κατα­στο­λής, έχουν κατα­γρα­φεί έως τώρα του­λά­χι­στον 30 νεκροί και τα γεγο­νό­τα εξελίσσονται.

Φαί­νε­ται πως επι­χει­ρού­νται συμ­βι­βα­σμοί και με εμπλο­κή ξένων κρα­τών και έχει τεθεί στη συζή­τη­ση η διε­ξα­γω­γή εκλο­γών την επό­με­νη περίοδο.

Οσον αφο­ρά τη Χιλή

Το ΚΚΕ καταγ­γέλ­λει την κατα­στο­λή των μαζι­κών λαϊ­κών δια­δη­λώ­σε­ων στη Χιλή, που έχει προ­κα­λέ­σει μέχρι στιγ­μής το θάνα­το 26 δια­δη­λω­τών από τα πυρά των αστυ­νο­μι­κών δυνά­με­ων, εκα­το­ντά­δες τραυ­μα­τί­ες και χιλιά­δες συλ­λη­φθέ­ντες, με ευθύ­νη της αντι­δρα­στι­κής κυβέρ­νη­σης Πινιέ­ρα, η οποία από τον Δεκέμ­βρη του 2017 πήρε νέα σκλη­ρά αντι­λαϊ­κά μέτρα, που επι­δεί­νω­σαν τη ζωή του εργα­ζό­με­νου λαού, και επι­χεί­ρη­σε να αυξή­σει το τελευ­ταίο διά­στη­μα το αντί­τι­μο των εισι­τη­ρί­ων στα μέσα μαζι­κής μετα­φο­ράς, στα καύ­σι­μα και το ρεύ­μα, συρ­ρι­κνώ­νο­ντας παρα­πέ­ρα το λαϊ­κό εισόδημα.

Εδώ πρέ­πει να σημειώ­σου­με πως η Χιλή την τελευ­ταία δεκα­ε­τία παρου­σιά­ζε­ται ως χώρα πρό­τυ­πο για την οικο­νο­μι­κή ανά­πτυ­ξη στην περιο­χή, με 4% το 2018 και σύμ­φω­να με τον ΟΟΣΑ έχει μεγά­λες επι­δό­σεις στην αντα­γω­νι­στι­κό­τη­τα και την απε­λευ­θέ­ρω­ση της οικονομίας.

Φιλελεύθερη και σοσιαλδημοκρατική διαχείριση υπηρετούν την καπιταλιστική ανάπτυξη

Οι εξε­λί­ξεις απαι­τούν παρα­πέ­ρα μελέ­τη, αλλά με τα δεδο­μέ­να που έχου­με μπο­ρού­με να βγά­λου­με ορι­σμέ­να συμπεράσματα.

Πρώ­το: Οι τρεις αυτές χώρες αλλά και άλλες χώρες της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής δια­θέ­τουν σημα­ντι­κό φυσι­κό πλού­το. Για παρά­δειγ­μα, η Βενε­ζου­έ­λα δια­θέ­τει φυσι­κό αέριο, πετρέ­λαιο και πολύ­τι­μα μέταλ­λα. Η Βολι­βία υδρο­γο­νάν­θρα­κες, λίθιο και έχει συνο­λι­κά σημα­ντι­κές πλου­το­πα­ρα­γω­γι­κές πηγές.

Η Χιλή δια­θέ­τει π.χ. ανυ­πο­λό­γι­στης αξί­ας κοι­τά­σμα­τα χαλ­κού και άλλα μεταλ­λεύ­μα­τα. Στη βάση αυτή συνο­λι­κά επι­χει­ρεί­ται ο έλεγ­χος των τριών χωρών από τον αμε­ρι­κα­νι­κό ιμπε­ρια­λι­σμό και οξύ­νε­ται ο ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κός αντα­γω­νι­σμός, παίρ­νο­ντας υπό­ψη πως ενδια­φέ­ρον για την περιο­χή έχουν εκφρά­σει επί­σης η ΕΕ, η Ρωσία, η Κίνα, που έχουν συνά­ψει οικο­νο­μι­κές συμ­φω­νί­ες με τις χώρες αυτές.

