80 χρόνια από τη σφαγή που διέπραξαν οι ναζί κατακτητές στο Μεσόβουνο Εορδαίας

Το Μεσό­βου­νο είναι το μονα­δι­κό χωριό της Ελλά­δας που θα γνω­ρί­σει δύο φορές την μανία των κατα­κτη­τών. Την πρώ­τη φορά στις 23 Οκτω­βρί­ου 1941 οι άνδρες της Βέρ­μαχτ θα πάνε στο χωριό μετά τις συνε­χείς εκκλή­σεις και ανα­φο­ρές του διο­ρι­σμέ­νου κατο­χι­κού νομάρ­χη Κοζά­νης. Πρό­κει­ται για την πρώ­τη ναζι­στι­κή θηριω­δία που δια­πράτ­τε­ται σε ελλη­νι­κό έδαφος.

Σε επί­ση­μα έγγρα­φα του κατο­χι­κού νομάρ­χη Γεωρ­γα­ντά, το 90% των κατοί­κων του Μεσό­βου­νου είναι επι­κίν­δυ­νοι κομ­μου­νι­στές. Και το Μάρ­τιο του 1941 ο τότε νομάρ­χης Κοζά­νης ζητά τη διά­λυ­ση του Κοι­νο­τι­κού Συμ­βου­λί­ου Μεσό­βου­νου λόγω των κομ­μου­νι­στι­κών φρο­νη­μά­των των μελών του. Και τον Ιού­λιο του 1941 αντι­κα­τα­στά­θη­κε το Κοι­νο­τι­κό Συμ­βού­λιο από την Εθνι­κό­φρο­να Επι­τρο­πή. Οι κάτοι­κοι του Μεσό­βου­νου πήραν από τις απο­θή­κες της τοπι­κής στρα­τιω­τι­κής μονά­δας όπλα και πυρο­μα­χι­κά. Ακο­λού­θη­σε η δημιουρ­γία πυρή­να της αντι­στα­σια­κής οργά­νω­σης “Ελευ­θε­ρία” και η συγκρό­τη­ση ένο­πλης πολι­το­φυ­λα­κής που ανέ­λα­βε την περι­φρού­ρη­ση του χωριού. Ενώ οι κάτοι­κοι αρνή­θη­καν να παρα­δώ­σουν τη σοδειά τους στις δοσι­λο­γι­κές αρχές και ένο­πλες ομά­δες ανταρ­τών άρχι­σαν να ανε­βαί­νουν στο Βέρμιο.

Ο νομάρ­χης Κοζά­νης απευ­θύ­νει διαρ­κώς εκκλή­σεις στη Βέρ­μαχτ να επέμ­βει και να καθα­ρί­σει το Μεσό­βου­νο από τους κομ­μου­νι­στές. Ετσι, τα ξημε­ρώ­μα­τα της 23ης Οκτώ­βρη του 1941 το Μεσό­βου­νο περι­κυ­κλώ­νε­ται, συγκε­ντρώ­νο­νται και εκτε­λού­νται οι άνδρες του χωριού, απο­μα­κρύ­νο­νται τα γυναι­κό­παι­δα και πυρ­πο­λεί­ται το χωριό. Η ανα­φο­ρά του νομάρ­χη κάνει λόγο για 135 εκτε­λε­σμέ­νους, της γερ­μα­νι­κής διοί­κη­σης για 142, ενώ άλλες πηγές ανε­βά­ζουν τους εκτε­λε­σμέ­νους στους 165.

Το 1942 οι κάτοι­κοι επέ­στρε­ψαν στο χωριό τους και έχτι­σαν και πάλι τα σπί­τια τους.

Τα ναζι­στι­κά στρα­τεύ­μα­τα όμως, θα επα­νέλ­θουν τρία χρό­νια αργό­τε­ρα με μια αιμα­τη­ρή εκστρα­τεία σε απά­ντη­ση για τα πλήγ­μα­τα που δέχο­νται από αντάρ­τι­κες ομά­δες του ΕΛΑΣ που δρουν στην περιο­χή του Βερ­μί­ου. Στις 22 Απρι­λί­ου 1944, στο πλαί­σιο των εκκα­θα­ρι­στι­κών επι­χει­ρή­σε­ων με την επω­νυ­μία Μαγιά­τι­κη Καται­γί­δα (Maigewitter), που έλα­βε μέρος σε όλη την έκτα­ση του Βερ­μί­ου όρους, στο στό­χα­στρο τους μπή­καν τα χωριά Ερμα­κιά, Μεσό­βου­νο και Πύρ­γοι. Μαζί με Έλλη­νες συνερ­γά­τες τους των φασι­στι­κών οργα­νώ­σε­ων της ΠΑΟ και γερ­μα­νο­ντυ­μέ­νους άνδρες του τάγ­μα­τος του Πού­λου, ξεκί­νη­σαν το δολο­φο­νι­κό τους όργιο πραγ­μα­το­ποιώ­ντας εκκα­θα­ρί­σεις σε όλο το πλά­τος του Βερμίου.

Οι αντάρ­τες δεν κατά­φε­ραν να ανα­χαι­τί­σουν τις γερ­μα­νι­κές ορδές. Η διμοι­ρία των σοβιε­τι­κών ανταρ­τών παρέ­μει­νε στο ύψω­μα έξω από το Μεσό­βου­νο προ­κει­μέ­νου να καθυ­στε­ρή­σει τις
γερ­μα­νι­κές δυνά­μεις που θα χτυ­πού­σαν το χωριό. Μετά από μάχη συμ­πτύ­χθη­καν αφή­νο­ντας πίσω τους τρεις νεκρούς ήρω­ες, τον Αλε­ξέι, τον Αντρέι και τον Ρουμπέν.

Το Μεσό­βου­νο Εορ­δαί­ας θα γνω­ρί­σει εκ νέου την μανία των κατα­κτη­τών. Το χωριό περι­κυ­κλώ­θη­κε, οι ναζί διέ­τα­ξαν τους κατοί­κους να συγκε­ντρω­θούν στην πλα­τεία, ενώ την ίδια ώρα, όσους εντό­πι­ζαν να κρύ­βο­νται σε σπί­τια, τους εκτε­λού­σαν επί τόπου. Εκτε­λέ­στη­καν συνο­λι­κά 150 κάτοικοι.

Η κατα­στρε­πτι­κή μανία των ναζί εκδη­λώ­θη­κε άγρια στην περιο­χή. Εκα­το­ντά­δες νεκροί άμα­χοι, γυναί­κες και παι­διά ήταν η πλειο­ψη­φία των θυμά­των τους. Χωριά καμέ­να και λεη­λα­τη­μέ­να, πλιά­τσι­κο και ξεσπι­τω­μέ­νες οικο­γέ­νειες, βασα­νι­σμοί και βιασμοί.