Μάταλα

Γρά­φει ο Από­στο­λος Δ. Καραμπάς //

‘’Hippie — Hippie — Matala — Matala’’, μου φώνα­ζαν, δεν είχα κατα­λά­βει ότι η εμφά­νι­ση μου παρέ­πε­μπε σε Χίπη, την άλλη μέρα πήρα­με το πλοίο για να ανα­κα­λύ­ψου­με τα Μάτα­λα. Αφη­γεί­ται σε συνέ­ντευ­ξη της σαρά­ντα χρό­νια αργό­τε­ρα, η κανα­δή τρα­γου­δί­στρια Joni Mitchell, πως άρχι­σαν οι δια­κο­πές της από την Αθή­να της Χού­ντας το 1969 μαζί με μια φίλη της. «Δεν υπήρ­χαν σπί­τια στα Μάτα­λα, μόνο δύο μπα­κά­λι­κα, ένας φούρ­νος που έφτια­χνε ψωμί και για­ούρ­τι, ένα παντο­πω­λείο με το μονα­δι­κό τηλέ­φω­νο, δύο καφε­νεία και μερι­κές καλύ­βες για νοίκιασμα».

Οι beatniks είναι οι πρώ­τοι επι­σκέ­πτες στα σπή­λαια του όρμου των Ματά­λων, η άφι­ξη τους χρο­νο­λο­γεί­ται μέσα στο 1965,οι hippies αρχί­ζουν να κατα­φθά­νουν αργό­τε­ρα το 1967. Δεν ανή­καν όλοι στην ίδια κατη­γο­ρία, υπήρ­χαν ταξι­διώ­τες που μετά τις ανα­ζη­τή­σεις τους σε Ινδί­ες, Νεπάλ και Αφγα­νι­στάν είχαν προ­ο­ρι­σμό τα Μάταλα.

Ο Arn Stohmeyer, γερ­μα­νός συγ­γρα­φέ­ας του βιβλίου’’Myth of Matala’, φοι­τη­τής τότε της Φιλο­σο­φι­κής ανα­φέ­ρει στην εφη­με­ρί­δα ΠΑΤΡΙΣ του Ηρα­κλεί­ου «Πρώ­τη φορά επι­σκέ­φθη­κα τα Μάτα­λα το 1965, όλοι οι φοι­τη­τές στο πανε­πι­στή­μιο ήθε­λαν να επι­σκε­φθούν αυτόν τον τόπο. Οι νέοι της δεκα­ε­τί­ας του 60 αντι­λαμ­βά­νο­νταν την επί­σκε­ψη ως ιερό καθή­κον και υποχρέωση……».

Αρκε­τοί από  αυτούς έχουν κάνει σπου­δές σε γνω­στά πανε­πι­στή­μια, αρνού­νται ένα συμ­βα­τι­κό τρό­πο ζωής μιας κατα­να­λω­τι­κής κοι­νω­νί­ας. Δια­βιούν σε μικρές παρέ­ες, ζευ­γά­ρια, ακό­μη και οικο­γέ­νειες. Χρη­σι­μο­ποιούν λάμπες πετρε­λαί­ου για φωτι­σμό, μαγει­ρεύ­ουν κυρί­ως ψάρια και ότι τρό­φι­μα αγο­ρά­ζουν από το χωριό, επί­σης εργά­ζο­νται  και σε διά­φο­ρες αγρο­τι­κές εργα­σί­ες. Ο ελεύ­θε­ρος τρό­πος ζωής τους εκφρά­ζε­ται με την μου­σι­κή, τον δια­λο­γι­σμό, την ζωγρα­φι­κή, την φιλο­σο­φία. Ένας παλιός Χίπης περι­γρά­φει «Πρω­ι­νά μπά­νια, κάθε βρά­δυ ρετσί­να στο καφε­νείο και φιλο­σο­φι­κές συζη­τή­σεις με τους ντόπιους».

