Τεχνητή Νοημοσύνη: Πρόοδος, επιδιώξεις, εκτιμήσεις, συνέπειες και κίνδυνοι σε έναν γοργά εξελισσόμενο τομέα

Ο πίνα­κας της DeepMind δεί­χνει τη γορ­γή πρό­ο­δο της ΤΝ, που ιδί­ως στον τομέα της Στε­νής ΤΝ έχει ήδη φτά­σει στο υπε­ράν­θρω­πο επί­πε­δο, είναι δηλα­δή ικα­νό­τε­ρη από οποιον­δή­πο­τε άνθρω­πο. Μάλι­στα, σε αρκε­τές περι­πτώ­σεις κανείς άνθρω­πος δεν θα μπο­ρού­σε να πετύ­χει το απο­τέ­λε­σμα που πετυ­χαί­νει η ΤΝ σε κάποιους τομείς. Ομως ο πίνα­κας μπο­ρεί να θεω­ρη­θεί και παρα­πλα­νη­τι­κός, επει­δή η ΓΤΝ που έχει επι­τευ­χθεί έως τώρα, με τη μορ­φή των ΜΓΜ, ανα­ντίρ­ρη­τα δεν έχει αντί­λη­ψη της εργα­σί­ας την οποία φέρ­νει σε πέρας και της έννοιας των λέξε­ων που δια­χει­ρί­ζε­ται. Γι’ αυτό από ορι­σμέ­νους θεω­ρεί­ται ως μια ακό­μη μορ­φή Στε­νής ΤΝ, εξει­δι­κευ­μέ­νη στον λόγο. Παρ’ όλα αυτά, ο πίνα­κας αυτός δεί­χνει τις — δηλω­μέ­νες άλλω­στε — προ­θέ­σεις της εται­ρεί­ας, που δεν δια­φέ­ρουν πολύ από τις προ­θέ­σεις των αντα­γω­νι­στών της, να ανα­πτύ­ξει μηχα­νι­κά συστή­μα­τα με ικα­νό­τη­τες υπε­ράν­θρω­πης ΓΤΝ.

 

ΚΟΜΕΠ _Αφιέρωμα “ψηφια­κός μετα­σχη­μα­τι­σμός” __1o

Για τους ομί­λους και όσους βάζουν την πένα τους στην υπη­ρε­σία τους στις σομόν ή λευ­κές σελί­δες του Τύπου και τις ιστο­σε­λί­δες, η ΤΝ υπό­σχε­ται μόνο θετι­κές εξε­λί­ξεις, αρκεί να ενσω­μα­τω­θεί όσο γίνε­ται πιο γρή­γο­ρα και απο­τε­λε­σμα­τι­κά στην παρα­γω­γή, ώστε να μειώ­σει το …κόστος των παρα­γό­με­νων προ­ϊ­ό­ντων. Η μεί­ω­ση του κόστους θα γίνει φυσι­κά κυρί­ως μέσω μεί­ω­σης του προ­σω­πι­κού και μικρό­τε­ρης αμοι­βής του ενα­πο­μέ­νο­ντος. Εξαι­ρε­τι­κά θετι­κή για την οικο­νο­μία, δηλα­δή για το κεφά­λαιο, ήταν η παρου­σί­α­ση των προσ­δο­κιών για την ΤΝ στην Ελλά­δα, όπως κατα­γρά­φο­νται στη μελέ­τη Generative AI Greece 2030, που παρου­σιά­στη­κε προ ημερών.

Δύο πλευρές

Υπάρ­χουν όμως και εκεί­νοι που γρά­φουν για τους κιν­δύ­νους και τις επι­πτώ­σεις των εφαρ­μο­γών της ΤΝ. Η μία πλευ­ρά είναι εκεί­νη που ανη­συ­χεί ότι η ΤΝ θα επι­φέ­ρει μια μεγά­λης κλί­μα­κας κατα­στρο­φή στην ανθρω­πό­τη­τα, και παρα­δό­ξως σε αυτή ανή­κουν ηγε­τι­κά στε­λέ­χη των εται­ρειών που ανα­πτύσ­σουν την ΤΝ, όπως η OpenAI του ChatGPT, η Google και η Anthropic. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα του πώς θα μπο­ρού­σε να εξε­λι­χθεί αυτή η κατα­στρο­φή, είναι το σενά­ριο του λεγό­με­νου «μεγι­στο­ποι­η­τή συν­δε­τή­ρων», μια θεω­ρη­τι­κή άσκη­ση όπου ένα σύστη­μα ΤΝ επι­φορ­τί­ζε­ται με το καθή­κον να παρά­γει όσο γίνε­ται περισ­σό­τε­ρους συν­δε­τή­ρες και κατα­λή­γει σε ακραί­ους τρό­πους για να βρει πρώ­τες ύλες, κατα­στρέ­φο­ντας βιο­μη­χα­νί­ες και προ­κα­λώ­ντας τρο­χαία ατυ­χή­μα­τα. ‘Η εκεί­νη της ΤΝ που είναι επι­φορ­τι­σμέ­νη να κλεί­νει τρα­πέ­ζια σε εστια­τό­ρια και για να πετύ­χει την εξυ­πη­ρέ­τη­ση των πελα­τών δια­κό­πτει τη λει­τουρ­γία τηλε­φω­νι­κών δικτύ­ων και τρο­πο­ποιεί κατα­στρο­φι­κά τη λει­τουρ­γία των φανα­ριών ελέγ­χου της κυκλο­φο­ρί­ας στους δρό­μους. Η ανά­πτυ­ξη ενός δικτύ­ου τύπου SkyNet, όπως αυτό στη σει­ρά ται­νιών «Εξο­λο­θρευ­τής», δεν είναι φυσι­κά έξω από τη συλ­λο­γι­στι­κή αυτής της πλευράς.

