Το ντοκιμαντέρ “Ο Κόκκινος Δάσκαλος”, με σκόπιμες ασάφειες και κενά

Από την άλλη, δια­σώ­ζε­ται στο ντο­κι­μα­ντέρ η συγκα­τα­βα­τι­κή, «ζεστή» και ανθρώ­πι­νη στά­ση του Νίκου Πλου­μπί­δη απέ­να­ντι σε κομ­μου­νι­στές οι οποί­οι υπέ­γρα­ψαν «δήλω­ση μετα­νοί­ας». Πέρα όμως από το υπαρ­κτό και απο­δε­κτό ανθρώ­πι­νο στοι­χείο, λεί­πει από το ντο­κι­μα­ντέρ ο λόγος για τον οποίο το αστι­κό κρά­τος επι­δί­ω­κε με κάθε μέσο τις «δηλώ­σεις μετα­νοί­ας», σε μια επο­χή που είχε ξεκι­νή­σει ο ένο­πλος αγώ­νας του Δημο­κρα­τι­κού Στρα­τού Ελλά­δας (ΔΣΕ). Το αστι­κό κρά­τος, θέλο­ντας να απο­στε­ρή­σει τον ΔΣΕ από κρί­σι­μες εφε­δρεί­ες και να παρου­σιά­σει τον αγώ­να του ως ξενο­κί­νη­το, επι­χεί­ρη­σε να τεκ­μη­ριώ­σει την ανυ­παρ­ξία κομ­μου­νι­στών με τις «δηλώ­σεις μετανοίας».Επομένως, ανε­ξάρ­τη­τα από τις συν­θή­κες κάτω από τις οποί­ες υπο­γρα­φό­ταν μια «δήλω­ση» και τις προ­θέ­σεις όποιου την υπέ­γρα­φε, κάθε «δήλω­ση» ήταν πλήγ­μα στον εν εξε­λί­ξει αγώ­να του ΔΣΕ. Γι’ αυτό το ΚΚΕ και ο ΔΣΕ, όπως και οι φορείς κάθε άλλου ταξι­κού αγώ­να ιστο­ρι­κά, ήταν υπο­χρε­ω­μέ­νοι να αντι­με­τω­πί­σουν με από­λυ­το τρό­πο τέτοια φαι­νό­με­να. Οχι επει­δή δεν κατα­νο­ού­σαν τις συν­θή­κες από­σπα­σης της πλειο­ψη­φί­ας των δηλώ­σε­ων ή για­τί ήταν απάν­θρω­ποι απέ­να­ντι σε όσους τις υπέ­γρα­φαν, αλλά επει­δή συνει­δη­το­ποιού­σαν την ανά­γκη να προ­στα­τευ­θούν ο αγώ­νας του ΔΣΕ και όσοι τον διεξήγαν.

Ο Νίκος Πλου­μπί­δης απο­δε­χό­ταν αυτήν την ανα­γκαιό­τη­τα και γι’ αυτό ανέ­λα­βε σημα­ντι­κές «χρε­ώ­σεις» το διά­στη­μα 1946 — 1949 στις παρά­νο­μες Οργα­νώ­σεις του ΚΚΕ στην Αθή­να, το μεγα­λύ­τε­ρο διά­στη­μα. Αντί­θε­τα, η παρα­πά­νω ανα­γκαιό­τη­τα δεν κατα­νο­εί­ται αν κάποιος απορ­ρί­πτει τον ταξι­κό αγώ­να του ΔΣΕ και προ­φα­νώς δεν θέλει έναν τέτοιο αγώ­να στο μέλλον.

Όταν τελεί­ω­σε ο αγώ­νας του ΔΣΕ, το ΚΚΕ στα­δια­κά με από­φα­ση πρώ­τα της 7ης Ολο­μέ­λειας της ΚΕ (1950) δέχτη­κε ξανά τους «δηλω­σί­ες», δίχως βέβαια να λεί­ψουν και μετέ­πει­τα άδι­κες συμπε­ρι­φο­ρές σε βάρος τους.

Ακό­μα το ντο­κι­μα­ντέρ προ­βάλ­λει ως βασι­κή αιτία για τις μετεμ­φυ­λια­κές διώ­ξεις και την παρα­νο­μία του ΚΚΕ τις θέσεις του Ν. Ζαχα­ριά­δη περί ανα­γκαιό­τη­τας του αγώ­να του ΔΣΕ και ετοι­μό­τη­τας για τη συνέ­χι­σή του.

Έτσι όμως δεν μπαί­νουν τα ακό­λου­θα κρί­σι­μα ερω­τή­μα­τα: Για­τί ξεκι­νούν οι διώ­ξεις αμέ­σως μετά την απα­ρά­δε­κτη Συμ­φω­νία της Βάρ­κι­ζας, παρό­τι το ΚΚΕ επέ­λε­ξε τότε τον συμ­βι­βα­σμό και όχι τη σύγκρου­ση; Ποιος είναι ο φορέ­ας των διώ­ξε­ων; Ποιο είναι το θεσμι­κό πλαί­σιο (ανα­γκα­στι­κοί νόμοι, καθε­στώς στρα­το­δι­κεί­ων, επι­τρο­πές ασφα­λεί­ας, Σύνταγ­μα 1952); Ποια πολι­τι­κά κόμ­μα­τα δια­μόρ­φω­σαν αυτό το πλαί­σιο; Ποια ήταν η παρέμ­βα­ση των διε­θνών συμ­μά­χων; Για ποιο λόγο γίνο­νταν όλα αυτά;

Δεν εμφα­νί­ζε­ται δηλα­δή το γεγο­νός ότι η αστι­κή τάξη, οι πολι­τι­κοί της εκπρό­σω­ποι και οι διε­θνείς της σύμ­μα­χοι επι­λέ­γουν την επί­θε­ση, την ωμή κατα­στο­λή και τις διώ­ξεις όσο κρί­νουν ότι κιν­δυ­νεύ­ει η καπι­τα­λι­στι­κή εξου­σία. Στη συνέ­χεια, όταν επι­διώ­κουν τη στα­θε­ρο­ποί­η­σή της, εφαρ­μό­ζουν μια πολι­τι­κή, η οποία από τη μια εμπε­ριέ­χει έντα­ση του αντι­κομ­μου­νι­σμού και μέτρα κατα­στο­λής και από την άλλη στοι­χεία ενσωμάτωσης.

Τελι­κά μειώ­νουν τον ρόλο της κατα­στο­λής, μόνο όταν κρί­νουν ότι η ενσω­μά­τω­ση των εργα­τι­κών — λαϊ­κών δυνά­με­ων στην καπι­τα­λι­στι­κή εξου­σία και η χει­ρα­γώ­γη­σή τους είναι απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τε­ρες. Σύμ­φω­να, όμως, με συνέ­ντευ­ξη του δημιουρ­γού του ντο­κι­μα­ντέρ, ευθύ­νες στο αστι­κό κρά­τος απο­δί­δο­νται μόνο για την «εκδι­κη­τι­κή μανία», δηλα­δή για τη συνέ­χι­ση των διώ­ξε­ων και όταν αυτές ήταν περιττές.

Για την άδικη κατηγορία 
σε βάρος του Πλουμπίδη

Βαρύ­τη­τα — και σωστά — δίνε­ται στην εσφαλ­μέ­νη, άδι­κη και αδι­καιο­λό­γη­τη κατη­γο­ρία του ΚΚΕ στον Νίκο Πλου­μπί­δη ως «χαφιέ». Ωστό­σο, αν και γενι­κά το ντο­κι­μα­ντέρ ανα­φέ­ρε­ται στις τότε συν­θή­κες λει­τουρ­γί­ας και δρά­σης του ΚΚΕ και στη δια­χρο­νι­κή προ­σπά­θεια των μηχα­νι­σμών του καπι­τα­λι­στι­κού κρά­τους να το δια­βρώ­σουν, υπο­τι­μά­ται η σημα­σία τους στη δημιουρ­γία τέτοιων λαθε­μέ­νων εκτιμήσεων.

Ως απο­τέ­λε­σμα, η λαθε­μέ­νη κατη­γο­ρία ερμη­νεύ­ε­ται ως επι­νό­η­ση της «ένο­χης» — κατά το ντο­κι­μα­ντέρ — ηγε­σί­ας του ΚΚΕ, που προ­σπα­θού­σε να απο­σεί­σει τις ευθύ­νες της για τη «διευ­κό­λυν­ση» του μετεμ­φυ­λια­κού οργί­ου τρο­μο­κρα­τί­ας του καπι­τα­λι­στι­κού κρά­τους. Και σε τι συνί­στα­ται αυτή η διευ­κό­λυν­ση; Οπως υπο­νο­εί το ντο­κι­μα­ντέρ, στην υπε­ρά­σπι­ση του αγώ­να του ΔΣΕ και στη δια­τή­ρη­ση παρά­νο­μων Οργα­νώ­σε­ων του ΚΚΕ μετά το τέλος του.

Επο­μέ­νως, η λύση που «προ­τεί­νε­ται» ανα­δρο­μι­κά προ­ϋ­πέ­θε­τε ουσια­στι­κά τη διά­λυ­ση του παρά­νο­μου ΚΚΕ.

Βέβαια, αυτήν τη λύση δεν θα απο­δε­χό­ταν ο ίδιος ο Νίκος Πλου­μπί­δης. Ανε­ξάρ­τη­τα από τη θέση που έπαιρ­νε στην εντει­νό­με­νη δια­πά­λη ανά­με­σα στα ηγε­τι­κά στε­λέ­χη του Κόμ­μα­τος, ανα­φο­ρι­κά με τον συν­δυα­σμό της νόμι­μης και παρά­νο­μης δράσης.

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, ήταν η ίδια η σκλη­ρό­τη­τα της ταξι­κής πάλης και τα πολύ­τρο­πα μέσα που χρη­σι­μο­ποιού­σε ο ταξι­κός αντί­πα­λος, προ­κει­μέ­νου να καθυ­πο­τά­ξει την πρω­το­πό­ρα κομ­μου­νι­στι­κή δρά­ση, που τρο­φο­δο­τού­σαν λαθε­μέ­νες εκτι­μή­σεις και άδι­κες κατη­γο­ρί­ες. Μέρος αυτών των μέσων ήταν και η προ­σπά­θεια των κρα­τι­κών υπη­ρε­σιών να δια­βρώ­σουν το ΚΚΕ εκ των έσω.

Ο ίδιος ο Νίκος Πλου­μπί­δης είχε αντί­λη­ψη των μέσων που χρη­σι­μο­ποιού­σαν οι κρα­τι­κοί μηχα­νι­σμοί και των προ­βλη­μά­των που μπο­ρού­σαν να προ­ξε­νή­σουν στην κομ­μα­τι­κή λει­τουρ­γία και δρά­ση. Άλλω­στε, είχε αντι­με­τω­πί­σει τη χαφιέ­δι­κη «Προ­σω­ρι­νή Διοί­κη­ση», την πλα­στή δηλα­δή ΚΕ που είχε συγκρο­τή­σει η δικτα­το­ρία Μετα­ξά σε συνερ­γα­σία με πρώ­ην μέλη και στε­λέ­χη του ΚΚΕ και είχε έρθει αντι­μέ­τω­πος με τις κατη­γο­ρί­ες περί χαφιέ­δι­κης Παλαιάς Κεντρι­κής Επι­τρο­πής. Γι’ αυτό και ο ίδιος, λόγω των συν­θη­κών παρα­νο­μί­ας φυσι­κά, ζητού­σε να ελεγ­χθούν μέλη και στε­λέ­χη του ΚΚΕ, παρό­τι οι υπο­ψί­ες του απο­δεί­χθη­καν λαθεμένες.

Επι­πρό­σθε­τα, είναι αβά­σι­μη η ακό­λου­θη σύγκρι­ση που γίνε­ται στο ντο­κι­μα­ντέρ: Από τη μια, ο Νίκος Πλου­μπί­δης, ο οποί­ος δια­κρί­νε­ται για την προ­σαρ­μο­στι­κό­τη­τά του, δια­θέ­τει «ρίζες» στην Ελλά­δα και είναι μπο­λια­σμέ­νος με την κοι­νω­νι­κή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα του Μοριά. Από την άλλη, ο Νίκος Ζαχα­ριά­δης, ο οποί­ος εμφα­νί­ζε­ται κατα­γό­με­νος από την Ανα­το­λή, μη γειω­μέ­νος με κάποια εγχώ­ρια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και πιο δεκτι­κός σε μια εγκε­φα­λι­κή σύλ­λη­ψη του σοσια­λι­σμού, όπως αυτή προ­βαλ­λό­ταν από το ΚΚΣΕ και το Διε­θνές Κομ­μου­νι­στι­κό Κίνημα.

Αυτό το σχή­μα (επα­νερ­χό­με­νο κάθε τόσο με παραλ­λα­γές) ερμη­νεύ­ει τη δρά­ση του ΚΚΕ και τη σχέ­ση του με το Διε­θνές Κομ­μου­νι­στι­κό Κίνη­μα στο πλαί­σιο ιδιό­τυ­πων, γεω­γρα­φι­κών προσ­διο­ρι­σμών, νοο­τρο­πιών, κουλ­τού­ρας και δια­κί­νη­σης ιδε­ών από κέντρα και ομά­δες, απο­σπα­σμέ­να δηλα­δή από την ελλη­νι­κή και όποια άλλη καπι­τα­λι­στι­κή πραγματικότητα.

Μέσα από αυτήν την παρου­σί­α­ση του ΚΚΕ και του Διε­θνούς Κομ­μου­νι­στι­κού Κινή­μα­τος, αν και δεν δια­τυ­πώ­νε­ται εμφα­νώς στο ντο­κι­μα­ντέρ, προ­κύ­πτει σε έναν βαθ­μό ο δια­χω­ρι­σμός του Νίκου Πλου­μπί­δη από το ΚΚΕ, όπως ανα­πό­φευ­κτα ανα­πα­ρά­γε­ται και η μετεμ­φυ­λια­κή κατη­γο­ρία περί «ξενο­κί­νη­του ΚΚΕ».

Ομως, η συγκρό­τη­ση και δρά­ση του εργα­τι­κού κινή­μα­τος και στη συνέ­χεια της πολι­τι­κής του πρω­το­πο­ρί­ας, του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, τρο­φο­δο­τού­νται από την ίδια την κοι­νω­νι­κή εξέ­λι­ξη, από τις ταξι­κές αντι­θέ­σεις εντός της καπι­τα­λι­στι­κής κοι­νω­νί­ας. Η εδραί­ω­ση του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος στο στέ­ρεο έδα­φος της αντι­κει­με­νι­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας είναι που κάνει εφι­κτή τη συγκρό­τη­ση των Κομ­μου­νι­στι­κών Κομ­μά­των όπου Γης και την προ­σέγ­γι­ση των θεω­ρη­τι­κών τους επεξεργασιών.

Ασφα­λώς, κάθε Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα «γεν­νιέ­ται» μέσα από τις αντι­θέ­σεις της δικής του χώρας και συνά­μα αυτές το οδη­γούν να συνει­δη­το­ποι­ή­σει το κοι­νό συμ­φέ­ρον των εργα­τών όλου του κόσμου και την αντι­πα­λό­τη­τά τους με την αστι­κή τάξη κάθε χώρας.

Επί­σης, η Ιστο­ρία απέ­δει­ξε ότι οι αδυ­να­μί­ες στρα­τη­γι­κής ενός Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος, όπως το ΚΚΕ, ήταν αλλη­λέν­δε­τες με τις αδυ­να­μί­ες του Διε­θνούς Κομ­μου­νι­στι­κού Κινή­μα­τος. Φυσι­κά αυτό δεν αναι­ρεί τις πρω­ταρ­χι­κές ευθύ­νες του ΚΚΕ για τη χώρα του, αλλά ούτε και την ανα­γκαιό­τη­τα έκφρα­σης του προ­λε­τα­ρια­κού διεθνισμού.

Σωστά, προς το τέλος του ντο­κι­μα­ντέρ περι­λαμ­βά­νε­ται η επι­στο­λή του Νίκου Πλου­μπί­δη, στην οποία εκφρά­ζει την πίστη του στο ΚΚΕ και την πεποί­θη­σή του ότι θα τον απο­κα­τα­στή­σει. Αυτή η πίστη του Νίκου Πλου­μπί­δη δεί­χνει και τη βεβαιό­τη­τά του για τη μελ­λο­ντι­κή ύπαρ­ξη του Κόμ­μα­τος, για την ιστο­ρι­κή συνέ­χειά του, παρά τον σκλη­ρό ταξι­κό αγώ­να και τις ιστο­ρι­κά προ­σω­ρι­νές ήττες.

Αντι­λαμ­βα­νό­ταν ο Νίκος Πλου­μπί­δης ότι η επο­χή μας είναι επο­χή περά­σμα­τος στον σοσια­λι­σμό και ότι το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα ήταν και θα είναι η ιδε­ο­λο­γι­κή, πολι­τι­κή και οργα­νω­τι­κή πρω­το­πο­ρία της εργα­τι­κής τάξης, η κινη­τή­ρια δύνα­μη σε αυτό το επα­να­στα­τι­κό πέρα­σμα. Σε αυτήν την επο­χή, σε αυτήν την πρω­το­πο­ρία και σε αυτήν την πάλη ενέ­τασ­σε και τον ίδιο και ήταν δια­τε­θει­μέ­νος να προ­σφέ­ρει και πρό­σφε­ρε τη ζωή του.

Πηγή Ριζο­σπά­στης _του Βασί­λη ΜΟΣΧΟΥ
μέλους του Τμή­μα­τος Ιστο­ρί­ας της ΚΕ του ΚΚΕ