Μ. ΦΑΡΑΝΤΟΥΡΗ — Ζ. ΛΙΒΑΝΕΛΙ_ “Οσα μας ενώνουν”: Συναυλία στο Ηρώδειο στις 7 Σεπτέμβρη _VIDEO — ΦΩΤΟ)

«Η χαρά μου είναι μεγά­λη που συνα­ντιέ­μαι ξανά με έναν σπου­δαίο δημιουρ­γό, τον μου­σι­κό, τον συγ­γρα­φέα, τον ακτι­βι­στή, τον φίλο Ζιλ­φί Λιβα­νε­λί», ανα­φέ­ρει η Μαρία Φαρα­ντού­ρη για τη μου­σι­κή της συνά­ντη­ση με τον Τούρ­κο συν­θέ­τη στο Ηρώ­δειο. «Θα τρα­γου­δή­σου­με στο αττι­κό κοι­νό επι­λεγ­μέ­να τρα­γού­δια από τους δύο δίσκους που έχου­με κάνει μαζί, αλλά και τρα­γού­δια του Μίκη.Μάλι­στα, ο Ζ. Λιβα­νε­λί θα τρα­γου­δή­σει και στα Ελλη­νι­κά τρία τρα­γού­δια του Μίκη».

Και η κου­βέ­ντα γυρί­ζει χρό­νια πίσω, καθώς η Μ. Φαρα­ντού­ρη θυμά­ται πότε πρω­το­γνω­ρί­στη­κε με τον Ζ. Λιβα­νε­λί αλλά και τις συνερ­γα­σί­ες που ακο­λού­θη­σαν.«Πρω­το­συ­να­ντη­θή­κα­με το ’80 σε μια περιο­δεία μου στην Ευρώ­πη. Ο Λιβα­νε­λί είχε κατα­φύ­γει από τα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του ’70 στη Σου­η­δία κυνη­γη­μέ­νος από το καθε­στώς της χώρας του… Μια φίλη μου, μου πρω­το­μί­λη­σε για έναν νεα­ρό Τούρ­κο συν­θέ­τη που είχε γρά­ψει τη μου­σι­κή για το “Κοπά­δι” του Γιουλ­μάζ Γκιου­νέι και είχε γνω­ρί­σει μεγά­λη επι­τυ­χία… Πρέ­πει να τον γνω­ρί­σεις, μου έλεγε.

Συνα­ντη­θή­κα­με, στη συνέ­χεια τον κάλε­σα και τον φιλο­ξέ­νη­σα στην Ελλά­δα. Καθώς επι­λέ­γα­με τα τρα­γού­δια σκέ­φτη­κα ότι ιδα­νι­κό­τε­ρος για να γρά­ψει τους ελλη­νι­κούς στί­χους ήταν ο Λευ­τέ­ρης Παπα­δό­που­λος. Πράγ­μα­τι, με τη βοή­θεια του φίλου μου Μ. Λοΐ­ζου, απευ­θυν­θή­κα­με στον Λευ­τέ­ρη, ο οποί­ος με μεγά­λη μαε­στρία, πατώ­ντας πάνω στις μελω­δί­ες και κρα­τώ­ντας την αρχι­κή θέση των τρα­γου­διών, μας έδω­σε αυτούς τους στί­χους… Δεν ξεχνάω την πρώ­τη μας συνά­ντη­ση με τον Λευ­τέ­ρη… Ημα­σταν όλοι μαζί, εγώ, ο Ζιλ­φί, ο Μάνος… Και τότε πήρε ο Λιβα­νε­λί το σάζι του και τραγούδησε…

Η συνερ­γα­σία της Μ. Φαρα­ντού­ρη με τον Ζ. Λιβα­νε­λί μάς χάρι­σε σπου­δαία τρα­γού­δια, όπως τα «Λέι λιμ λέι», «Μοι­ρο­λόι», «Σαν τον μετα­νά­στη», «Με φυτέ­ψα­νε σαν καμέ­νη γη», «Σαν τον Κερέμ»…

«Είναι τρα­γού­δια που αγα­πή­θη­καν πολύ και εξα­κο­λου­θούν να αγα­πιού­νται. Είναι τρα­γού­δια δια­χρο­νι­κά, που κου­βα­λά­νε μέσα τους τη συλ­λο­γι­κή μνή­μη. Αρα­γε, και μετά από 40 και πλέ­ον χρό­νια τα ίδια προ­βλή­μα­τα δεν αντι­με­τω­πί­ζουν οι λαοί; Η μετα­νά­στευ­ση, η εξο­ρία, η ανα­γκα­στι­κή φυγή, ο πόνος της μάνας είναι κάποια από τα θέμα­τα που ακου­μπά­νε αυτά τα τραγούδια.

Ο Μίκης και ο Μάνος

Η κου­βέ­ντα φτά­νει και στους μεγά­λους μας δημιουρ­γούς, τον Μ. Θεο­δω­ρά­κη και τον Μ. Χατζι­δά­κι, των οποί­ων η Μαρία Φαρα­ντού­ρη ερμή­νευ­σε σπου­δαία έργα. Χαρα­κτη­ρι­στι­κά ανα­φέ­ρου­με την «Μπα­λά­ντα του Μαουτ­χά­ου­ζεν», την «Κατά­στα­ση Πολιορ­κί­ας», το «Πνευ­μα­τι­κό Εμβα­τή­ριο», το «Κάντο Χενε­ράλ», τον κύκλο του Λόρ­κα σε μου­σι­κή Μ. Θεο­δω­ρά­κη και τα «Παρά­λο­γα», την «Επο­χή της Μελισ­σάν­θης», τη «Σκο­τει­νή Μητέ­ρα» σε μου­σι­κή Μ. Χατζιδάκι.

