El único autógrafo digno de un hombre es el que deja escrito con sus obras έλε­γε o Χοσέ Μαρ­τί, εθνι­κός ποι­η­τής της Κού­βας, «το μόνο αυτό­γρα­φο που έχει αξία στον άνθρω­πο είναι το γραμ­μέ­νο με τα έργα του» και επί­σης πως υπάρ­χουν άνθρω­ποι χωρίς αξιο­πρέ­πεια, αλλά και άνθρω­ποι που στις πλά­τες τους κου­βα­λούν την αξιο­πρέ­πεια πολ­λών ανθρώ­πων.

Ο «Τσε», γεν­νη­μέ­νος στις 14 Ιου­νί­ου, 1928 στο Ροσά­ριο της Αργε­ντι­νής, έφυ­γε απ’ τη ζωή σαν σήμε­ρα τον Οκτώ­βρη του 1967 σε ηλι­κία μόλις 39 χρό­νων, δολο­φο­νη­μέ­νος από τις σφαί­ρες των διω­κτών του –μισθο­φό­ρων του αστι­κού κρά­τους. Είχε όμως προ­λά­βει, στο σύντο­μο χρο­νι­κό διά­στη­μα που έζη­σε, να γί­νει ο σημαιο­φό­ρος της αξιο­πρέ­πειας ενός ολό­κλη­ρου λαού, εκ­φράζοντας ταυ­τό­χρο­να τους πόθους και τις ελπί­δες εκατομμυρί­ων ανθρώ­πων όπου Γης.

«Είναι, αναμ­φί­βο­λα, εξαι­ρε­τι­κά δύσκο­λο να γρά­ψει κανείς για τον Τσε χωρίς να πέσει στην παγί­δα των στε­ρε­ό­τυ­πων που συνο­δεύ­ουν τη μορ­φή του μέχρι σήμε­ρα. Όταν ανα­φε­ρό­μα­στε στον Ερνέ­στο Τσε Γκε­βά­ρα δε μιλά­με για κάποιο αφη­ρη­μέ­νο και αποϊ­δε­ο­λο­γι­κο­ποι­η­μέ­νο είδος «δον­κι­χω­τι­κού επα­να­στά­τη», ούτε για στά­μπα απο­τυ­πω­μέ­νη σε μπλου­ζά­κια και μπρε­λόκ. Όσοι ανα­ζη­τούν σύμ­βο­λα «αγί­ων» που να δίνουν παρη­γο­ριά στις κατα­πιε­σμέ­νες τάξεις, ψάχνουν σε λάθος μέρος. Ο Τσε ενσάρ­κω­σε ένα ιδα­νι­κό πρό­τυ­πο μαχη­τής και δια­νο­ού­με­νου επα­ναστάτη της δρά­σης αλλά και της γνώ­σης, με το ένα χέρι στο βιβλίο και τ’ άλλο στο του­φέ­κι. Ο Τσε ενσάρ­κω­σε ένα ιδα­νι­κό πρό­τυ­πο μαχη­τής και δια­νο­ού­με­νου επα­ναστάτη της δρά­σης αλλά και της γνώ­σης, με το ένα χέρι στο βιβλίο και τ’ άλλο στο του­φέ­κι» (Ν. Μότ­τας, «Τσε Γκε­βά­ρα, πρε­σβευ­τής της Επα­νά­στα­σης. Εκδό­σεις «Ατέ­χνως»).

14 Ιού­νη 1928 ▪️ Γεν­νιέ­ται στο Ροσά­ριο της Αργε­ντι­νής ο Ερνέ­στο Γκε­βά­ρα ντε λα Σέρ­να, γιος του Ερνέ­στο Γκε­βά­ρα Λιντς και της Σέλια ντε λα Σέρνα.
1943 ▪️ Η οικο­γέ­νεια Γκε­βά­ρα μετα­κο­μί­ζει στην Κόρδοβα.
Μάρ­της 1947 Η οικο­γέ­νεια Γκε­βά­ρα μετα­κο­μί­ζει στο Μπου­έ­νος Άιρες.
1947 ▪️ Ο Ερνέ­στο ξεκι­νά τη φοί­τη­σή του στην Ιατρι­κή Σχο­λή του Πανε­πι­στη­μί­ου του Μπου­έ­νος Άιρες.