Είναι μια επο­χή κοι­νω­νι­κής αμφι­σβή­τη­σης, ο Μάης του 68,η εισβο­λή στην Πρά­γα, ο πόλε­μος στο Βιετ­νάμ, το Woodstock. Η αντι­κομ­φορ­μι­στι­κή στά­ση ζωής των λεγό­με­νων freaks ‚η αγά­πη για τον γυμνι­σμό, η σεξουα­λι­κή επα­νά­στα­ση και η rock μου­σι­κή, έρχο­νται σε κόντρα με το «Πατρίς-Θρη­σκεία-Οικο­γέ­νεια» της Χού­ντας, την αισθη­τι­κή και την νοο­τρο­πία του στρα­τιω­τι­κού καθε­στώ­τος, και προ­κα­λούν την μήνιν της Εκκλησίας.

Το αμε­ρι­κά­νι­κο περιο­δι­κό Life κυκλο­φο­ρεί τον Ιού­λιο του 68 με εξώ­φυλ­λο  ένα νεα­ρό ζευ­γά­ρι σε ένα από τα σπή­λαια. Τα Μάτα­λα γίνο­νται διά­ση­μα σε μια μέρα, κατα­φθά­νουν ταξι­διώ­τες από παντού. Παγκό­σμιο χίπι­κο κίνη­μα σημαί­νει Μάτα­λα. Μια Ουτο­πία σε ένα μικρό ψαρο­χώ­ρι στο γαλά­ζιο του Λιβυ­κού πελά­γους, επι­στρο­φή στην φύση! Ανά­με­σα στους εκα­το­ντά­δες ταξι­διώ­τες  κατα­φθά­νουν όπως το θέλει ο μύθος και οι θρύ­λοι της μου­σι­κής Βob Dylan, Janis Joplin, Cat Stevens, joan Baez. Eπί­σης να ανα­φερ­θού­με και στους δικούς μας την ποι­ή­τρια Κατε­ρί­να Κου­τσο­γιαν­νο­πού­λου, τον Δημ. Που­λι­κά­κο έναν από τους πρώ­τους rock τρα­γου­δι­στές, και τον μου­σι­κό Λάκη Τυπάλ­δο οι οποί­οι υπήρ­ξαν και αυτοί  κάτοι­κοι αυτών των  ρωμαϊ­κών λαξευ­τών τάφων, της βόρειας πλευ­ράς του κόλ­που των Ματάλων.

Κάποιος «αγα­να­κτι­σμέ­νος», ο Μ. Βαμ­βου­κάς, σπου­δα­στής της Παι­δα­γω­γι­κής ακα­δη­μί­ας με επι­στο­λές στην εφη­με­ρί­δα ΠΑΤΡΙΣ απαι­τεί να απο­μα­κρυν­θούν οι «χυδαί­οι». Ανα­φέ­ρει ότι έγι­νε «πυρ και μανία όταν είδε τα μικρά παι­διά να ερευ­νούν αχόρ­τα­γα με τα ματά­κια τους τας νεα­ράς με τα μπι­κί­νια…..». Προ­σπα­θεί να ξεση­κώ­σει τους κατοί­κους του χωριού, οι οποί­οι όμως αδια­φο­ρούν, κατα­φέρ­νει όμως και πεί­θει τον Μητρο­πο­λί­τη Τιμόθεο(έγινε αρχιε­πί­σκο­πος Κρή­της το 1978) για τους κιν­δύ­νους που δια­τρέ­χει η Ορθο­δο­ξία. Ο Μητρο­πο­λί­της με εγκύ­κλιο του στους ιερείς των εκκλη­σιών που δημο­σιεύ­ε­ται και στον αθη­ναϊ­κό τύπο κάνει λόγο  για «εστία ηθι­κής μόλυν­σης» για «ανή­κου­στα όργια» και «κοπέ­λες που εκδίδονται».

Το καλο­καί­ρι του 69 οι επι­θέ­σεις από μερί­δα του τύπου εντεί­νο­νται, δημο­σιο­γρά­φος της εφη­με­ρί­δας του Ηρα­κλεί­ου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ(17/7/69) σε ανυ­πό­γρα­φο άρθρο του ισχυ­ρί­ζε­ται ότι συνά­ντη­σε τον ηγέ­τη των hippies στα Μάτα­λα ο οποί­ος του απο­κά­λυ­ψε ότι «βασι­κός τους στό­χος είναι η δημιουρ­γία τρί­του φύλ­λου», από την εφη­με­ρί­δα χαρα­κτη­ρί­ζο­νται «βρω­με­ροί, ανώ­μα­λοι και ανισσόροποι».

