Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ο Τσε για την πιο «θεαματική, φανταστική και αδερφική» αγάπη του

Με τον τρό­πο που γρά­φε­ται μια νου­βέ­λα, κάπως έτσι η Aleida Guevara March, η κόρη του Τσε, περι­γρά­φει «el amor “espectacular, fantástico y hermosísimo”» τον έρω­τα ‑με τις μάχες να μαί­νο­νται, που έζη­σαν οι γονείς της

«Για αυτόν τον λόγο, αν είμαι απε­ριό­ρι­στα ευγνώ­μων για κάτι, αυτό είναι για­τί είμαι ο καρ­πός αυτής της αγά­πης, αυτού του έρω­τα. Είμαι πολύ περή­φα­νη που είμαι η κόρη του «Che» Guevara και της Aleida March. Αλλά αυτό που πραγ­μα­τι­κά με κάνει να νιώ­θω σαν ξεχω­ρι­στός άνθρω­πος είναι πως γνω­ρί­ζω ότι είμαι ο καρ­πός της αλη­θι­νής αγά­πης», εκμυ­στη­ρεύ­τη­κε σε μια συνέ­ντευ­ξη στην Prensa Latina.

Aleida Guevara March

Κατά τη διάρ­κεια της συνο­μι­λί­ας, όπου ανα­μνή­σεις και συναι­σθή­μα­τα ζωντά­νευαν η για­τρός μίλη­σε για το πόσο υπάρ­χει μέσα της η δύνα­μη των γονιών της, αλλά και για την γλυ­κύ­τη­τα που τους χαρακτήριζε.

«Η μητέ­ρα μου ήταν σαν τον πατέ­ρα μου από πολ­λές πλευ­ρές και τον αγα­πού­σε τόσο πολύ που κατά­φε­ρε να μετα­λα­μπα­δεύ­σει σε εμάς αυτή την αγά­πη», είπε η Αλεϊ­δί­τα, όπως γλα­φυ­ρά την αποκαλούν.
«Δεν νιώ­σα­με τη φυσι­κή απου­σία του μπα­μπά για­τί αυτή γέμι­ζε τού­το το κενό. Αν σήμε­ρα είμαι κάποια που μπο­ρεί να υπη­ρε­τή­σει την κοι­νω­νία, είναι επει­δή η μητέ­ρα μου με μεγά­λω­σε στην Κού­βα».

Ερώ­τη­ση |>Prensa Latina (PL): Σε ποιο σημείο της ζωής σας χρειά­στη­κε περισ­σό­τε­ρο η παρου­σία του πατέ­ρα σας;

Απά­ντη­ση |>Aleida Guevara March (AGM): Ήταν σε ηλι­κία 16 ετών, σε πλή­ρη εφη­βεία. Σε αυτό το στά­διο άρχι­σα να ανα­ρω­τιέ­μαι για πολ­λά πράγ­μα­τα και ένιω­σα για πρώ­τη φορά την έλλει­ψή του.

Aleida MarchChe aleida esposa

Θυμά­μαι ότι όταν άνοι­ξα τα μάτια μου μετά την αναι­σθη­σία της και­σα­ρι­κής για τη μεγα­λύ­τε­ρη κόρη μου, ο Ramiro ldes και ο Oscar Fernández Mell ήταν δίπλα μου και τους ρώτη­σα τι έκα­ναν εκεί.
Τότε ο
Ramiro μου απά­ντη­σε: αφού ο πατέ­ρας σου δεν είναι εδώ, είμα­στε εμείς.

Αυτά είναι πολύ όμορ­φα πράγ­μα­τα — είπε με φωνή ραγι­σμέ­νη από συγκί­νη­ση — και εκεί­νη τη στιγ­μή, δε θα την έχα­να ποτέ, όντας στο πλευ­ρό μου και αυτά δεν θέλω ποτέ να τελειώ­σουν.
Ο Ramiro, ο Oscar, αλλά ειδι­κά ο θεί­ος μου Fidel (Castro) γέμι­ζαν αυτό το χώρο. Δεν αντι­κα­τέ­στη­σαν ποτέ το μπα­μπά μου, ούτε το προ­σπά­θη­σαν ποτέ, αλλά η παρου­σία τους μου το έφερ­νε κοντά –τον ένοιω­θα στο πλάι μου.