4-Ιαν-1952 ▪️ Μαζί με τον φίλο του, Αλμπέρ­το Γκρα­νά­δο, ξεκι­νούν ένα ταξί­δι σε μια σει­ρά χώρες της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής, πάνω σε μια «Νόρ­τον». Οι περι­πέ­τειές τους έχουν κατα­γρα­φεί στο βιβλίο «Ημε­ρο­λό­για Μοτο­σι­κλέ­τας».
10 Μάρ­τη 1952 ▪️ Στην Κού­βα, ο Φουλ­χέν­σιο Μπα­τί­στα κατα­κτά την εξου­σία έπει­τα από πραξικόπημα.
Απρί­λης 1953 ▪️ Ο Ερνέ­στο παίρ­νει το πτυ­χίο ιατρικής.
7 Ιού­νη 1953 ▪️ Ο Ερνέ­στο, μαζί με τον Κάρ­λος «Καλί­κα» Φερέρ, ταξι­δεύ­ουν σε χώρες της Νότιας και Κεντρι­κής Αμε­ρι­κής, γνω­ρί­ζο­ντας τη μεγά­λη αμε­ρι­κά­νι­κη ήπει­ρο. Οι εμπει­ρί­ες του ταξι­διού περι­γρά­φο­νται στο βιβλίο «Otra Vez» -«Άλλη μια φορά».

26-Ιουλ-1953 ▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο ηγεί­ται της επί­θε­σης ανταρ­τών στο στρα­τό­πε­δο Μον­κά­δα στο Σαντιά­γο της Κού­βας. Η από­πει­ρα απο­τυγ­χά­νει, η πλειο­ψη­φία των επα­να­στα­τών δολο­φο­νεί­ται, ενώ ο Φιντέλ και άλλοι σύντρο­φοί του συλ­λαμ­βά­νο­νται, δικά­ζο­νται και φυλακίζονται.
Δεκέμ­βρης 1954 ▪️ Ο Ερνέ­στο φτά­νει στην Πόλη της Γουα­τε­μά­λας. Εκεί γνω­ρί­ζε­ται, μετα­ξύ άλλων, με την πρώ­τη σύζυ­γό του, Ίλδα Γκα­δέα. Προ­κει­μέ­νου να επι­βιώ­σει κάνει διά­φο­ρες ευκαι­ρια­κές δουλειές.
18–27 Ιού­νη 1954 ▪️ Στη Γουα­τε­μά­λα γίνε­ται στρα­τιω­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα, με επι­κε­φα­λής τον συνταγ­μα­τάρ­χη Κάρ­λος Καστί­γιο Άρμας, υπο­κι­νη­μέ­νο από τη CIA. Ο εκλεγ­μέ­νος πρό­ε­δρος Χακό­μπο Άρμπενς παραιτείται.
Σεπτέμ­βρης 1954 ▪️ Ο Ερνέ­στο φτά­νει στην Πόλη του Μεξικού.

1955

Μάης ▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο μαζί με άλλους επι­ζώ­ντες της επί­θε­σης στο στρα­τό­πε­δο Μονά­δα απο­φυ­λα­κί­ζο­νται. Η μαζι­κή εκστρα­τεία για την απο­φυ­λά­κι­σή τους ανα­γκά­ζει τον δικτά­το­ρα Μπα­τί­στα να τους παρα­χω­ρή­σει αμνηστία.
Ιού­λης  ▪️ Ο Ερνέ­στο συνα­ντά για πρώ­τη φορά τον Φιντέλ κατά την διάρ­κεια ενός δεί­πνου στο σπί­τι μιας κοι­νής φίλης, της Μαρία Αντό­νια, στην Πόλη του Μεξι­κού. Οι δύο άντρες πιά­νουν συζή­τη­ση η οποία διαρ­κεί μέχρι τα χαρά­μα­τα, με τον Κάστρο να ανα­λύ­ει τα σχέ­δια του για την Κού­βα. Η κου­βέ­ντα κατα­λή­γει με τη συμ­φω­νία του Τσε να συμ­με­τά­σχει στον αγώ­να για την ανα­τρο­πή της δικτα­το­ρί­ας του Μπατίστα.
18 Αυγού­στου ▪️ Ο Ερνέ­στο παντρεύ­ε­ται την περου­βια­νή Ίλδα Γκαδέα.