Δεύ­τε­ρο: Η κατά­στα­ση στη Βενε­ζου­έ­λα και η ακραία φτώ­χεια που πλήτ­τει το λαό πατά­νε στο έδα­φος της βαθιάς καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης, που επι­δει­νώ­νε­ται από τις ιμπε­ρια­λι­στι­κές κυρώ­σεις κατά της χώρας και την επέμ­βα­ση στις εσω­τε­ρι­κές της υπο­θέ­σεις από τις ΗΠΑ και την ΕΕ.

Η ανά­πτυ­ξη στη Χιλή και στη Βολι­βία είναι καπι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη, με κρι­τή­ριο το κέρ­δος των μονο­πω­λί­ων και οξύ­νο­νται τα λαϊ­κά προ­βλή­μα­τα είτε με φιλε­λεύ­θε­ρη είτε με σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή διαχείριση.

Τα μέσα παρα­γω­γής είναι στα χέρια του μεγά­λου κεφα­λαί­ου, ντό­πιου ή ξένων πολυ­ε­θνι­κών εται­ρειών, και αυτό δεν μπο­ρεί να το αλλά­ξει η κρα­τι­κο­ποί­η­ση μέρους των επι­χει­ρή­σε­ων, που ασχο­λού­νται με την εξό­ρυ­ξη πρώ­των υλών, μιας και το αστι­κό κρά­τος είναι ο συλ­λο­γι­κός καπι­τα­λι­στής, λει­τουρ­γεί κι αυτό με ιδιω­τι­κο­οι­κο­νο­μι­κά κρι­τή­ρια, εξυ­πη­ρε­τώ­ντας τα στρα­τη­γι­κά συμ­φέ­ρο­ντα μιας χού­φτας εκμεταλλευτών.

Συνε­πώς οξύ­νο­νται τα λαϊ­κά προ­βλή­μα­τα, και είτε με φιλε­λεύ­θε­ρη είτε με σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή δια­χεί­ρι­ση, αυξά­νε­ται δρα­μα­τι­κά η από­στα­ση μετα­ξύ των λαϊ­κών ανα­γκών, των δυνα­το­τή­των που γεν­νά ο κοι­νω­νι­κός πλού­τος που παρά­γε­ται και της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας που βιώ­νουν η εργα­τι­κή τάξη και τα λαϊ­κά στρώματα.

Τρί­το: Από τα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του ’90 και στη συνέ­χεια, στις χώρες που εξε­τά­ζου­με, γενι­κό­τε­ρα στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, η αντι­λαϊ­κή πολι­τι­κή των αστι­κών κυβερ­νή­σε­ων προ­ώ­θη­σε αντι­δρα­στι­κές ανα­διαρ­θρώ­σεις και οδή­γη­σε σε επι­δεί­νω­ση της κατά­στα­σης της εργα­τι­κής τάξης και των λαϊ­κών στρω­μά­των. Προ­κά­λε­σε βαθιά λαϊ­κή αγα­νά­κτη­ση και ανα­δεί­χτη­καν στην κυβέρ­νη­ση σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κές δυνά­μεις με φιλο­λαϊ­κά συν­θή­μα­τα, εφαρ­μό­ζο­ντας πολι­τι­κή περιο­ρι­σμού της ακραί­ας φτώ­χειας, δίνο­ντας επι­δό­μα­τα και οργα­νώ­νο­ντας συσ­σί­τια, ή ακό­μα και ενι­σχύ­ο­ντας υπη­ρε­σί­ες Υγεί­ας, Πρόνοιας.