PL: Πότε συνει­δη­το­ποι­ή­σα­τε ποιος ήταν ο πατέ­ρας σας;

AGM: Η πρώ­τη φορά ήταν όταν πέθα­νε. Μέχρι τότε δεν είχα ιδέα ποιος ήταν και ποιο το μέγε­θος του ανθρώ­πι­νου ανα­στή­μα­τός του.
Πηγαί­νο­ντας στο σπί­τι της θεί­ας Celia (Manduley) άρχι­σα να βλέ­πω πολ­λές τερά­στιες φωτο­γρα­φί­ες του μπα­μπά μου στο δρόμο.
Ανα­ρω­τή­θη­κα αμέ­σως τι συνέ­βαι­νε, για­τί αυτές οι φωτο­γρα­φί­ες. Υπήρ­χαν πινα­κί­δες στον κάτω όρο­φο, αλλά ήμουν έξι ετών και δεν κατά­φερ­να να δια­βά­ζω γρήγορα.
Ρώτη­σα και κανείς δεν είπε τίποτα.
Αργό­τε­ρα μου είπαν τα νέα για τον θάνα­το του μπα­μπά και τότε κατά­λα­βα τα πάντα.

Εκεί­νη τη στιγ­μή συνει­δη­το­ποί­η­σα ότι ο μπα­μπάς ήταν ένας άνθρω­πος γνω­στός, αγα­πη­τός και που πολ­λοί τον θαύμαζαν.
Αλλά όσο μεγά­λω­να άρχι­σα να δια­βά­ζω τα γρα­φτά του και τότε ένιω­σα ακό­μη πιο περή­φα­νη που είμαι η κόρη του, για­τί ήμουν επί­σης σε θέση να κατα­λά­βω τις φιλο­σο­φι­κή του προ­σέγ­γι­ση για τη ζωή.

Αργό­τε­ρα, όταν άρχι­σα να επι­σκέ­πτο­μαι άλλες χώρες, συνει­δη­το­ποί­η­σα ότι ο πατέ­ρας μου έχει σπά­σει τα σύνο­ρα, ακό­μη και σε μέρη που είναι τόσο μακριά από εμάς, έτσι κατά­λα­βα την μεγά­λη του συμ­βο­λή για έναν καλύ­τε­ρο κόσμο.

Aleida MarchChe aleida esposa

PL: Πώς κατα­φέ­ρα­τε να αντι­με­τω­πί­σε­τε τον θρύ­λο του πατέ­ρα σας;

AGM: Μερι­κές φορές νιώ­θω ντρο­πή, όταν πχ. κατά τη διάρ­κεια μιας επί­σκε­ψης σε μια μικρή πόλη στο Λίβα­νο οι άνθρω­ποι βγή­καν στη βρο­χή για να με χαιρετήσουν.
Ένα σχο­λείο στη Βρα­ζι­λία με προ­σκά­λε­σε σε καρ­να­βά­λι επει­δή ήθε­λαν να απο­τί­σουν φόρο τιμής στην Κού­βα ‑με ανέ­βα­σαν κιό­λας σε ένα άρμα, κάτι που πραγ­μα­τι­κά δεν περίμενα.

Σε τέτοιες στιγ­μές στη­ρί­ζο­μαι στην διδα­χή που μου έδω­σε η μητέ­ρα μου, που πάντα μας έλε­γε ότι θα μας πρό­σφε­ραν πολ­λά αφού είμα­στε παι­διά του Τσε, τα οποία δεν μπο­ρού­σα­με να αρνη­θού­με, αλλά την ίδια στιγ­μή έπρε­πε να πατά­με στα­θε­ρά στη γη σχε­τι­κά με εκεί­να που δεν μπο­ρού­με να κατα­κτή­σου­με από μόνοι μας.

Από την άλλη πλευ­ρά, είναι εντυ­πω­σια­κό ότι ένας λαός τόσο δια­φο­ρε­τι­κός από τον δικό μας χρη­σι­μο­ποιεί το πιο σημα­ντι­κό πολι­τι­στι­κό φεστι­βάλ της χρο­νιάς για να απο­τί­σει φόρο τιμής σε ένα άλλο.Aleida Guevara March Che con aleidita y camilo 24 mayo 63

PL: Μιλάς πάντα για τον μπα­μπά, είναι ζωντα­νός για σένα;

AGM: Δεν έχω κανέ­να είδος θρη­σκευ­τι­κής πίστης, οπό­τε ξέρω ότι μετά τη ζωή, όπως είπε ο ίδιος, δεν υπάρ­χει τίπο­τα άλλο.
Πάντα ανα­ρω­τιό­ταν τι είναι η ζωή μετά το θάνα­το: το να ζεις μέσα από τα παι­διά σου, μπο­ρεί να είναι ένας τρόπος.
Είναι σαν να δέχε­σαι την «carga al machete» (χτύ­πη­μα της ματσέ­τας) του Antonio Maceo