1956

15 Φλε­βά­ρη ▪️ Γεν­νιέ­ται το πρώ­το του παι­δί, η Ίλδα Μπε­α­τρίς Γκεβάρα.
24 Ιού­νη ▪️ Ο Ερνέ­στο, που έχει ήδη ξεκι­νή­σει να εκπαι­δεύ­ε­ται μαζί με άλλους μελ­λο­ντι­κούς αντάρ­τες για τον επα­να­στα­τι­κό αγώ­να στην Κού­βα, συλ­λαμ­βά­νε­ται μαζί με άλλα 28 άτο­μα από την μεξι­κά­νι­κη αστυ­νο­μία και φυλα­κί­ζε­ται για 57 ημέρες.
25 Νοέμ­βρη ▪️ Το πλοιά­ριο «Γκράν­μα» με 82 μαχη­τές απο­πλέ­ει από το μεξι­κά­νι­κο λιμά­νι Τούξ­παν με κατεύ­θυν­ση τις κου­βα­νι­κές ακτές. Ο Ερνέ­στο, που έχει ήδη λάβει το προ­σω­νύ­μιο «Τσε», ανα­λαμ­βά­νει χρέη για­τρού της απο­στο­λής (σσ. χρη­σι­μο­ποιού­σε πολύ συχνά τη λέξη ‑επι­φώ­νη­μα che [φίλε | άνδρα! | άκου ρε!] άγνω­στη και μάλ­λον αστεία στους Κου­βα­νούς. Ο ίδιος αισθα­νό­ταν το παρα­τσού­κλι του ως τιμή, επει­δή το «Τσε» στα μέρη του ανα­φέ­ρε­ται στους ιθα­γε­νείς της φυλής «Μαπού­τσε» και σημαί­νει «άνθρω­ποι της γης»…)
2 Δεκέμ­βρη ▪️ Έπει­τα από μια βασα­νι­στι­κή εβδο­μά­δα το «Γκράν­μα» φτά­νει στην παρα­λία Λας Κολο­ρά­δας στις νοτιο­α­να­το­λι­κές ακτές της Κούβας.
5 Δεκέμ­βρη ▪️ Μια πολύ δυσά­ρε­στη έκπλη­ξη περι­μέ­νει τους αντάρ­τες οι οποί­οι δέχο­νται αιφ­νι­δια­στι­κή επί­θε­ση από στρα­τεύ­μα­τα του Μπα­τί­στα στην περιο­χή Αλέ­γκρια ντε Πίο. Ορι­σμέ­νοι μαχη­τές δολο­φο­νού­νται και άλλοι συλ­λαμ­βά­νο­νται. Ο Τσε τραυματίζεται.
20 Δεκέμ­βρη  Μετά από αρκε­τές ημέ­ρες περι­πλά­νη­σης, ο Τσε και μια ομά­δα ανταρ­τών ξανα­συ­να­ντούν τον Φιντέλ. Από τους 82 μαχη­τές του «Γκράν­μα» είχαν απο­μεί­νει μόλις 24.

1957

17 Γενά­ρη ▪️ Οι αντάρ­τες πετυ­χαί­νουν μια πρώ­τη σημα­ντι­κή νίκη ενά­ντια στον τακτι­κό στρα­τό στην περιο­χή Λα Πλάτα.
17 Φλε­βά­ρη ▪️ Οι Barbudos αντάρ­τες του Φιντέλ προ­σελ­κύ­ουν το ενδια­φέ­ρον του διε­θνούς Τύπου. Στην ορο­σει­ρά της Σιέρ­ρα Μαέ­στρα ο Αμε­ρι­κα­νός δημο­σιο­γρά­φος Χέρ­μπερτ Μάθιους παίρ­νει συνέ­ντευ­ξη από τον Φιντέλ για λογα­ρια­σμό των «Τάιμς της Νέας Υόρκης».
13 Μάρ­τη ▪️ Μέλη του Επα­να­στα­τι­κού Διευ­θυ­ντη­ρί­ου πραγ­μα­το­ποιούν επί­θε­ση στο Προ­ε­δρι­κό Μέγα­ρο στην Αβά­να. Η επι­χεί­ρη­ση απο­τυγ­χά­νει και πολ­λοί δολο­φο­νού­νται, μετα­ξύ αυτών και ο Χοσέ Αντό­νιο Ετσεβερία.
28 Μάη ▪️ Οι αντάρ­τες κατα­φέρ­νουν σημα­ντι­κό πλήγ­μα στον στρα­τό του Μπα­τί­στα κατά τη διάρ­κεια επί­θε­σης σε στρα­τώ­να στην περιο­χή Ελ Ουβέ­ρο της Σιέρ­ρα Μαέστρα.
22 Ιού­λη ▪️ Με από­φα­ση του Φιντέλ, ο Τσε προ­βι­βά­ζε­ται σε διοι­κη­τή της δεύ­τε­ρης φάλαγ­γας, με  βαθ­μό του «Κομα­ντά­ντε».