«Προ­σω­πι­κό­τη­τες αυτού του επι­πέ­δου δεν φεύ­γουν. Μόνο βιο­λο­γι­κά. Είναι τόσο δυνα­τή η μου­σι­κή τους, το μήνυ­μα που έχουν τα τρα­γού­δια, αλλά και η ίδια τους η στά­ση. Και αυτές οι εμπει­ρί­ες είναι οδη­γός μου και στις μετέ­πει­τα συνερ­γα­σί­ες. Δεν θα μπο­ρού­σα να κάνω και αλλιώς… Με ενδια­φέ­ρει αυτό που τρα­γου­δώ να το βιώ­νω εγώ πρώ­τα και αυτό θα περά­σει και στην καρ­διά του κόσμου.

Και αυτά τα έργα έχουν διάρ­κεια και αντο­χή. Μπο­ρεί να μην ακού­γο­νται συχνά, αλλά ζουν μέσα στον χρό­νο, για­τί περιέ­χουν την αλή­θεια μας. Και είμαι σίγου­ρη ότι νεό­τε­ρες γενιές θα τα πάρουν στα χέρια τους. Θα τα ενορ­χη­στρώ­σουν με τον δικό τους τρό­πο και τη δική τους ματιά, θα τα τρα­γου­δή­σουν, ίσως, και δια­φο­ρε­τι­κά, αλλά θα βρουν και μέσα σε αυτά τις απα­ντή­σεις που ψάχνουν.

Και δεν μπο­ρώ να μην ανα­φέ­ρω ότι οι δρά­σεις του ΚΚΕ πάνω σε αυτή τη μεγά­λη παρά­δο­ση και δια­δρο­μή του ελλη­νι­κού τρα­γου­διού είναι συγκλο­νι­στι­κές. Η προ­σπά­θεια που κατα­βάλ­λει να τιμά και να ανα­δει­κνύ­ει το έργο μεγά­λων δημιουρ­γών, όπως του Θεο­δω­ρά­κη, του Χατζι­δά­κι, του Ξαρ­χά­κου, του Μικρού­τσι­κου, του Μαρ­κό­που­λου κ.ά. σημαί­νει πολ­λά τόσο για την κοι­νω­νία μας, όσο και για τους ανθρώ­πους του ελλη­νι­κού τραγουδιού».

Τραγούδια που σε κάνουν να θυμάσαι

Και τελι­κά, σε αυτούς τους δύσκο­λους και­ρούς που ζού­με ποιος μπο­ρεί να είναι ο ρόλος της Τέχνης, σύμ­φω­να με την Μαρία Φαραντούρη;

«Η Τέχνη έχει τη δύνα­μη, όταν είναι αλη­θι­νή, να εκφρά­ζει τους βαθύ­τε­ρους πόθους και τις ανά­γκες μας. Δεν είναι μια απλώς ωραία μελω­δία για να ξεχνιό­μα­στε. Το αντί­θε­το. Είναι αυτό που έλε­γε ο Μίκης. Μελω­δί­ες και μου­σι­κή που σε κάνουν να θυμά­σαι. Να αγρυπνείς.

Δυστυ­χώς στην επο­χή μας κυριαρ­χεί το εύκο­λο θέα­μα, το εύκο­λο σου­ξέ. Αυτό όμως το τρα­γού­δι είναι το τρα­γού­δι της φυγής, της απο­μό­νω­σης. Κόντρα στο μονό­το­νο, μονο­σή­μα­ντο σημε­ρι­νό τρα­γού­δι, το τρα­γού­δι που γέν­νη­σαν οι μεγά­λοι μας συν­θέ­τες, “ντύ­νο­ντας” συχνά λόγια μεγά­λων ποι­η­τών, εξέ­φρα­ζε το όλον, τόσο σε προ­σω­πι­κό, υπαρ­ξια­κό, όσο και σε κοι­νω­νι­κό, πολι­τι­κό, αγω­νι­στι­κό επίπεδο.
Όμως, είμαι σίγου­ρη ότι όσο υπάρ­χει άνθρω­πος, θα υπάρ­χει και ευαι­σθη­σία και ανά­γκη να εκφρά­σει και μέσα από τον δρό­μο της Τέχνης όλα αυτά που τον “καί­νε”… Κάποια σπί­θα θα ανάψει…

Φαντά­ζε­στε τη χαρά μου όταν πριν από 2 μήνες σε μια συναυ­λία μου ένα παι­δί μού είπε ότι όταν έδι­νε Πανελ­λή­νιες τον συντρό­φευε το “Γελα­στό παι­δί”. Μια χαρά δημιουρ­γι­κή! Μπο­ρεί να έχου­με μεγα­λώ­σει αλλά νιώ­θου­με ότι ξεκι­νή­σα­με χτες…».