ΣΣ |> Κου­βα­νός πατριώ­της γιος αγρό­τη από τη Βενε­ζου­έ­λα και της Αφρο-Κου­βα­νής Δομι­νι­κα­νής κατα­γω­γής, Mariana Grajales y Cuello. 
Το 1823, ο πατέ­ρας του έφυ­γε από το Καρά­κας, στο Σαντιά­γο της Κού­βας, όπου το 1845, γεν­νή­θη­κε ο Antonio 
Κατά τον 10ετή πόλε­μο (1868–78) κατά την εξέ­γερ­ση με επι­κε­φα­λής τον Carlos Manuel de Céspedes ενα­ντί­ον της Ισπα­νί­ας, γνω­στή ως «El Grito de Yara» (Η κραυ­γή του Yara), πήρε το βάπτι­σμα του πυρός μαζί με τον πατέ­ρα και τους αδελ­φούς και μέσα σε λίγες εβδο­μά­δες προ­ή­χθη σε υπο­λο­χα­γό και μετά σε  συνταγ­μα­τάρ­χη… πέντε μήνες μετά σε διοικητή.
Ο Maceo συμ­με­τεί­χε σε περισ­σό­τε­ρες από 500 μάχες. 
Κατά την εκε­χει­ρία (1879–1895), μετά από μια σύντο­μη παρα­μο­νή στην Αϊτή, όπου κυνη­γή­θη­κε από τους Ισπα­νούς και αντι­με­τώ­πι­σε από­πει­ρες δολο­φο­νί­ας, καθώς και στην Τζα­μάι­κα, ο Maceo εγκα­τα­στά­θη­κε στην Κόστα Ρίκα, όπου ήρθε σε επα­φή με τον José Marti
Το 1895, απο­βι­βά­στη­κε στην Baracoa (ανα­το­λι­κή άκρη της Κού­βας) και ανέ­βη­κε στα βου­νά όπου είχε μια ιστο­ρι­κή, συνά­ντη­ση με τον Gómez και τον Martí, με τον οποίο δια­φώ­νη­σε για ζητή­μα­τα τακτικής.
Ένα χρό­νο αργό­τε­ρα –το 1896, έπε­σε μαχό­με­νος (ο Μαρ­τί είχε επί­σης πεθά­νει λίγους μήνες νωρί­τε­ρα στη μάχης του Dos Rios)

Υπάρ­χει μια Αργε­ντι­νή milonga που λέει: αν πεθά­νω, μην κλά­ψεις για μένα, κάνε ό, τι έκα­να και θα συνε­χί­σω να υπάρ­χω μέσα σου.
Πιστεύω περισ­σό­τε­ρο σε αυτό, που όποιος είναι σε θέση να εφαρ­μό­σει κάνει τα όνει­ρα πραγματικότητα.
Σίγου­ρα δεν μπο­ρού­με να κάνου­με πρά­ξη κάτι τέτοιο, αλλά αν το προ­σπα­θή­σου­με –όσο πιο πολύ  κατα­φέ­ρου­με να υλο­ποι­ή­σου­με τα όνει­ρά του, τόσο περισ­σό­τε­ρο θα συνε­χί­ζει να ζει ανά­με­σά μας.
Και αυτό με τον μπα­μπά μου συμ­βαί­νει, όχι μόνο με εμέ­να, αλλά με χιλιά­δες ανθρώ­πους όπου γης που προ­σπα­θούν να κάνουν πραγ­μα­τι­κό­τη­τα το «αδύ­να­το» που ονειρεύτηκε.

Aleida Guevara March Che familia

PL: Γεν­νη­θή­κα­τε από δύο γονείς πολε­μι­στέςαντάρ­τες και έχε­τε μεγα­λώ­σει μετα­ξύ των στρα­τιω­τι­κών και των ενό­πλων, πώς είναι δυνα­τόν τότε να μιλά­τε για αγάπη;

AGM: Επει­δή ο αλη­θι­νός επα­να­στά­της, έλε­γε ο πατέ­ρας μου, πρέ­πει να είναι ικα­νός να αγα­πά.
Εάν δεν έχεις αυτή την ικα­νό­τη­τα, πώς είναι δυνα­τό να εγκα­τα­λεί­ψεις τα πιο όμορ­φα της δικής σου ζωής προ­σπα­θώ­ντας να κάνεις καλύ­τε­ρη τη ζωή των άλλων;