Οι κυβερ­νή­σεις αυτές άσκη­σαν κρι­τι­κή ή και ενα­ντιώ­θη­καν σε σχε­δια­σμούς των ΗΠΑ και ανα­ζή­τη­σαν συνερ­γα­σία με άλλες ισχυ­ρές καπι­τα­λι­στι­κές χώρες, προ­κα­λώ­ντας την επέμ­βα­ση του αμε­ρι­κα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού, που επι­χει­ρεί κάθε φορά να δρο­μο­λο­γή­σει με όλα τα μέσα, ακό­μα και με πρα­ξι­κο­πή­μα­τα, εξε­λί­ξεις που υπη­ρε­τούν τα συμ­φέ­ρο­ντα των δικών του μονο­πω­λί­ων και των γεω­στρα­τη­γι­κών του επιδιώξεων.

Τέταρ­το: Επί της ουσί­ας, στη βάση της καπι­τα­λι­στι­κής ιδιο­κτη­σί­ας στα μέσα παρα­γω­γής και της καπι­τα­λι­στι­κής αναρ­χί­ας, εκδη­λώ­θη­καν τα αδιέ­ξο­δα της σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κής δια­χεί­ρι­σης, απο­δεί­χθη­κε πως «ο βασι­λιάς είναι γυμνός» και αυτό προ­βάλ­λει μέσα από τη γενι­κό­τε­ρη πεί­ρα στην περιο­χή. Προ­βάλ­λει από την πεί­ρα π.χ. της Βρα­ζι­λί­ας, μιας ισχυ­ρής καπι­τα­λι­στι­κής χώρας, όπου η σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή δια­χεί­ρι­ση του συστή­μα­τος επί δια­κυ­βέρ­νη­σης Λού­λα και Ρού­σεφ, παρά το γεγο­νός πως μεί­ω­σε την ακραία φτώ­χεια, δια­τή­ρη­σε τα βασι­κά προ­βλή­μα­τα που μαστί­ζουν το λαό, ενί­σχυ­σε τα μονο­πώ­λια όπως το μεγα­θή­ριο της «Petrobras» και δια­μόρ­φω­σε το έδα­φος για να εγκλω­βι­στούν λαϊ­κές δυνά­μεις στην ακρο­δε­ξιά ρητο­ρι­κή του Μπολ­σο­νά­ρο, που εκφρά­ζει και αυτός ισχυ­ρά τμή­μα­τα του κεφα­λαί­ου, τα οποία, λόγω της καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης που εκδη­λώ­θη­κε στη χώρα, ανα­ζή­τη­σαν άλλη πολι­τι­κή δια­χεί­ρι­σης του καπιταλισμού.

Η αλή­θεια είναι πως συνο­λι­κά στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή το τιμό­νι της εξου­σί­ας το κρα­τούν οι μεγά­λοι επι­χει­ρη­μα­τι­κοί όμι­λοι και στην πρά­ξη απο­δει­κνύ­ε­ται πως η καπι­τα­λι­στι­κή δια­χεί­ρι­ση, φιλε­λεύ­θε­ρη ή σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή, υπό­κει­ται στους κανό­νες του καπι­τα­λι­στι­κού κέρ­δους, με βαριές συνέ­πειες για την εργα­τι­κή τάξη, τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα, τους νέους και τις νέες των λαϊ­κών οικογενειών.

Το αστι­κό κρά­τος και οι κατα­σταλ­τι­κοί του μηχα­νι­σμοί είναι στην υπη­ρε­σία του εκμε­ταλ­λευ­τι­κού συστή­μα­τος και ανά­λο­γα με το συσχε­τι­σμό δυνά­με­ων παρεμ­βαί­νουν και καθο­ρί­ζουν τις εξε­λί­ξεις, δια­τη­ρούν δεσμούς με τις ΗΠΑ. Ο στό­χος τους είναι η προ­στα­σία του καπιταλισμού.