Ύστε­ρα από τα δημο­σιεύ­μα­τα ο εισαγ­γε­λέ­ας Ηρα­κλεί­ου δια­τά­ζει έρευ­να των σπη­λαί­ων, η χωρο­φυ­λα­κή με αιφ­νι­δια­στι­κές επι­θέ­σεις συλ­λαμ­βά­νει αρκε­τούς, δεκα­ε­πτά από αυτούς δικά­στη­καν για χρή­ση χασίς. Ο Που­λι­κά­κος σε συνέ­ντευ­ξη του είχε σχο­λιά­σει «όσον αφο­ρά την ελευ­θε­ριό­τη­τα, σας πλη­ρο­φο­ρώ πως και την οργια­στι­κή περί­ο­δο του rock των 60’στα Μάτα­λα δεν γίνο­νταν όργια.Τα όργια ήταν μόνο στο μυα­λό των παπάδων…».

Τα πράγ­μα­τα αρχί­ζουν να επι­δει­νώ­νο­νται στις αρχές του 70΄,όταν στο  περιο­δι­κό ΕΠΙΚΑΙΡΑ (13/2/70), και στην εφ. ΠΑΤΡΙΣ (14/2/70) δημο­σιεύ­ε­ται η  ανυ­πό­στα­τη είδη­ση από τον  δημο­σιο­γρά­φο Νικ. Αγγε­λή ότι ένα μεγά­λο συνέ­δριο  θα διε­ξα­χθεί την Άνοι­ξη στα Μάτα­λα για να ξεκα­θα­ρι­στούν εσω­τε­ρι­κά προ­βλή­μα­τα των hippies.To προ­βο­κα­τό­ρι­κο αυτό δημο­σί­ευ­μα  εξορ­γί­ζει τον μητρο­πο­λί­τη που μέσα από το εκκλη­σια­στι­κό περιο­δι­κό ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ (φεβρ.70) απαι­τεί την δια­κο­πή του «συνε­δρί­ου», κλεί­σι­μο των σπη­λαί­ων και απο­μά­κρυν­ση όσων κατοι­κούν εκεί μέσα δηλώ­νο­ντας ότι «αφή­σα­με κι εφύ­τρω­σε στον τόπο μας ένα κακό δένδρο…».

Ο ιδιο­κτή­της του γνω­στού καφε­νεί­ου των Ματά­λων «Mermaid cafe» Στ. Ξαγο­ρα­ρά­κης πεί­θει τον εκδό­τη της εφ. ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Αριστ. Γραμ­μα­τι­κά­κη ότι οι κατη­γο­ρί­ες είναι χαλ­κευ­μέ­νες, και πως η Κρή­τη θα κατα­στρα­φεί του­ρι­στι­κά από τέτοιες συμπε­ρι­φο­ρές, στο όνο­μα της όποιας ηθι­κής. Ο εκδό­της ανα­γνω­ρί­ζο­ντας την λαθε­μέ­νη θέση της εφη­με­ρί­δας με πρω­το­σέ­λι­δο άρθρο του αλλά­ζει γραμ­μή στο συγκε­κρι­μέ­νο θέμα.

Η δικτα­το­ρία των συνταγ­μα­ταρ­χών ακό­μη δεν παίρ­νει επί­ση­μη θέση, φοβού­με­νη ότι μια αστυ­νο­μι­κή εκκα­θά­ρι­ση θα την εξέ­θε­τε στο εξω­τε­ρι­κό και δεν κινη­το­ποιεί­ται, παρά τις εκκλή­σεις συλ­λό­γων γονέ­ων και κηδε­μό­νων, κάποιων εισαγ­γε­λέ­ων και άλλων προ­σκει­μέ­νων του καθεστώτος.

Ανά­με­σα στους χίπη­δες υπάρ­χουν και Αμε­ρι­κα­νοί ανυ­πό­τα­κτοι αρνη­τές του πολέ­μου στο Βιετ­νάμ, που έχουν εγκα­τα­λεί­ψει την χώρα τους για να απο­φύ­γουν την στρά­τευ­ση. Χαρα­κτη­ρι­στι­κός ήταν ο χαι­ρε­τι­σμός μετα­ξύ των μελών αυτής της εναλ­λα­κτι­κής κοι­νό­τη­τας, σχη­μά­τι­ζαν το γνω­στό σήμα της νίκης V μαζί με την προ­σφώ­νη­ση ‘’peace man’’.

Μέσα στους στί­χους του ‘’Carey΄’, ένα από τα καλύ­τε­ρα τρα­γού­δια που έγρα­ψε στα σπή­λαια των Ματά­λων η Joni Mitchell την Άνοι­ξη του 70,βρίσκεται πιθα­νόν και μια απά­ντη­ση σε ότι αφο­ρά την αμε­ρι­κα­νι­κή εμπλο­κή στο κλεί­σι­μο των σπηλαίων.

‘’Let’s have a round for these freaks and the soldiers.Around for these friends as mine’’(Ας πιού­με στην υγεία των φρι­κιών και των στρα­τιω­τών. Στην υγεία των δικών μας φίλων).

Είναι μια περί­ο­δος στην Αμε­ρι­κή μαζι­κών δια­δη­λώ­σε­ων και αντι­πο­λε­μι­κών κινη­το­ποι­ή­σε­ων κατά του πολέ­μου στο Βιετ­νάμ με αιμα­τη­ρά επει­σό­δια κατα­στο­λής από τις αστυ­νο­μι­κές δυνάμεις.

Η προ­βο­κα­τό­ρι­κη είδη­ση περί συνε­δρί­ου των Χίπη­δων προ­βάλ­λο­νταν περί­που δύο μήνες ώστε να χρη­σι­μο­ποι­η­θεί ως αφορ­μή την κατάλ­λη­λη στιγ­μή. Μάιος 1970 και η  χωρο­φυ­λα­κή εισβά­λει στο οικι­σμό των Ματά­λων, η Joni Mitchel σε συνέ­ντευ­ξη της ένα χρό­νο αργό­τε­ρα ανα­φέ­ρει «οι μπά­τσοι τρα­βο­λο­γού­σαν τους hippies έξω από τις σπη­λιές, εκεί­νοι με μια τρέ­λα δεν πτο­ού­νταν από αυτά τα περι­στα­τι­κά. Υπήρ­χε μια γενι­κευ­μέ­νη τρέ­λα εκεί­νη την επο­χή». Γίνο­νται αρκε­τές συλ­λή­ψεις, όσοι δια­πι­στώ­νο­νται ανυ­πό­τα­κτοι και λιπο­τά­κτες με την συνερ­γα­σία των ελλη­νι­κών αρχών και της αμε­ρι­κα­νι­κής πρε­σβεί­ας στέλ­νο­νται πίσω. Ουτο­πία ΤΕΛΟΣ!

ΠΗΓΕΣ

• Ντα­λού­κας ‚Μ.,Μάταλα η πραγ­μα­τι­κή ιστο­ρία, εφ.Αγώνας της Κρή­της 21/6/2014
• Λινο­ξυ­λά­κης ‚Γ. ‚Μάτα­λα ο παρά­δει­σος των Χίπις εφ. Ρέθε­μνος 11/7/2015
• Κανελλόπουλος,Δ., Τα Μάτα­λα είναι παντο­τι­νά, εφ.Συντακτών 9/6/2015
• Doc on ΕΡΤ,hippie-hippie-Matala-Matala, Μηχα­νή του Χρό­νου 22/7/2015
• Νταλούκας,Μ.,Μάταλα Η ιστο­ρία της Νεφε­ριά­νας, Εκδ.Άγκυρα, Αθή­να, 2018.
• https//ww.mixcloud.com/manolisdaloukas, Λάκης Τυπάλ­δος συνέ­ντευ­ξη στον Μ.Νταλούκα (Για τα Μάτα­λα) 19/10/2015
• Μπλιάτκας,Κ.,Στα Μάτα­λα οι σπη­λιές τρα­γου­δά­νε ακόμα,PROTAGON 18/8/2017.