Όσες φορές συνερ­γά­στη­κα  με ινδιά­νους και αυτό­χθο­νες πλη­θυ­σμούς κατά­φε­ρα να συνει­δη­το­ποι­ή­σω πόσο μεγά­λη σημα­σία δίνου­με στα υλι­κά πράγματα.
Αυτοί οι άνθρω­ποι ζουν σαν να ήμα­σταν τον 15ο αιώ­να και είναι πιο ευτυ­χι­σμέ­νοι από εμάς… και αυτό είναι το πιο δύσκο­λο πράγ­μα να κάνου­με απο­δε­κτό –αλλά είναι έτσι ακριβώς.
Μερι­κές φορές δεν έχουν καν νερό για να πιουν, αλλά ζουν ενω­μέ­νοι στη γη τους, στη φύση και με σεβα­σμό στη ζωή, σε σημείο που απο­λαμ­βά­νουν ακό­μη και τη σιω­πή του δάσους, αυτό που μερι­κές φορές μετα­μορ­φώ­νε­ται σε ήχο και σε κάνει να ζεις στο έπακρο.
Πολ­λά πρέ­πει να διδα­χτού­με από αυτούς και να εκτι­μή­σου­με περισ­σό­τε­ρο ό,τι έχου­με κατακτήσει.

Αν όλοι συνει­δη­το­ποι­ή­σου­με ότι μπο­ρού­με να είμα­στε πιο υπο­στη­ρι­κτι­κοί, να μοι­ρα­στού­με το λίγο ή το πολύ που έχου­με με τους άλλους, τότε μαθαί­νου­με να είμα­στε καλύ­τε­ροι και πιο ευτυ­χι­σμέ­νοι σαν άνθρωποι.

Η αγά­πη σχε­τί­ζε­ται με τα πάντα, αλλά μπο­ρώ επί­σης –οποια­δή­πο­τε στιγ­μή, να πάρω το όπλο μου στα χέρια, για­τί έχω εκπαι­δευ­τεί να προ­στα­τεύω και να υπε­ρα­σπί­ζο­μαι τη ζωή και την εθνι­κή μας ακε­ραιό­τη­τα, εάν είναι απα­ραί­τη­το.

Είχα μια μεγα­λύ­τε­ρη αδερ­φή (τη Hilda) που δυστυ­χώς πέθα­νε πριν από λίγα χρό­νια και δεν ζού­σε μαζί μας, έτσι ανέ­λα­βα τον ρόλο της μεγα­λύ­τε­ρης αδελ­φής, ο οποί­ος δεν ήταν πάντα εύκολος.
Στην παι­δι­κή μας ηλι­κία υπήρ­χαν πολ­λά ζητή­μα­τα, ειδι­κά με τον Camilo.
Αλλά ήμουν πάντα πολύ προ­στα­τευ­τι­κή για τους μικρούς μου αδελ­φούς, ειδι­κά τη Celia και τον Ernesto.

Che a sus hijos Su padre ha sido un hombre que actúa como piensaΑπο­χαι­ρε­τι­στή­ρια επι­στο­λή του Τσε στα παι­διά του
Αγα­πη­τοί Hildita, Aleidita, Camilo, Celia και Ernesto:

Αν χρεια­στεί ποτέ να δια­βά­σε­τε αυτό το γράμ­μα, θα είναι επει­δή δεν βρί­σκο­μαι ανά­με­σά σας.
Ουσια­στι­κά δεν θα με θυμά­στε και οι μικρό­τε­ροι ούτε καν.
Ο πατέ­ρας σας ήταν ένας άνθρω­πος που πάλε­ψε για τα πιστεύω του βεβαί­ως, συνε­πής  στις πεποι­θή­σεις του.

Μεγα­λώ­στε ως καλοί επα­να­στά­τες. Μελε­τή­στε σκλη­ρά ώστε να εντρυ­φή­σε­τε στην τεχνο­λο­γία, που μας επι­τρέ­πει να δαμά­σου­με τη φύση.
Να θυμά­στε ότι μόνο η επα­νά­στα­ση είναι αυτό που έχει σημα­σία, και ο καθέ­νας μας, από μόνος του δεν αξί­ζει τίποτα.

Πάνω απ’ όλα, να είστε πάντα σε θέση να νιώ­σε­τε βαθιά οποια­δή­πο­τε αδι­κία ενα­ντί­ον οποιου­δή­πο­τε, οπου­δή­πο­τε στον κόσμο. Αυτό είναι το πιο όμορ­φο χάρι­σμα σε έναν επαναστάτη.