Σε όλες τις χώρες της περιο­χής τα τελευ­ταία χρό­νια έχουν περά­σει συνταγ­μα­τι­κά και νομο­θε­τι­κά μέτρα που επι­τεί­νουν τον κρα­τι­κό έλεγ­χο στην πολι­τι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα (π.χ. από­πει­ρα στη Βενε­ζου­έ­λα να τεθεί εκτός νόμου το ΚΚ, ή στη Βολι­βία το Σύνταγ­μα του Μορά­λες του 2009 προ­βλέ­πει ότι οι εσω­τε­ρι­κές εκλο­γές στα κόμ­μα­τα επι­βλέ­πο­νται από κρα­τι­κό όργα­νο) και νομι­μο­ποιούν τη δρά­ση του στρα­τού σε ζητή­μα­τα εσω­τε­ρι­κής ασφά­λειας. Μάλι­στα, στις περισ­σό­τε­ρες των περι­πτώ­σε­ων, με πρω­το­βου­λία των σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κών κυβερ­νή­σε­ων, π.χ. στον Ιση­με­ρι­νό, το νέο Σύνταγ­μα (2015) περιο­ρί­ζει συν­δι­κα­λι­στι­κά δικαιώ­μα­τα των δημο­σί­ων υπαλ­λή­λων, ενώ έχου­με επέ­κτα­ση της ευθύ­νης του στρα­τού σε θέμα­τα εσω­τε­ρι­κής κρα­τι­κής ασφάλειας.

Πέμ­πτο: Πραγ­μα­τι­κά, οι κινη­το­ποι­ή­σεις στη Χιλή είναι πολύ σημα­ντι­κές, διαρ­κούν πολ­λές μέρες. Απέ­να­ντι στην κυβέρ­νη­ση και τους μηχα­νι­σμούς του ακρο­δε­ξιού Προ­έ­δρου Πινιέ­ρα αντι­τάσ­σε­ται ένα σημα­ντι­κό μπλοκ πολι­τι­κών και κοι­νω­νι­κών δυνά­με­ων, στο οποίο συμ­με­τέ­χει η Γενι­κή Συνο­μο­σπον­δία και αριθ­μός συν­δι­κά­των και άλλων φορέ­ων του λαϊ­κού κινή­μα­τος και το ΚΚ Χιλής. Οι εργα­ζό­με­νοι επι­δει­κνύ­ουν αντο­χή και αυτο­θυ­σία και εκφρά­ζου­με στα­θε­ρά την αλλη­λεγ­γύη μας στους λαϊ­κούς αγώνες.

Κρίσιμο ζήτημα ο προσανατολισμός της δράσης

Παράλ­λη­λα, εξε­τά­ζου­με τον προ­σα­να­το­λι­σμό της δρά­σης του κινή­μα­τος αυτού. Μέσα από τους αγώ­νες και τα αιτή­μα­τα εκφρά­ζε­ται η αντί­θε­ση στην αντι­λαϊ­κή πολι­τι­κή της κυβέρ­νη­σης Πινιέ­ρα, ο οποί­ος σήμε­ρα φαί­νε­ται να υπο­χω­ρεί από τις αρχι­κές θέσεις για την αύξη­ση της τιμής των εισι­τη­ρί­ων στα Μέσα Μαζι­κής Μετα­φο­ράς και έχει απο­δε­χτεί αλλα­γές στο Σύνταγ­μα, που είναι κι αυτό αίτη­μα των δια­δη­λω­τών. Στην πορεία θα φανεί αν θα συνε­χι­στούν οι αγώ­νες ή θα επέλ­θει συμβιβασμός.

Πριν από λίγες μέρες ο κυβερ­νη­τι­κός συνα­σπι­σμός και τα μεγα­λύ­τε­ρα κόμ­μα­τα της αντι­πο­λί­τευ­σης υπέ­γρα­ψαν «Συμ­φω­νία για την κοι­νω­νι­κή ειρή­νη και το νέο Σύνταγ­μα», που προ­βλέ­πει τη διε­ξα­γω­γή δημο­ψη­φί­σμα­τος. Τη συμ­φω­νία από πλευ­ράς αντι­πο­λί­τευ­σης υπέ­γρα­ψαν το Σοσια­λι­στι­κό Κόμ­μα και άλλα αστι­κά κόμ­μα­τα, ενώ το ΚΚ Χιλής δεν συνυ­πέ­γρα­ψε το κεί­με­νο και θέτει ζήτη­μα επί­βλε­ψης της διαδικασίας.