Ο αντί­λο­γος έρχε­ται από μια πλευ­ρά με λιγό­τε­ρο διά­ση­μους παρά­γο­ντες της ΤΝ, που υπο­στη­ρί­ζουν ότι οι φόβοι αυτοί είναι υπερ­βο­λι­κοί και εσφαλ­μέ­νοι, καθώς η ΤΝ απέ­χει σήμε­ρα πολύ από το να έχει τη δυνα­τό­τη­τα σχε­δια­σμών για να κάνει τέτοια ζημιά και δεν έχει επαρ­κή αυτό­νο­μη πρό­σβα­ση σε τμή­μα­τα κρί­σι­μης υπο­δο­μής για να τη φέρει σε πέρας. Ο κίν­δυ­νος προ­έρ­χε­ται κατά τη γνώ­μη της πλευ­ράς αυτής από εφαρ­μο­γές όπως η χρή­ση της για τη χει­ρα­γώ­γη­ση των ανθρώ­πων με deep fake βίντεο και ηχη­τι­κά απο­σπά­σμα­τα, οι αλγο­ριθ­μι­κές δια­κρί­σεις στις προ­σλή­ψεις για εργα­σία και στη χορή­γη­ση δανεί­ων, ο οργου­ε­λια­νός έλεγ­χος κάθε πλευ­ράς της ζωής των ανθρώ­πων μέσω της κυβερ­νο­πα­ρα­κο­λού­θη­σης — ανα­γνώ­ρι­σης προ­σώ­πων, της συγκέ­ντρω­σης και επε­ξερ­γα­σί­ας προ­σω­πι­κών δεδο­μέ­νων με αυτό­μα­τη συνα­γω­γή συμπε­ρα­σμά­των κ.ο.κ. Ο πραγ­μα­τι­κά «υπαρ­ξια­κός» κίν­δυ­νος για την πλευ­ρά αυτή είναι η στα­δια­κή απώ­λεια της ικα­νό­τη­τας των ανθρώ­πων να κρί­νουν και να απο­φα­σί­ζουν, καθώς αυτός ο ρόλος θα μετα­φέ­ρε­ται όλο και περισ­σό­τε­ρο στις μηχα­νές, το πλήγ­μα στην ανά­πτυ­ξη κρι­τι­κής σκέ­ψης στην εκπαι­δευ­τι­κή δια­δι­κα­σία εξαι­τί­ας του ChatGPT και των συνα­φών, όπως και η απώ­λεια του απρό­βλε­πτου από τη ζωή των ανθρώ­πων, εξαι­τί­ας του αυξα­νό­με­νου προ­γραμ­μα­τι­σμού των πάντων.

Η είδη­ση προ δεκαη­μέ­ρου ότι η Anthropic, η Google, η Microsoft και η OpenAI θα συνερ­γα­στούν με την DARPA, υπη­ρε­σία του υπουρ­γεί­ου Αμυ­νας των ΗΠΑ, για να ανα­πτύ­ξουν συστή­μα­τα κυβερ­νο­α­σφά­λειας τελευ­ταί­ας τεχνο­λο­γί­ας μπο­ρεί να χρη­σι­μο­ποι­η­θεί ως επι­χεί­ρη­μα και από την πλευ­ρά της υπαρ­ξια­κής απει­λής και από την πλευ­ρά των άμε­σων επι­πτώ­σε­ων στην καθη­με­ρι­νό­τη­τα. Στο πλαί­σιο αυτής της συνερ­γα­σί­ας, η OpenAI άλλα­ξε πρό­σφα­τα τους όρους των υπη­ρε­σιών που προ­σφέ­ρει, ώστε να επι­τρέ­πουν στρα­τιω­τι­κές εφαρμογές.

ΚΚΕ: Οι νέες ψηφια­κές τεχνο­λο­γί­ες συνι­στούν σύγ­χρο­νους δρό­μους εκτί­να­ξης της κερ­δο­φο­ρί­ας των μονοπωλίων

Η πραγματική πηγή των κινδύνων

Και οι δύο πλευ­ρές, τόσο εκεί­νη που υπο­στη­ρί­ζει τον υπαρ­ξια­κό κίν­δυ­νο από την ΤΝ για την ανθρω­πό­τη­τα, όσο και εκεί­νη που προ­τρέ­πει στην επι­κέ­ντρω­ση στις τρέ­χου­σες βλα­πτι­κές εφαρ­μο­γές της, ανα­φέ­ρο­νται σε ορι­σμέ­νες μόνο από τις πλευ­ρές των κιν­δύ­νων που προ­κύ­πτουν από την εφαρ­μο­γή της ΤΝ στο πλαί­σιο του καπι­τα­λι­σμού. Αυτό απο­τε­λεί το κύριο ζήτη­μα του προ­βλή­μα­τος και την πηγή των κιν­δύ­νων και όχι τα τεχνι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά της ΤΝ.

Ο υπό εξέ­λι­ξη εκτο­πι­σμός από την παρα­γω­γή μέρους του εργα­τι­κού δυνα­μι­κού και η αντι­κα­τά­στα­σή του με ΤΝ (ήδη εκα­το­ντά­δες χιλιά­δες απο­λύ­σεις σε εται­ρεί­ες υψη­λής τεχνο­λο­γί­ας), αντί της μεί­ω­σης των ωρών εργα­σί­ας όλων των εργα­ζο­μέ­νων, δεν έχει την κυρί­αρ­χη θέση που θα έπρε­πε να είχε στα επι­χει­ρή­μα­τα της δεύ­τε­ρης πλευ­ράς. Όπως δεν αξιο­λο­γεί­ται επαρ­κώς ούτε η μεί­ω­ση του μισθού εκεί­νων που επα­να­προ­σλαμ­βά­νο­νται όχι πια στη θέση του εξει­δι­κευ­μέ­νου, αλλά ως …βοη­θοί της ΤΝ.

Ωστό­σο, πρέ­πει να επι­ση­μά­νου­με ότι οι εφαρ­μο­γές της ΤΝ στα χέρια των μεγά­λων καπι­τα­λι­στι­κών ομί­λων, των αστι­κών κρα­τών και των ιμπε­ρια­λι­στι­κών οργα­νι­σμών απο­τε­λούν ένα τερά­στιο «όπλο» στα χέρια του κεφα­λαί­ου για την έντα­ση της εκμε­τάλ­λευ­σης, την επί­δρα­ση στον ίδιο τον εργα­ζό­με­νο — άνθρω­πο, στη λει­τουρ­γία των κρα­τι­κών κατα­σταλ­τι­κών μηχα­νι­σμών, στους ενδοϊ­μπε­ρια­λι­στι­κούς αντα­γω­νι­σμούς και πολέ­μους. Δεν μπο­ρεί να συγκρι­θεί με ανά­λο­γες τεχνι­κο­οι­κο­νο­μι­κές εξε­λί­ξεις που συνέ­βη­σαν σε άλλες περιό­δους της καπι­τα­λι­στι­κής ανάπτυξης.

Είναι λοι­πόν ανοι­χτή η συζή­τη­ση και θα εντα­θεί το επό­με­νο διά­στη­μα για τις βαθύ­τε­ρες επι­πτώ­σεις από την εφαρ­μο­γή της ΤΝ στον σύγ­χρο­νο καπι­τα­λι­σμό. Αφε­νός, η εργα­τι­κή τάξη θα βρε­θεί αντι­μέ­τω­πη με αυτές τις επι­πτώ­σεις. Αφε­τέ­ρου, οι ίδιες οι εφαρ­μο­γές και οι δυνα­τό­τη­τες της ΤΝ «δεί­χνουν» και τις εντε­λώς δια­φο­ρε­τι­κές δυνα­τό­τη­τες που σήμε­ρα υπάρ­χουν για την ολό­πλευ­ρη ικα­νο­ποί­η­ση των σύγ­χρο­νων κοι­νω­νι­κών ανα­γκών, εφό­σον όμως κυριαρ­χή­σει η κοι­νω­νι­κή ιδιο­κτη­σία στα μέσα παρα­γω­γής, ο επι­στη­μο­νι­κός κεντρι­κός σχε­δια­σμός της οικο­νο­μί­ας και ο εργα­τι­κός έλεγ­χος. Σημα­το­δο­τεί δηλα­δή αντι­φα­τι­κά την ανα­γκαιό­τη­τα και επι­και­ρό­τη­τα του σοσια­λι­σμού — κομμουνισμού.