Στανισλάβ Λεμ

Γρά­φει ο Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Δεν θέλου­με να κατα­κτή­σου­με το σύμπαν, απλώς θέλου­με να επε­κτεί­νου­με τα σύνο­ρα της Γης στα όρια του σύμπα­ντος. (“Σολά­ρις”)

Στις 12/9/1921 γεν­νή­θη­κε ο Στα­νι­σλάβ Λεμ Πολω­νός συγ­γρα­φέ­ας έργων επι­στη­μο­νι­κής φαντα­σί­ας, από τους σημα­ντι­κό­τε­ρους παγκο­σμί­ως. Τα βιβλία του έχουν μετα­φρα­στεί σε 41 γλώσ­σες, με πωλή­σεις άνω των 27 εκα­τομ­μυ­ρί­ων αντι­τύ­πων. Έγρα­ψε από μυθι­στο­ρή­μα­τα έως σύντο­μα διη­γή­μα­τα επι­στη­μο­νι­κής φαντα­σί­ας, παρω­δί­ες, θεα­τρι­κά έργα, φιλο­σο­φι­κά κεί­με­να και κρι­τι­κή λογοτεχνίας.

Ήταν γιος της Σαμπί­να Βόλ­λερ και του Σαμου­ήλ Λεμ, ενός εύπο­ρου εβραϊ­κής κατα­γω­γής λαρυγ­γο­λό­γου και πρώ­ην για­τρού του Αυστρο-Ουγ­γρι­κού Στρα­τού. Αν και εβραϊ­κής κατα­γω­γής, θεω­ρού­σε τον εαυ­τό του άθεο «για λόγους ηθι­κής». Κατά τη διάρ­κεια της γερ­μα­νι­κής κατο­χής δού­λε­ψε με πλα­στά έγγρα­φα ως μηχα­νι­κός αυτο­κι­νή­των και συμ­με­τεί­χε στην Αντίσταση.

Σπού­δα­σε ιατρι­κή, αλλά δεν εξά­σκη­σε ποτέ το επάγγελμα.

Το πρώ­το του βιβλίο με τίτλο «Ο Άνθρω­πος από τον πλα­νή­τη Άρη» κυκλο­φό­ρη­σε το 1946. Το πιο γνω­στό του έργο είναι το «Σολά­ρις» (1961), που ανα­φέ­ρε­ται στη ζωή σ’ έναν από­μα­κρο πλα­νή­τη. Μετα­φέρ­θη­κε δύο φορές στη μεγά­λη οθό­νη, το 1972 από τον ρώσο σκη­νο­θέ­τη Αντρέι Ταρ­κόφ­σκι και το 2002 από τον αμε­ρι­κα­νό Στί­βεν Σόντερ­μπεργκ με πρω­τα­γω­νι­στή τον Τζορτζ Κλού­νεϊ. Ο Λεμ κέρ­δι­σε τη διε­θνή ανα­γνώ­ρι­ση με την «Κυβε­ριά­δα» (1967), όπου περι­γρά­φει έναν κόσμο υπό την ηγε­σία των ρομπότ. Ήταν μέλος της πολω­νι­κής ένω­σης συγ­γρα­φέ­ων και του ομί­λου ΠΕΝ. Από το 1994 ήταν μέλος της Πολω­νι­κής Ακα­δη­μί­ας Τεχνών και Επιστημών.

Κύριο μοτί­βο στο λογο­τε­χνι­κό του έργο ήταν η σχέ­ση των ανθρώ­πων με εξω­γή­ι­νους πολι­τι­σμούς και η αδυ­να­μία κατα­νό­η­σης και επα­φής. Η γρα­φή του δια­κρί­νε­ται για το έξυ­πνο χιού­μορ, τα λογο­παί­γνια και τις οξυ­δερ­κείς παρα­τη­ρή­σεις με έντο­νο φιλο­σο­φι­κό χαρα­κτή­ρα. Μετά το 1989, στα­μά­τη­σε τη λογο­τε­χνι­κή του παρα­γω­γή. Ασχο­λή­θη­κε με το ηλε­κτρο­νι­κό έγκλη­μα και τα τεχνο­λο­γι­κά και ηθι­κά προ­βλή­μα­τα που θέτει η επέ­κτα­ση του Διαδικτύου.

Στα ελλη­νι­κά κυκλο­φο­ρούν τα βιβλία του: «Η ανα­ζή­τη­ση» (εκδό­σεις «Καστα­νιώ­τη»), «Κυβε­ριά­δα» (εκδό­σεις «Κάκτος»), «Σολά­ρις» (εκδό­σεις «Ποτα­μός») και «Τα ημε­ρο­λό­για των άστρων» (εκδό­σεις «Ποτα­μός»).

Ο Στά­νι­σλαβ Λεμ πέθα­νε στις 27/3/2006 σε κλι­νι­κή της Κρα­κο­βί­ας στην ηλι­κία των 84 ετών από καρ­δια­κή ανε­πάρ­κεια. Ο τάφος του βρί­σκε­ται στο νεκρο­τα­φείο Salwator στην Κρακοβία.