Σύνταγμα Μακρυγιάννη 1944: Όταν οι Ταγματασφαλίτες βαφτίζονται «ήρωες»

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

Βασι­κό χαρα­κτη­ρι­στι­κό της ιδε­ο­λο­γι­κής ηγε­μο­νί­ας της αστι­κής τάξης στη μετα­πο­λε­μι­κή Ελλά­δα υπήρ­ξε η διαιώ­νι­ση ιστο­ρι­κών μύθων. Ολό­κλη­ρες γενιές γαλου­χή­θη­καν με σωρεία ψευ­δε­πί­γρα­φων αστι­κών αφη­γη­μά­των, όπως για τον «εθνάρ­χη Βενι­ζέ­λο», το «Όχι» που (τάχα) είπε ο Μετα­ξάς, την υπο­τι­θέ­με­νη «εθνι­κή ομο­ψυ­χία» στον πόλε­μο του ’40, την «κομ­μου­νι­στι­κή ανταρ­σία» των Δεκεμ­βρια­νών, τον «συμ­μο­ρι­το­πό­λε­μο», το «παι­δο­μά­ζω­μα» κλπ.

Ανε­ξάρ­τη­τα από τις επι μέρους οπτι­κές και τα μεθο­δο­λο­γι­κά εργα­λεία για την ανά­λυ­ση των ιστο­ρι­κών γεγο­νό­των, η αστι­κή ιστο­ριο­γρα­φία έχει έναν κοι­νό παρο­νο­μα­στή: Την σκό­πι­μη παρα­χά­ρα­ξη των γεγο­νό­των και την αυθαί­ρε­τη εξα­γω­γή συμπε­ρα­σμά­των με γνώ­μο­να τον αντικομμουνισμό.

Τα θυμη­θή­κα­με αυτά με αφορ­μή την επέ­τειο της ταξι­κής σύγκρου­σης του Δεκέμ­βρη 1944 και τις πρό­σφα­τες νοσταλ­γι­κές ανα­φο­ρές βου­λευ­τών της ΝΔ στο Σύνταγ­μα της Χωρο­φυ­λα­κής Μακρυ­γιάν­νη. Εξέ­φρα­σαν μάλι­στα την λύπη τους που φέτος, λόγω της παν­δη­μί­ας, δεν θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί το καθιε­ρω­μέ­νο εδώ και δεκα­ε­τί­ες «μνη­μό­συ­νο» για τους πεσό­ντες χωροφύλακες.

Διό­λου παρά­ξε­νο για την Δεξιά και την ακρο­δε­ξιά να πραγ­μα­το­ποιούν τέτοιου είδους πολι­τι­κά μνη­μό­συ­να. Άλλω­στε, η μοί­ρα του εγκλη­μα­τία είναι να επι­στρέ­φει πάντα στον τόπο του εγκλή­μα­τος. Διό­τι αν κάτι είναι βέβαιο, πιστο­ποι­η­μέ­νο από την ίδια την ιστο­ρία, αυτό είναι πως οι νεκροί του Μακρυ­γιάν­νη και του Δεκέμ­βρη υπήρ­ξαν θύμα­τα της εγκλη­μα­τι­κής πολι­τι­κής της αστι­κής τάξης και των ιμπε­ρια­λι­στών συμ­μά­χων της. Αυτοί είναι που φέρουν ολο­κλη­ρω­τι­κά την ευθύ­νη για τις ανθρώ­πι­νες απώ­λειες, τις κατα­στρο­φές και τα δει­νά που δοκί­μα­σε ο λαός μας το Δεκέμ­βρη του ’44 αλλά και στα χρό­νια που ακολούθησαν.

Ας πάμε, όμως, να δού­με ποιοί πραγ­μα­τι­κά ήταν οι «ήρω­ες» της χωρο­φυ­λα­κής Μακρυ­γιάν­νη και για ποιά ιδα­νι­κά και σκο­πούς έδω­σαν τη ζωή τους. Ποιοί ήταν αυτοί που κάθε χρό­νο τιμού­νται από τη ΝΔ, τους ναζι­στές-εγκλη­μα­τί­ες της Χρυ­σής Αυγής και διά­φο­ρες ακρο­δε­ξιές οργανώσεις;

Η απά­ντη­ση σε αυτό βρί­σκε­ται στην αξιο­ποί­η­ση των προ­δο­τι­κών Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας από την ντό­πια αστι­κή τάξη και τους Άγγλους συμ­μά­χους της, κατά την περί­ο­δο απο­χώ­ρη­σης των Γερ­μα­νών. Πλη­θώ­ρα ταγ­μα­τα­σφα­λι­τών εξο­πλί­στη­καν και εγκα­τα­στά­θη­καν σε δια­σκορ­πι­σμέ­να κτί­ρια του κέντρου της Αθή­νας όπως, μετα­ξύ άλλων, στη Σχο­λή Ευελ­πί­δων, στου Μακρυ­γιάν­νη, στο ξενο­δο­χείο «Μετρό­πο­λις» στα χαυ­τεία, κλπ. Όσο, λοι­πόν, πλη­σί­α­ζε η σύγκρου­ση του Δεκέμ­βρη, οι φρου­ρές αυτές ενι­σχύ­ο­νταν με νέες δυνά­μεις ταγ­μα­τα­σφα­λι­τών και άλλων δοσί­λο­γων από την επαρχία.

Αξί­ζει να σημειω­θεί ότι, με την απο­χώ­ρη­ση των Γερ­μα­νών, χιλιά­δες ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες που είχαν κατά τη διάρ­κεια της Κατο­χής συλ­λη­φθεί από τον ΕΛΑΣ, απο­φυ­λα­κί­στη­καν έπει­τα από παρέμ­βα­ση των Άγγλων. Αφού φορού­σαν τις νέες τους στο­λές και εξο­πλί­ζο­νταν, οι πρώ­ην συνερ­γά­τες των Ναζί μετα­τρέ­πο­νταν εν μία νυχτί σε… χωρο­φύ­λα­κες και στρα­τιώ­τες (βλέ­πε Ταξιαρ­χία Ρίμι­νι, Ιερός Λόχος, κλπ), έτοι­μοι να πολε­μή­σουν και πάλι ενά­ντια στον ΕΛΑΣ υπό τις δια­τα­γές του Γ. Παπαν­δρέ­ου και του Σκόμπυ.

Στην πλειο­ψη­φία τους, οι «ήρω­ες» και οι «πατριώ­τες» του περί­φη­μου Συντάγ­μα­τος Μακρυ­γιάν­νη δεν ήταν τίπο­τα περισ­σό­τε­ρο από πρώ­ην ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες που κατέ­δω­σαν και δολο­φό­νη­σαν χιλιά­δες έλλη­νες αγω­νι­στές, που λεη­λά­τη­σαν, βία­σαν, πήραν μέρος σε εκτε­λε­στι­κά απο­σπά­σμα­τα υπη­ρε­τώ­ντας πιστά τους Ναζί κατα­κτη­τές της χώρας. Ήταν οι ίδιοι εγκλη­μα­τί­ες που με την απο­χώ­ρη­ση των Γερ­μα­νών ιμπε­ρια­λι­στών πέρα­σαν στην υπη­ρε­σία των Άγγλων ιμπε­ρια­λι­στών του σφα­γέα Τσόρ­τσιλ και της ντό­πιας αστι­κής τάξης. Για τέτοιου είδους “πατριω­τι­σμό” μιλάμε…

Για τους χωρο­φύ­λα­κες του Μακρυ­γιάν­νη γρά­φει σχε­τι­κά ο καθη­γη­τής Σύγ­χρο­νης Ιστο­ρί­ας του ΑΠΘ Γ. Μαργαρίτης:

«Η Χωρο­φυ­λα­κή στου Μακρυ­γιάν­νη περιε­λάμ­βα­νε σε σημα­ντι­κό ποσο­στό «πρό­σφυ­γες» από την επαρ­χία, ανθρώ­πους δηλα­δή που είχαν κάθε λόγο να απο­φύ­γουν την κυριαρ­χία του ΕΑΜ και πιθα­νό­τα­τα την τιμω­ρία που το τελευ­ταίο προ­ό­ρι­ζε γι’ αυτούς. Ακό­μη χει­ρό­τε­ρη ήταν η θέση των στε­λε­χών και των οπλι­τών της Αθή­νας που για πολ­λούς μήνες μετεί­χαν ενερ­γά στις φοβε­ρές εκστρα­τεί­ες ενά­ντια στις αθη­ναϊ­κές συνοι­κί­ες, στα μπλό­κα, στις εκτε­λέ­σεις, στα βασα­νι­στή­ρια και στους ξυλο­δαρ­μούς. Για όλους αυτούς η προ­σφο­ρά του ΕΛΑΣ «να πάνε σπί­τια τους» πολύ μικρή σημα­σία είχε. Βρί­σκο­νταν στου Μακρυ­γιάν­νη ακρι­βώς επει­δή δεν μπο­ρού­σαν να πάνε στα σπί­τια τους, στις συνοι­κί­ες της Αθή­νας και του Πει­ραιά ή στην επαρ­χία. Εκεί ήταν γνω­στοί και συχνά η Νέμε­ση τους παρα­μό­νευε. Ταυ­τό­χρο­να το ποσο­στό των αξιω­μα­τι­κών ήταν κατα­θλι­πτι­κό στη μονά­δα καθώς η σχέ­ση ξεπερ­νού­σε το ένα προς τέσ­σε­ρα ως προς τους οπλί­τες, χωρίς να υπο­λο­γι­στεί μάλι­στα το ποσο­στό των υπα­ξιω­μα­τι­κών-ενω­μο­ταρ­χών ανά­με­σα στους τελευ­ταί­ους. Ενας ενω­μο­τάρ­χης ασκώ­ντας την εξου­σία του πιο «προ­σω­πι­κά» είχε στο γενι­κό κλί­μα της επο­χής περισ­σό­τε­ρα ίσως να φοβη­θεί από έναν ταγ­μα­τάρ­χη. Να μην ξεχνά­με ότι οι Χωρο­φύ­λα­κες του Δεκεμ­βρί­ου 1944 ήσαν μικρό μόνο τμή­μα της συνο­λι­κής δύνα­μης του σώμα­τος στη διάρ­κεια της κατο­χι­κής περιό­δου. Το γεγο­νός ότι παρέ­με­ναν κάτω από τις σημαί­ες αντί να περι­μέ­νουν ήρε­μα την εξο­μά­λυν­ση οφει­λό­ταν είτε στον φανα­τι­σμό τους είτε στις πρά­ξεις και στα έργα τους στη διάρ­κεια της προη­γού­με­νης περιό­δου. Τις περισ­σό­τε­ρες φορές μάλι­στα αυτά τα δύο ταυ­τί­ζο­νταν» («Το Βήμα», 24 Νοέμ­βρη 2008).

Αρκε­τά χρό­νια αργό­τε­ρα, το 1976, ο υφυ­πουρ­γός Στρα­τιω­τι­κών την περί­ο­δο των Δεκεμ­βρια­νών Λεω­νί­δας Σπα­ής απο­κά­λυ­ψε πως ο αριθ­μός των Ταγ­μα­τα­σφα­λι­τών που επι­στρα­τεύ­τη­καν από την αστι­κή κυβέρ­νη­ση ήταν 12.000 άνδρες:

Λεω­νί­δας Σπαής.

«Τους ντύ­σα­με και τους εξο­πλί­σα­με – αφού τους πήρα­με από τα στρα­τό­πε­δα συγκε­ντρώ­σε­ως, κυρί­ως στο Γου­δί- στο κτί­ριο των Παλαιών Ανα­κτό­ρων, την σημε­ρι­νή Βου­λή. Εκεί στα υπό­γεια υπήρ­χαν απο­θή­κες ιμα­τι­σμού και οπλι­σμού. Δημιουρ­γή­θη­καν νέα Τάγ­μα­τα Εθνο­φυ­λα­κής και έτσι κατορ­θώ­θη­κε μια ισορ­ρο­πία δυνά­με­ων. Δεν είναι αλή­θεια ότι δεν χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν Τάγ­μα­τα Ασφα­λεί­ας στα Δεκεμ­βρια­νά, όπως τότε και αργό­τε­ρα ισχυ­ρί­ζο­νταν Άγγλοι και Έλλη­νες. Χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν οι μισοί περί­που από όσους είχαν συλ­λη­φθή και αυτή είναι η αλή­θεια, που την απο­κα­λύ­πτω σήμε­ρα» (Λεω­νί­δας Σπα­ής, «Λάθη-Πάθη-Τάφοι: Δεκέμ­βρη ’ 44», Πολι­τι­κά Θέματα,τεύχος 125ο, Αθή­να, 1976).

Για ποιά «ιδα­νι­κά» και ποιά «πατρί­δα» αγω­νί­στη­καν οι χωρο­φύ­λα­κες-ταγ­μα­τα­σφα­λί­τες του Δεκέμ­βρη, όπως υπο­στη­ρί­ζουν σήμε­ρα οι Γεωρ­γιά­δης, Πλεύ­ρης, Μπο­γδά­νος, κ.α;

Τι «ιδα­νι­κά» είχαν άνθρω­ποι όπως ο κατο­χι­κός διοι­κη­τής Αστυ­νο­μί­ας Πόλε­ως Αθη­νών Άγγε­λος Έβερτ, ή ο Ανώ­τα­τος Στρα­τιω­τι­κός Διοι­κη­τής Αττι­κής υπο­στρά­τη­γος Α. Σπα­νό­που­λος που επί επο­χής Ράλ­λη πρω­το­στά­τη­σε στην δημιουρ­γία Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας στη Β. Ελλάδα;

Τι είδους «πατριω­τι­σμό» εξέ­φρα­ζαν άτο­μα όπως ο δια­βό­η­τος διοι­κη­τής της Ειδι­κής Ασφά­λειας – συνερ­γά­της των SS — Αλέξ. Λάμπου και ο διοι­κη­τής των Ταγ­μά­των Ασφα­λεί­ας Πλυτζανόπουλος;

Ανά­με­σα στους χιλιά­δες, πράγ­μα­τι, υπήρ­ξαν και άνθρω­ποι τίμιοι που παρα­σύρ­θη­καν, λιπο­ψύ­χη­σαν ή έπε­σαν θύμα­τα της αντι­κομ­μου­νι­στι­κής προ­πα­γάν­δας. Δεν αγω­νι­στή­καν όμως για κανέ­να υψη­λό ιδα­νι­κό και για καμιά λευ­τε­ριά και καμιά πατρί­δα – όπως θέλουν ορι­σμέ­νοι να μας πεί­σουν – αλλά, αντί­θε­τα, θυσιά­στη­καν μάταια πολε­μώ­ντας κάτω από ξένες σημαί­ες για τα συμ­φέ­ρο­ντα και τις επι­διώ­ξεις της αστι­κής τάξης και των ιμπε­ρια­λι­στών συμ­μά­χων της.

Δεκέμ­βρης 1944: Δόξα και τιμή στους αγω­νι­στές του ΕΛΑΣ