Στις συν­θή­κες αυτές θα δια­πι­στω­θεί τις επό­με­νες μέρες αν παρα­μέ­νει ή όχι το αίτη­μα της παραί­τη­σης του Προ­έ­δρου Πινιέ­ρα, ενώ τώρα οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις γίνο­νται για τη σύγκλη­ση της Συντα­κτι­κής Συνέ­λευ­σης για την ανα­θε­ώ­ρη­ση του Συντάγ­μα­τος και άλλες αλλα­γές, στο έδα­φος της δια­τή­ρη­σης της καπι­τα­λι­στι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης και στο πλαί­σιο ενός επα­να­λαμ­βα­νό­με­νου φαύ­λου κύκλου που θα λει­τουρ­γεί διαρ­κώς κατά της εργα­τι­κής τάξης, των λαϊ­κών στρω­μά­των και των παι­διών της.

Αναδεικνύονται η επικαιρότητα και η αναγκαιότητα του σοσιαλισμού

Μέσα από τις εξε­λί­ξεις στη Χιλή και στις άλλες χώρες, μέσα από την πεί­ρα από την ανά­πτυ­ξη της ταξι­κής πάλης, ανα­δει­κνύ­ε­ται το μεγά­λο πρό­βλη­μα: Ποια είναι η εναλ­λα­κτι­κή λύση για τον χιλια­νι­κό λαό, το λαό της Βολι­βί­ας, της Βενε­ζου­έ­λας και τους άλλους λαούς. Η αντί­λη­ψη του περι­βό­η­του «σοσια­λι­σμού του 21ου αιώ­να», που δια­δό­θη­κε από τις δυνά­μεις της σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας και του οπορ­του­νι­σμού, απο­δεί­χθη­κε «που­κά­μι­σο αδεια­νό». Δεν έχει καμία σχέ­ση με τον επι­στη­μο­νι­κό σοσια­λι­σμό, απο­τε­λεί μια εκδο­χή της σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κής διαχείρισης.

Το ΚΚΕ υπο­στη­ρί­ζει πως μέσα από τα αδιέ­ξο­δα του καπι­τα­λι­σμού και τη χρε­ο­κο­πία των δια­χει­ρι­στι­κών δρό­μων που ακο­λου­θού­νται όλα τα χρό­νια προ­βάλ­λουν η ανα­γκαιό­τη­τα και η επι­και­ρό­τη­τα του σοσια­λι­σμού, η εργα­τι­κή εξου­σία, η κοι­νω­νι­κο­ποί­η­ση των μέσων παρα­γω­γής, ο κεντρι­κός σχε­δια­σμός, ο εργα­τι­κός, κοι­νω­νι­κός έλεγχος.

Ο προ­σα­να­το­λι­σμός αυτός θα δίνει δύνα­μη στην πάλη του εργα­τι­κού, λαϊ­κού κινή­μα­τος, θα ενι­σχύ­ει τον αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό, αντι­μο­νο­πω­λια­κό αγώ­να και θα προ­ω­θεί τη συμ­μα­χία της εργα­τι­κής τάξης με τα λαϊ­κά στρώ­μα­τα για την ανα­τρο­πή του εκμε­ταλ­λευ­τι­κού συστή­μα­τος. Κι αυτήν την επι­λο­γή, αυτήν τη λύση τρέ­μει η αστι­κή τάξη, τρέ­μει ο ιμπεριαλισμός.

Του
Γιώρ­γου MAΡΙΝΟΥ*
*Ο Γιώρ­γος Μαρί­νος είναι μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ

Πηγή: Ριζο­σπά­στης