Νέες προσεγγίσεις στη σεισμολογία _τεκτονική των πλακών

Όπως είναι γνω­στό και χωρίς να υπει­σέλ­θου­με σε πολ­λές λεπτο­μέ­ρειες _που αφο­ρούν ειδι­κούς, γεω­λό­γους και σει­σμο­λό­γους η λιθό­σφαι­ρα (δλδ το εξω­τε­ρι­κό κέλυ­ψος) της Γης χωρί­ζε­ται σε μικρό αριθ­μό πλα­κών (τεκτο­νι­κών ~12 μεγά­λες και αρκε­τές μικρό­τε­ρες) που βρί­σκο­νται σχε­δόν σε επα­φή και κινού­νται “κολυ­μπώ­ντας” πάνω στον μαν­δύα της, σε αέναη κίνη­ση στη διάρ­κεια του γεω­λο­γι­κού χρό­νου, ένδει­ξη του ζωντα­νού χαρα­κτή­ρα του πλα­νή­τη μας. Έχει μεγά­λη σημα­σία για­τί το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος της σει­σμι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας (~80% + ηφαι­στεια­κής) συμ­βαί­νει κοντά στα όρια αυτών των πλα­κών. Εντός της οριο­θέ­τη­σης της κάθε πλά­κας, τα πετρώ­μα­τα του γήι­νου φλοιού κινού­νται ως ενιαίο άκαμ­πτο σώμα με μικρή κάμ­ψη και λίγες ηφαι­στεια­κές ή σει­σμι­κές εκδηλώσεις.
Τα όρια δια­κρί­νο­νται με βάση την κίνη­σή τους ανά περιο­χές σε: _α. συγκλί­νο­ντα, όταν οι γει­το­νι­κές λιθο­σφαι­ρι­κές πλά­κες πλη­σιά­ζουν η μία την άλλη (οπό­τε και κατα­στρέ­φε­ται φλοιός) για­τί η μία πλά­κα βυθί­ζε­ται κάτω από την άλλη _β. απο­κλί­νο­ντα, όταν απο­μα­κρύ­νο­νται η μία από την άλλη (οπό­τε και παρά­γε­ται φλοιός) για­τί από το κενό ανά­με­σα στις δύο πλά­κες βγαί­νει υλι­κό και ψύχε­ται δίνο­ντας έτσι νέο φλοιό και _γ. πλευ­ρι­κώς ολι­σθαί­νο­ντα, όταν υπάρ­χει πλευ­ρι­κή κίνη­ση μετα­ξύ των λιθο­σφαι­ρι­κών πλα­κών χωρίς παρα­γω­γή ή κατα­στρο­φή φλοιού.
Δεί­τε στη φωτο κεφα­λί­δας, πάνω αρι­στε­ρά την “εμπλο­κή” της Ελλάδας

Πρό­σφα­τη έρευ­να στο Πανε­πι­στή­μιο του Τορό­ντο αμφι­σβη­τεί τις καθιε­ρω­μέ­νες πεποι­θή­σεις σχε­τι­κά με την τεκτο­νι­κή των πλα­κών, εστιά­ζο­ντας σε τέσ­σε­ρα μεγά­λα ορο­πέ­δια στον δυτι­κό Ειρη­νι­κό, όπου, η μελέ­τη υπο­δει­κνύ­ει ότι οι περιο­χές αυτές δεν είναι τόσο στα­θε­ρές όσο πίστευαν κάπο­τε, αμφι­σβη­τώ­ντας τις παρα­δο­σια­κές από­ψεις για την τεκτο­νι­κή των πλα­κών στην πρώ­ι­μη ιστο­ρία της Γης. Αντί­στοι­χη έρευ­να έγι­νε στην άλλη άκρη του κόσμου στο Σίδνεϊ και επί­σης από τον καθη­γη­τή Yong-Fei Zheng στο Πανε­πι­στή­μιο Επι­στή­μης και Τεχνο­λο­γί­ας της Κίνας (εφαρ­μό­ζο­ντας επι­τυ­χώς ερμη­νεία του 21^ου αιώ­να της τεκτο­νι­κής πλα­κών σε σημα­ντι­κά γεω­λο­γι­κά φαι­νό­με­να) από ένα παρα­δο­σια­κό κινη­μα­τι­κό μοντέ­λο σε ένα πιο ολι­στι­κό κινη­μα­τι­κό-δυνα­μι­κό, προ­τεί­νο­ντας εναλ­λα­κτι­κά τεκτο­νι­κά μοντέ­λα για την πρώ­ι­μη Γη.

Σε αντί­θε­ση με τη συμ­βα­τι­κή γνώ­ση, οι έρευ­νες συγκλί­νουν στο ότι τα ωκε­ά­νια ορο­πέ­δια είναι ευά­λω­τα σε παρα­μορ­φώ­σεις που προ­κα­λού­νται από μακρι­νές δυνά­μεις που προ­έρ­χο­νται από τα άκρα των πλα­κών και οι γραμ­μές ρηγ­μά­των που παρα­τη­ρού­νται παράλ­λη­λα με τις τάφρους κατα­βύ­θι­σης υπο­δει­κνύ­ουν συνε­χή τεκτο­νι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα, αμφι­σβη­τώ­ντας την αντί­λη­ψη ότι τέτοια φαι­νό­με­να περιο­ρί­ζο­νται στα ενερ­γά όρια των πλα­κών  και _ παρά το πάχος τους, οι πλά­κες είναι ασθε­νέ­στε­ρες από ό,τι είχε υπο­τε­θεί με τα “ορο­πέ­δια” να υφί­στα­νται τέντω­μα και λέπτυν­ση κατά τη διάρ­κεια εκα­τομ­μυ­ρί­ων ετών προηγουμένως.

Στην ουσία, η έρευ­να αυτή απο­κα­λύ­πτει τη δυνα­μι­κή φύση της γήι­νης λιθό­σφαι­ρας και αμφι­σβη­τεί τα καθιε­ρω­μέ­να παρα­δείγ­μα­τα στη γεω­λο­γία, υπο­δη­λώ­νο­ντας ότι η κατα­νό­η­σή μας για την τεκτο­νι­κή των πλα­κών εξα­κο­λου­θεί να εξελίσσεται.