Hasta siempre, παιδάκια.
Όπως και να’ χει ελπί­ζω να σας ξαναδώ.
Ένα μεγά­λο φιλί και μια μεγά­λη αγκα­λιά από τον μπαμπά

Αργό­τε­ρα μεγα­λώ­σα­με και γίνα­με «περί­πλο­κοι».
Αστειευό­μα­στε μετα­ξύ μας και τους αγα­πώ πολύ, για­τί κάθε φορά που τους χρειά­στη­κα ήταν εκεί παρά τις δια­φο­ρές που μπο­ρεί να υπάρ­χουν κάθε φορά.
Η αδερ­φή μου η Celia είναι επί­σης φίλη μου, είμα­στε πάντα σε επα­φή. Η οικο­γέ­νειές μας είναι πολύ κοντά και αγα­πά­με ο ένας τον άλλον. Υπάρ­χει πραγ­μα­τι­κά μια ωραία σχέση.

PL: Τι σήμαι­νε για την οικο­γέ­νεια ότι 30 χρό­νια μετά τη δολο­φο­νία του Τσε στη Βολι­βία, το σώμα του βρέ­θη­κε και μετα­φέρ­θη­κε στην Κού­βα το 1997, όταν ίσως δεν είχαν καμία ελπί­δα να το βρουν ποτέ;

Aleida Guevara March Che y Aleidita mayo 1964

AGM: Η αλή­θεια είναι ότι ποτέ δεν ανη­συ­χού­σα­με γι αυτό για­τί ο πατέ­ρας μου πάντα έλε­γε ότι ένας αντάρ­της, όπου πέφτει, εκεί παρα­μέ­νει.
Η μόνη που τον ήθε­λε πάντα πίσω ήταν η Celia, οι υπό­λοι­ποι αρκού­μα­στε σ’ αυτό που ήθε­λε ως guerrillero.
Ωστό­σο, όταν ανα­κα­λύ­φθη­καν τα λεί­ψα­να του, δεν μπο­ρού­σα­με να μην πάρου­με υπό­ψη την επι­θυ­μία του κου­βα­νι­κού λαού, που πάντα το ήθε­λε πίσω.
Γι ‘αυτό το πιο δίκαιο πράγ­μα ήταν αυτό που κάνα­με, για να τον φέρου­με πίσω στην Κού­βα, όπου υπάρ­χουν άνθρω­ποι που τον αγα­πούν πραγ­μα­τι­κά, ειδι­κά τα παιδιά.

Aleida Guevara March Che Fidel

Και μου αρέ­σει πραγ­μα­τι­κά η συν­διαλ­λα­γή μαζί τους, ειδι­κά όταν νιώ­θω την αγά­πη και με αυτήν την έννοια θυμά­μαι πχ. ότι στη μέση της ειδι­κής περιό­δου (Período especial — 10ετία του ’90) πήγα σε ένα τεχνι­κό σχο­λείο στο Γκουα­ντά­να­μο και ένα λεπτό κορι­τσά­κι –ούτε ένα μέτρο μπόι, έρχε­ται και μου δίνει δύο κίτρι­να μολύ­βια με γόμα και της λέω ότι αυτή τα χρεια­ζό­ταν περισσότερο.

Το κορί­τσι με κοί­τα­ξε αμέ­σως γλυ­κά και είπε: παρα­κα­λώ μην το απορ­ρί­ψε­τε, είναι το μόνο πράγ­μα που μπο­ρώ και πρέ­πει να σας δώσω.
Δεν θα το ξεχά­σω ποτέ για­τί είναι η έκφρα­ση ενός παι­διού της Κού­βας, όχι για μένα, αλλά για τον μπα­μπά μου.

Por Cuba

Και αν δώσου­με προ­σο­χή στον Χοσέ Μαρ­τί μας, ο άνθρω­πος που ανα­γνω­ρί­ζει τις αρε­τές ενός άλλου είναι επει­δή τον κου­βα­λά­ει μέσα του.
Γι ‘αυτό όταν βλέ­πω τα παι­διά μας –τα κου­βα­νά­κια,  να ανα­γνω­ρί­ζουν τις αρε­τές του Τσε, παίρ­νω μια βαθιά ανά­σα και έχω τερά­στια εμπι­στο­σύ­νη στο μέλ­λον της χώρας, για­τί αυτά τα παι­διά ξέρουν πώς να αγαπούν.

Nubia Piqueras & Osvaldo Rodríguez -
Αντα­πο­κρι­τές της Prensa Latina στον Παναμά

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο