Στρατιωτικές δαπάνες μετά την εισβολή στην Ουκρανία _Η Γαλλία δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας όπλων παγκόσμια — Ξεπέρασε την Ρωσία

Όπως ανα­φέ­ρει έκθε­ση (11 Μάρ­τη) του Διε­θνούς Ινστι­τού­του Ερευ­νών για την Ειρή­νη (Sipri), για πρώ­τη φορά η Γαλ­λία γίνε­ται ο δεύ­τε­ρος μεγα­λύ­τε­ρος εξα­γω­γέ­ας όπλων στον κόσμο, καθώς είδε τις διε­θνείς πωλή­σεις της να αυξά­νο­νται κατά 47% την περί­ο­δο 2019–2023, σε σύγκρι­ση με το 2014–2018.

Γρά­φει ο \\ Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

(σσ.)
Η βάση δεδο­μέ­νων SIPRI (Arms Industry) παρέ­χει πλη­ρο­φο­ρί­ες για εται­ρεί­ες παρα­γω­γής όπλων και στρα­τιω­τι­κών υπη­ρε­σιών, περι­λαμ­βά­νο­ντας δημό­σιες και ιδιω­τι­κές εται­ρεί­ες (εξαι­ρώ­ντας τις μονά­δες παρα­γω­γής ή συντή­ρη­σης των ενό­πλων υπη­ρε­σιών). Περιέ­χει φυσι­κά, οικο­νο­μι­κά στοι­χεία για εται­ρεί­ες όπλων που βασί­ζο­νται μόνο σε ανοι­χτές πηγές (ετή­σιες εκθέ­σεις και άρθρα σε περιο­δι­κά και εφη­με­ρί­δες) Οι εκτι­μή­σεις των εσό­δων από όπλα γίνο­νται με βάση τις λεγό­με­νες “ανοι­χτές” πλη­ρο­φο­ρί­ες και τα στοι­χεία για όλα τα έτη ανα­θε­ω­ρού­νται ετη­σί­ως. Δημιουρ­γή­θη­κε το 1989 και εκεί­νη την επο­χή, απέ­κλειε δεδο­μέ­να για εται­ρεί­ες στην Κίνα, τη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση και χώρες της Ανα­το­λι­κής Ευρώ­πης, ενώ περι­λαμ­βά­νει δεδο­μέ­να για ρωσι­κές εται­ρεί­ες από το 2002 και μετά και για ορι­σμέ­νες κινε­ζι­κές εται­ρεί­ες από το 2015 και μετά. Φυσι­κά το φιλ­τρά­ρι­σμα, ως θεσμός του αστι­κού εποι­κο­δο­μή­μα­τος, είναι αντί­στοι­χο με τη “μη σωστή πλευ­ρά της ιστο­ρί­ας” και στέ­κε­ται κυρί­ως σε αριθ­μούς και δια­γράμ­μα­τα, που θέλουν ανά­γνω­ση από ταξι­κή σκοπιά

Γαλλία
Ο 2^ος μεγαλύτερος εξαγωγέας
όπλων στον κόσμο

Η εξέ­λι­ξη αυτή οφεί­λε­ται στο γεγο­νός ότι ξεπέ­ρα­σε τη Ρωσία, οι εξα­γω­γές όπλων της οποί­ας μειώ­θη­καν — προ­φα­νώς λόγων των διε­θνών κυρώ­σε­ων — εντυ­πω­σια­κά (-53% μετα­ξύ 2019 και 2023). Η Γαλ­λία αντι­προ­σω­πεύ­ο­ντας το 10,92%, των διε­θνών πωλή­σε­ων όπλων βρί­σκε­ται λίγο μπρο­στά από τη Ρωσία, που έπε­σε στο 10,54% ανα­φέ­ρει το Sipri. Στην πρώ­τη θέση βρί­σκο­νται _φυσικά οι ΗΠΑ των οποί­ων οι πωλή­σεις αυξή­θη­καν κατά 17% και αντι­προ­σω­πεύ­ουν πλέ­ον το 42% του συνό­λου. Μακράν η Κίνα (5,8%) και η Γερ­μα­νία (5,6%) κατα­τάσ­σο­νται στην 4^η και 5^η θέση. Αυτές οι πέντε χώρες αντι­προ­σω­πεύ­ουν το 75% των διε­θνών πωλή­σε­ων όπλων.

Η Γαλ­λία έχει ακο­λου­θή­σει μια πιο ενερ­γη­τι­κή διε­θνή πολι­τι­κή τα τελευ­ταία χρό­νια, ανα­φέ­ρει η έκθε­ση επι­ση­μαί­νο­ντας πως οι χώρες που αγο­ρά­ζουν από τη Γαλ­λία εκτι­μούν τις ευκαι­ρί­ες στρα­τιω­τι­κής και βιο­μη­χα­νι­κής συνερ­γα­σί­ας αλλά και το ότι τα γαλ­λι­κά όπλα είναι «ITAR free», δηλα­δή δεν υπό­κει­νται στους αμε­ρι­κα­νι­κούς κανο­νι­σμούς για τις πωλή­σεις όπλων.

Στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες & “ανα­πτυ­ξια­κή βοήθεια”
μετά την εισβο­λή στην Ουκρα­νία SIPRI ©

Η πλή­ρους κλί­μα­κας εισβο­λή της Ρωσί­ας στην Ουκρα­νία το 2022 είχε επι­πτώ­σεις στην ασφά­λεια και τις αντι­λή­ψεις για στρα­τιω­τι­κές απει­λές που έφτα­σαν πολύ πέρα από την ίδια την Ουκρα­νία. Σε πολ­λές ανα­πτυσ­σό­με­νες χώρες έχει συμ­βά­λει σε υψη­λό πλη­θω­ρι­σμό, ανα­σφά­λεια και κρί­σεις εφο­δια­σμού τρο­φί­μων, με σοβα­ρές συνέ­πειες για την ανθρώ­πι­νη ζωή. Το 2022 οι χώρες μέλη της Επι­τρο­πής Ανα­πτυ­ξια­κής Βοή­θειας (DAC) του Οργα­νι­σμού Οικο­νο­μι­κής Συνερ­γα­σί­ας και Ανά­πτυ­ξης (ΟΟΣΑ) αύξη­σαν τις ροές επί­ση­μης ανα­πτυ­ξια­κής βοή­θειας (ODA) κατά 14% (24,4 δις$), φτά­νο­ντας σε ρεκόρ 204 δις$. Την ίδια περί­ο­δο, οι συν­δυα­σμέ­νες στρα­τιω­τι­κές τους δαπά­νες αυξή­θη­καν κατά 1,4%(19,4 δις$), φτά­νο­ντας τα 1,36 !! τρις$

DAC = Επι­τρο­πή Ανα­πτυ­ξια­κής Βοή­θειας. ΕΑΒ = επί­ση­μη ανα­πτυ­ξια­κή βοή­θεια. ΟΟΣΑ = Οργα­νι­σμός Οικο­νο­μι­κής Συνερ­γα­σί­ας και Ανάπτυξης.
Σημειώ­σεις: Τα στοι­χεία δαπα­νών αφο­ρούν τα 30 μέλη της DAC του ΟΟΣΑ το 2013–2022. Εξαι­ρού­νται η Εσθο­νία και η Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση. Τα στοι­χεία στο γρά­φη­μα είναι στα­θε­ρά 2021 US$. Το τρέ­χον 2022 US$, οι συνο­λι­κές στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες των χωρών DAC ανήλ­θαν σε 1,36 τρι­σε­κα­τομ­μύ­ρια δολά­ρια και η ΕΑΒ έφτα­σε τα 204 δισε­κα­τομ­μύ­ρια δολά­ρια. Τα συνο­λι­κά στοι­χεία ΕΑΒ βασί­ζο­νται στο μέτρο ισο­δύ­να­μου επι­χο­ρή­γη­σης ΕΑΒ.
Πηγές: στα­τι­στι­κές του ΟΟΣΑ και Βάση Δεδο­μέ­νων Στρα­τιω­τι­κών Δαπα­νών SIPRI — 2023.

Οι ταυ­τό­χρο­νες αυξή­σεις της ΕΑΒ και των στρα­τιω­τι­κών δαπα­νών μπο­ρεί με την πρώ­τη ματιά να υπο­δη­λώ­νουν μια ισορ­ρο­πη­μέ­νη απά­ντη­ση στις αυξη­μέ­νες αντι­λή­ψεις για τις απει­λές και στις αυξα­νό­με­νες ανά­γκες των ανα­πτυσ­σό­με­νων χωρών, ωστό­σο, μια βαθύ­τε­ρη ματιά στα δεδο­μέ­να απο­κα­λύ­πτει μια πιο περί­πλο­κη εικόνα.

Κατά τη λήψη απο­φά­σε­ων σχε­τι­κά με τις δαπά­νες, οι κυβερ­νή­σεις πρέ­πει να εξι­σορ­ρο­πούν ένα ευρύ φάσμα _πολιτικών βασι­κά και θέσης της χώρας στην παγκό­σμια κονί­στρα, προ­τε­ραιο­τή­των, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων δεσμεύ­σε­ων, εγχώ­ριων προ­γραμ­μά­των, μελ­λο­ντι­κών κιν­δύ­νων και απρό­βλε­πτων εξε­λί­ξε­ων. Είναι φυσι­κό να επα­νε­ξε­τά­ζουν αυτές τις προ­τε­ραιό­τη­τες κατά τη διάρ­κεια κρί­σε­ων. Ο δημό­σιος έλεγ­χος _όσο αυτός είναι εφι­κτός των απο­φά­σε­ων για τις κρα­τι­κές δαπά­νες απο­τε­λεί ουσια­στι­κό μέρος της δημο­κρα­τι­κής _όσο αυτή είναι εφι­κτή, δια­δι­κα­σί­ας. Για να ενη­με­ρώ­σει τον δημό­σιο προ­βλη­μα­τι­σμό και τη συζή­τη­ση, αυτό το επί­και­ρο υπό­βα­θρο στο­χεύ­ει να ρίξει περισ­σό­τε­ρο φως στο πώς άλλα­ξαν τα πρό­τυ­πα δαπα­νών των μελών της DAC μετά τον Φεβρουά­ριο του 2022. Επι­κε­ντρώ­νε­ται στις στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες και τις συνει­σφο­ρές ΕΑΒ από 30 χώρες μέλη της DAC το 2022. Δύο μέλη της DAC εξαι­ρού­νται από την ανά­λυ­ση: η Εσθο­νία, επει­δή δεν προ­σχώ­ρη­σε στην ΕΑΒ μέχρι το 2023, και η Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση, καθώς η συμπε­ρί­λη­ψή της θα σήμαι­νε διπλή κατα­μέ­τρη­ση των συνει­σφο­ρών των κρα­τών μελών της ΕΕ.

Στρατιωτικές δαπάνες,
στρατιωτική βοήθεια __
εσωτερικές προτεραιότητες

Αν και πολ­λά μέλη της DAC _σχεδόν όλα είχαν ήδη αυξή­σει τις στρα­τιω­τι­κές τους δαπά­νες ως απά­ντη­ση στην προ­σάρ­τη­ση της Κρι­μαί­ας από τη Ρωσία το 2014, τα γεγο­νό­τα του Φεβ-2022 ώθη­σαν τα επί­πε­δα απει­λής ακό­μη υψη­λό­τε­ρα. Ως απο­τέ­λε­σμα, πολ­λά μέλη της DAC, ειδι­κά εκεί­να που βρί­σκο­νται γεω­γρα­φι­κά κοντά στη Ρωσία και την Ουκρα­νία (ιδί­ως Φιν­λαν­δία, Γερ­μα­νία, Λιθουα­νία, Πολω­νία και Σου­η­δία), επι­τά­χυ­ναν και αύξη­σαν τα σχέ­δια στρα­τιω­τι­κών δαπα­νών τους

Μερί­δια των συνο­λι­κών κρα­τι­κών δαπα­νών που προ­ο­ρί­ζο­νται για την ΕΑΒ και τις στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες, χώρες μέλη της ΕΑΒ του ΟΟΣΑ, 2013–22 — Όλες οι χώρες (μέσος όρος)
DAC = Επι­τρο­πή Ανα­πτυ­ξια­κής Βοή­θειας. ΕΑΒ = επί­ση­μη ανα­πτυ­ξια­κή βοή­θεια. ΟΟΣΑ = Οργα­νι­σμός Οικο­νο­μι­κής Συνερ­γα­σί­ας και Ανάπτυξης.

Μέρος της αύξη­σης των στρα­τιω­τι­κών δαπα­νών των μελών της DAC οφεί­λε­ται στη στρα­τιω­τι­κή βοή­θεια προς την Ουκρα­νία —συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης τόσο του εξο­πλι­σμού όσο και της οικο­νο­μι­κής βοή­θειας. Το SIPRI εκτι­μά ότι η Ουκρα­νία έλα­βε του­λά­χι­στον 30 δις$ σε οικο­νο­μι­κή στρα­τιω­τι­κή βοή­θεια το 2022, το μεγα­λύ­τε­ρο ποσό που έλα­βε μια χώρα σε ένα μόνο έτος μέχρι σήμε­ρα. Το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος αυτού προ­ήλ­θε από μέλη της DAC, με τις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες να παρέ­χουν μόνο 19,9 δις$.

Ο τερά­στιος όγκος αυτής της στρα­τιω­τι­κής βοή­θειας κατα­δει­κνύ­ει την προ­τε­ραιό­τη­τα που έδω­σαν τα μέλη της DAC στην άμυ­να της Ουκρα­νί­ας. Πριν από το 2022, η Ουκρα­νία λάμ­βα­νε στα­θε­ρά πολύ περισ­σό­τε­ρη ΕΑΒ από ό,τι οικο­νο­μι­κή στρα­τιω­τι­κή βοή­θεια από τα μέλη της DAC συνο­λι­κά, και κανέ­να από τα δύο δεν ξεπέ­ρα­σε ποτέ το 1 δις$ σε ένα μόνο έτος. Το 2022, παρό­λο που και τα δύο στοι­χεία αυξή­θη­καν από­το­μα, το ποσό της στρα­τιω­τι­κής βοή­θειας που διο­χε­τεύ­θη­κε στην Ουκρα­νία από τα μέλη της DAC ήταν 86% μεγα­λύ­τε­ρο από τις συνει­σφο­ρές τους στην ΕΑΒ στη χώρα.

Με περιο­ρι­σμέ­νους οικο­νο­μι­κούς πόρους, οι κυβερ­νή­σεις που επι­διώ­κουν να ενι­σχύ­σουν μια κατη­γο­ρία δαπα­νών γενι­κά πρέ­πει να κάνουν αντι­σταθ­μί­σεις με άλλες κατη­γο­ρί­ες, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της ΕΑΒ. Το Σχή­μα 3 δεί­χνει πώς οι στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες των μελών της DAC συγκρί­νο­νται με τις δαπά­νες τους για την ΕΑΒ καθώς και με τις διε­θνείς δεσμεύ­σεις και τα χρη­μα­το­δο­τι­κά κενά που σχε­τί­ζο­νται με άλλες πτυ­χές της ανθρώ­πι­νης και περι­βαλ­λο­ντι­κής ασφάλειας.

Στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες από τις χώρες μέλη της ΕΑΒ του ΟΟΣΑ το 2022 σε σύγκρι­ση με άλλες προ­τε­ραιό­τη­τες και δεσμεύ­σεις για την ανθρώ­πι­νη ασφάλεια
DAC = Επι­τρο­πή Ανα­πτυ­ξια­κής Βοή­θειας. ΕΑΒ = επί­ση­μη ανα­πτυ­ξια­κή βοή­θεια. ΟΟΣΑ = Οργα­νι­σμός Οικο­νο­μι­κής Συνερ­γα­σί­ας και Ανάπτυξης.
Πηγές: ΟΟΣΑ_SEforALL_Βάση Δεδο­μέ­νων Στρα­τιω­τι­κών Δαπα­νών SIPRI. Πρό­γραμ­μα του ΟΗΕ για το περιβάλλον_ και της UNESCO.

Οι αλλα­γές στις προ­τε­ραιό­τη­τες δαπα­νών των μελών της DAC φαί­νε­ται ότι θα συνε­χι­στούν. Στη Φιν­λαν­δία, για παρά­δειγ­μα, στον προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό του 2023 η γραμ­μή του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού για το Υπουρ­γείο Άμυ­νας αυξή­θη­κε σημα­ντι­κά, ενώ υπήρ­ξαν περι­κο­πές σε πραγ­μα­τι­κούς όρους στους προ­ϋ­πο­λο­γι­σμούς για τα υπουρ­γεία Παι­δεί­ας και Πολι­τι­σμού, Γεωρ­γί­ας και Δασο­κο­μί­ας, Μετα­φο­ρές και Επι­κοι­νω­νί­ες, Περι­βάλ­λον και Εργα­σία __Οικονομία.

Στη Σου­η­δία, οι δαπά­νες στο κον­δύ­λιο του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού «άμυ­να και ετοι­μό­τη­τα της κοι­νω­νί­ας για κρί­σεις», που περι­λαμ­βά­νει τις στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες, προ­βλέ­πε­ται να αυξη­θούν κατά 6,9% σε πραγ­μα­τι­κούς όρους μετα­ξύ 2022 και 2023, ενώ οι πιστώ­σεις μειώ­νο­νται για «υγεία, ιατρι­κή και κοι­νω­νι­κή περί­θαλ­ψη» (– 13%). Στην «ενέρ­γεια», η οποία περι­λαμ­βά­νει υπο­στή­ρι­ξη για την παρα­γω­γή πρά­σι­νης ενέρ­γειας (–64%)· στο «κλί­μα, το περι­βάλ­λον και τη φύση» (–11%)· και στην «οικο­νο­μι­κή ασφά­λεια για άτο­μα με ασθέ­νειες και ανα­πη­ρία» (–11%).

Δεί­τε και _Ριζο­σπά­στης _Ιμπε­ρια­λι­στι­κή σύγκρου­ση στην Ουκρανία
“Δεσμεύ­σεις ασφα­λεί­ας” & παρα­γω­γή όπλων προ­ω­θούν ΕΕ — ΝΑΤΟ
Προ­ϋ­πο­λο­γι­σμούς “πολέ­μου” προ­ε­τοι­μά­ζουν τα δύο στρα­τό­πε­δα για τα επό­με­να χρόνια

Αλλαγές στην κατανομή
της επίσημης “αναπτυξιακής” βοήθειας

Η τάση στις εισφο­ρές ΕΑΒ από τα μέλη της ΕΑΒ τα τελευ­ταία χρό­νια κινεί­ται παράλ­λη­λα με τις στρα­τιω­τι­κές τους δαπά­νες. Η συν­δυα­σμέ­νη ΕΑΒ τους έσπα­σε νέα ρεκόρ για τέσ­σε­ρα συνε­χό­με­να έτη έως το 2022 και η αύξη­ση 14% το 2022 ήταν μια από τις υψη­λό­τε­ρες αυξή­σεις από έτος σε έτος που κατα­γρά­φη­καν ποτέ από αυτήν την ομά­δα χορη­γών. Οι συνει­σφο­ρές της ΕΑΒ από 26 από τις 30 χώρες μέλη της DAC αυξή­θη­καν, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των τεσ­σά­ρων μεγα­λύ­τε­ρων στρα­τιω­τι­κών δαπα­νών του ομί­λου: οι ΗΠΑ (+8,2%), το Ηνω­μέ­νο Βασί­λειο (+6,7%), η Γερ­μα­νία (+12%) και η Γαλ­λία (+13%).

Ενώ η αύξη­ση της βοή­θειας προς την Ουκρα­νία και η παρο­χή στή­ρι­ξης σε άτο­μα που εκτο­πί­στη­καν λόγω της σύγκρου­σης είναι ανα­γκαία και δικαιο­λο­γη­μέ­νη, τα ποσά που δια­τέ­θη­καν για αυτούς τους σκο­πούς άλλα­ξαν σημα­ντι­κά τον τρό­πο χορή­γη­σης της ΕΑΒ των μελών της DAC. Από τα 204 δις€ σε ΕΑΒ που παρεί­χαν τα μέλη της DAC το 2022, περισ­σό­τε­ρα από 16,1 δις$ δια­τέ­θη­καν σε “ανα­πτυ­ξια­κή” βοή­θεια στην Ουκρα­νία (εκ των οποί­ων 1,8 δις$ ήταν “ανθρω­πι­στι­κή βοή­θεια”), μια αύξη­ση 1618% !! από το 2021. Άλλα 29,3 δις$ ανα­φέρ­θη­καν από τα μέλη της ΕΑΒ ως “Έξο­δα για τους πρό­σφυ­γες εντός δωρη­τή”, μια αύξη­ση περί­που 135%, πιθα­νό­τα­τα λόγω της άφι­ξης εκα­τομ­μυ­ρί­ων Ουκρα­νών που εγκα­τέ­λει­ψαν τη χώρα μετά την ευρεί­ας κλί­μα­κας εισβολή.

Μαζί, αυτές οι πλη­ρω­μές αντι­σταθ­μί­ζουν σημα­ντι­κά την αύξη­ση των συνο­λι­κών ροών ΕΑΒ. Εάν εξαι­ρε­θούν οι πλη­ρω­μές ΕΑΒ στην Ουκρα­νία, η αύξη­ση κατά 8,2% στις καθα­ρές συνει­σφο­ρές ΕΑΒ από τον μεγα­λύ­τε­ρο πάρο­χο, τις ΗΠΑ, γίνε­ται μεί­ω­ση 8,8% σε πραγ­μα­τι­κούς όρους. Επι­πλέ­ον, χωρίς την ΕΑΒ στην Ουκρα­νία και το κόστος για τους πρό­σφυ­γες από δωρη­τές, οι καθα­ρές ροές ΕΑΒ από τις χώρες μέλη της θα μετα­τρα­πούν από αύξη­ση 15% σε μεί­ω­ση και οι συνει­σφο­ρές θα μειω­νό­ταν το 2022.

Πριν από τον Φεβρουά­ριο του 2022, τα μέλη της ΕΑΒ είχαν κατευ­θύ­νει κατά κύριο λόγο τη βοή­θεια προς χώρες που πλήτ­το­νται από συγκρού­σεις στην υπο­σα­χά­ρια Αφρι­κή και στις λιγό­τε­ρο ανε­πτυγ­μέ­νες χώρες (ΛΑΧ). Η Ουκρα­νία έλα­βε ελά­χι­στα. Μετα­ξύ 2021 και 2022, το μερί­διο της Ουκρα­νί­ας στο σύνο­λο αυξή­θη­κε από ~0,5% σε 7,8% και την ίδια περί­ο­δο, μειώ­θη­κε κατα­κό­ρυ­φα προς την υπο­σα­χά­ρια Αφρι­κή κλπ. Η αύξη­ση της βοή­θειας προς την Ουκρα­νία σήμαι­νε επί­σης ότι, στα 47 δις$, το μερί­διο των πλη­ρω­μών για οικο­νο­μί­ες “μεσαί­ου εισο­δή­μα­τος” (εκ των οποί­ων η Ουκρα­νία είναι μία) ήταν κατά πολύ μεγα­λύ­τε­ρο από αυτό σε χώρες χαμη­λού εισο­δή­μα­τος το 2022.

Το υψη­λό επί­πε­δο υπο­στή­ρι­ξης της ΕΑΒ προς την Ουκρα­νία ανα­μέ­νε­ται να συνε­χι­στεί τα επό­με­να χρό­νια, την ώρα που η συγκε­κρι­μέ­νη χώρα εκτρέ­πει όλες _το 100% των κρα­τι­κών δαπα­νών στον στρα­τό, ενώ περι­μέ­νει οι κοι­νω­νι­κές δαπά­νες της να καλυ­φθούν από τους συμ­μά­χους της.

Η από­το­μη αύξη­ση των χορη­γή­σε­ων ΕΑΒ προς τις περι­φέ­ρειες ή τις χώρες που αντι­με­τω­πί­ζουν πρό­σφα­τα κρί­ση δεν είναι νέο φαι­νό­με­νο. Για παρά­δειγ­μα, το 2013 η όξυν­ση της συρια­κής σύγκρου­σης οδή­γη­σε σε τρι­πλά­σια αύξη­ση της ΕΑΒ από τις χώρες μέλη της DAC στη Συρία, κυρί­ως λόγω της αύξη­σης της ανθρω­πι­στι­κής βοή­θειας _ανεξαρτήτως το που πήγαν αυτά τα χρή­μα­τα στη συνέ­χεια. Υπήρ­χαν, ωστό­σο, δύο σημα­ντι­κές δια­φο­ρές μετα­ξύ 2012–16 και 2022. Πρώ­τον, η ΕΑΒ που στάλ­θη­κε στη Συρία το 2013 ήταν μόνο ~12% του ποσού που στάλ­θη­κε στην Ουκρα­νία το 2022 και δεύ­τε­ρον, η αύξη­ση της ΕΑΒ στη Συρία δεν συνο­δεύ­τη­κε από πτώ­ση της συνο­λι­κής στην υπο­σα­χά­ρια Αφρι­κή στις ΛΑΧ κλπ. φτω­χές χώρες.

Εξισορρόπηση στρατιωτικών
και άλλων επιταγών ασφάλειας

Η ζήτη­ση για “ανθρω­πι­στι­κή” και ανα­πτυ­ξια­κή χρη­μα­το­δό­τη­ση και η αντι­λη­πτή ανά­γκη για στρα­τιω­τι­κές δαπά­νες έφθα­σαν και τα δύο στο υψη­λό­τε­ρο σημείο τους τα τελευ­ταία χρό­νια και αμφό­τε­ρες αυξή­θη­καν ακό­μη περισ­σό­τε­ρο το 2023. Η υπο­στή­ρι­ξη προς την Ουκρα­νία —τόσο στρα­τιω­τι­κή όσο και με τη μορ­φή ΕΑΒ— είναι ζωτι­κής σημα­σί­ας για την άμυ­να της Δύσης σε σχέ­ση με την όποια παρο­χή ανθρω­πι­στι­κής βοή­θειας σε όσους πλήτ­το­νται άμε­σα από τη σύγκρου­ση. Ταυ­τό­χρο­να, η αύξη­ση των ένο­πλων συγκρού­σε­ων, των γεω­πο­λι­τι­κών εντά­σε­ων, των οικο­νο­μι­κών κρα­δα­σμών και των φυσι­κών κατα­στρο­φών πέρα από την Ουκρα­νία αμφι­σβη­τεί ένα ήδη υπερ­τε­τα­μέ­νο παγκό­σμιο σύστη­μα βοή­θειας. Ως απο­τέ­λε­σμα, οι “δωρη­τές” ανα­γκά­ζο­νται να λάβουν δύσκο­λες απο­φά­σεις σχε­τι­κά με το πού και πώς θα κατευ­θύ­νουν τις δαπά­νες τους: στις εγχώ­ριες στρα­τιω­τι­κές; στη στρα­τιω­τι­κή βοή­θεια; ή να υπο­στη­ρί­ξουν την ανά­πτυ­ξη (συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της χρη­μα­το­δό­τη­σης για το κλί­μα) και την ανθρω­πι­στι­κή βοή­θεια σε χώρες που τη χρειά­ζο­νται, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νης της Ουκρα­νί­ας αλλά και άλλων εύθραυ­στων χωρών που πλήτ­το­νται από συγκρού­σεις, όπως η Αιθιο­πία, η Μιαν­μάρ και η Υεμέ­νη. Μια άλλη μεγά­λη ανθρω­πι­στι­κή κατα­στρο­φή εκτυ­λίσ­σε­ται στη Γάζα, όπου η ανά­γκη τόσο για ανθρω­πι­στι­κή όσο και για ανα­πτυ­ξια­κή βοή­θεια είναι πλημ­με­λής και πρέ­πει να αυξηθεί.

Παρά την αυξα­νό­με­νη ανά­γκη για ΕΑΒ, μόνο πέντε μέλη της ΕΑΒ διέ­θε­σαν το 0,7% του ΑΕΠ τους (ΑΕΕ) στην ΕΑΒ το 2022 Λου­ξεμ­βούρ­γο, Σου­η­δία, Νορ­βη­γία, Γερ­μα­νία και Δανία. Μακράν _μερικές κοντά στο 0% μεγά­λες χώρες όπως οι ΗΠΑ. Θυμί­ζου­με πως το επί­πε­δο-στό­χος του­λά­χι­στον 0,7% συμ­φω­νή­θη­κε από τη ΓΣ των Ηνω­μέ­νων Εθνών ήδη από το 1970 (το τήρη­σαν πρώ­τες οι χώρες του συμ­φώ­νου της Βαρ­σο­βί­ας) και έχει επα­να­λη­φθεί πολ­λές φορές έκτο­τε, μετα­ξύ άλλων στους Στό­χους Βιώ­σι­μης Ανά­πτυ­ξης του 2015 και στην Ατζέ­ντα Δρά­σης της Αντίς Αμπέ­μπα του 2015. Ο τρέ­χων μέσος όρος μετα­ξύ των μελών της DAC είναι λίγο περισ­σό­τε­ρο από το μισό. Τα επό­με­να χρό­νια, οι κυβερ­νή­σεις “χορη­γών” είναι πιθα­νό να βρε­θούν αντι­μέ­τω­πες με ένα όλο και πιο ευαί­σθη­το έργο για την εξι­σορ­ρό­πη­ση των προ­τε­ραιο­τή­των των δαπα­νών. Περισ­σό­τε­ρες συγκρού­σεις και αυξα­νό­με­νες γεω­πο­λι­τι­κές εντά­σεις άρα αυξή­σεις στις στρα­τιω­τι­κές τους δαπά­νες. Ταυ­τό­χρο­να, οι οικο­νο­μι­κές προ­κλή­σεις που προ­κύ­πτουν από τα κατά­λοι­πα της παν­δη­μί­ας του Covid-19 και τον πόλε­μο στην Ουκρα­νία – που επι­δει­νώ­νο­νται από άλλες ανα­δυό­με­νες πηγές ανα­σφά­λειας, όπως οι δια­τα­ρα­χές του εμπο­ρί­ου στην Ερυ­θρά Θάλασ­σα – πιθα­νό­τα­τα θα περιο­ρί­σουν περαι­τέ­ρω τους δια­θέ­σι­μους πόρους.

Αντί να βλέ­που­με τη στρα­τιω­τι­κή ασφά­λεια, την ανα­πτυ­ξια­κή συνερ­γα­σία και τις εσω­τε­ρι­κές δαπά­νες ως αμοι­βαία απο­κλει­στι­κές, αντα­γω­νι­στι­κές προ­τε­ραιό­τη­τες, μια πιο εποι­κο­δο­μη­τι­κή προ­σέγ­γι­ση είναι να διε­ρευ­νή­σου­με τους δεσμούς μετα­ξύ τους: πώς οι δαπά­νες για τη μία μπο­ρούν να υπο­στη­ρί­ξουν (ή να εμπο­δί­σουν) την πρό­ο­δο στις άλλες. Η σωστή ισορ­ρο­πία είναι αυτή που ται­ριά­ζει καλύ­τε­ρα στην επί­τευ­ξη της ανθρώ­πι­νης, περι­βαλ­λο­ντι­κής και εθνι­κής ασφά­λειας, τώρα και μακροπρόθεσμα.