1958

31 Αυγού­στου ▪️ Η δεύ­τε­ρη φάλαγ­γα του Τσε προ­ε­λαύ­νει προς την επαρ­χία Λας Βίγιας της κεντρι­κής Κού­βας περ­νώ­ντας μέσα απ’ την ορο­σει­ρά του Εσκαμπράι.
Δεκέμ­βρης 1958. Οι αντάρ­τι­κες δυνά­μεις που βρί­σκο­νται υπό την ηγε­σία του Γκε­βά­ρα και του Καμί­λο Σιεν­φου­έ­γος κατα­λαμ­βά­νουν μια σει­ρά χωριά και πόλεις της επαρ­χί­ας Λας Βίγιας, χωρί­ζο­ντας έτσι το νησί στα δύο.
28–31 Δεκέμ­βρη 1958 ▪️ Λαμ­βά­νει χώρα η ιστο­ρι­κή μάχη της Σάντα Κλά­ρα, με τους αντάρ­τες να κατα­φέρ­νουν να εξο­λο­θρεύ­σουν τα στρα­τεύ­μα­τα του Μπα­τί­στα κατα­λαμ­βά­νο­ντας την πόλη και δίνο­ντας τη χαρι­στι­κή βολή στο δικτα­το­ρι­κό καθεστώς.

1959 — Año Primero (1.ο) de la revolución
Στην Κού­βα, όπως είναι γνω­στό ‑και κυρί­ως στους άσπον­δους «φίλους» της, ο χρό­νος στα­μά­τη­σε και (ξανα)ξεκίνησε, την τελευ­ταία μέρα του 1958, όταν οι «barbudos», με επι­κε­φα­λής τον Φιντέλ, τον Comandante en jefe Fidel Castro Ruz, μαζί με εκα­το­ντά­δες χιλιά­δες λαού απε­λευ­θέ­ρω­ναν την Αβά­να και κέρ­δι­ζαν με τα όπλα την εξου­σία, ενώ ο δικτά­το­ρας, Φουλ­χέν­σιο Μπα­τί­στα, εγκα­τέ­λει­πε το νησί της επα­νά­στα­σης, μαζί με την κου­στω­δία του μετα­φέ­ρο­ντας και κάτι «ψιλά», κάτι παρα­πά­νω από 300 εκα­τομ­μύ­ρια δολά­ρια (μπο­ρεί και πολ­λά περισσότερα)…
Και από τότε ξεκί­νη­σε η δοξα­σμέ­νη και δύσκο­λη πορεία οικο­δό­μη­σης του σοσια­λι­σμού … Año Primero (1.ο) de la revolución  – Año 2ο de la revolución … «1η  χρο­νιά από την επα­νά­στα­ση», «2η  χρο­νιά από την επα­νά­στα­ση» … και κάπως έτσι μέσα από ατρα­πούς και πισω­γυ­ρί­σμα­τα και νίκες και ερω­τη­μα­τι­κά σε κρί­σι­μα σταυ­ρο­δρό­μια έφτα­σαν αισί­ως στο «Año 60ο de la revolución».

¿Qué es Revolución?

Την Πρω­το­μα­γιά του 2000, ο Fidel στην κατά­με­στη (με ‑ως συνή­θως, πάνω από ένα εκα­τομ­μύ­ριο κόσμου) Plaza de la Revolución, χαι­ρε­τί­ζει ευχα­ρι­στώ­ντας (ΣΣ |> χρη­σι­μο­ποιώ­ντας τη φρά­ση “Nuestra gratitud” -«με ευγνω­μο­σύ­νη») «τους εργά­τες, τους σπου­δα­στές και όλο που πλημ­μυ­ρί­ζει αυτή την πλα­τεία» και καθο­ρί­ζο­ντας την ιστο­ρι­κή στιγ­μή ως «ημέ­ρες έντο­νου και υπερ­βα­τι­κού αγώ­να» βάζει μπρο­στά στο λαό της Κού­βας το ερώ­τη­μα «Τι είναι Επα­νά­στα­ση;» λέγο­ντας:

«Επα­νά­στα­ση είναι να έχεις την αίσθη­ση της ιστο­ρι­κής στιγ­μής, για να αλλά­ξεις τα πάντα, όλα όσα πρέ­πει, είναι η ισό­τη­τα και η πλή­ρης ελευ­θε­ρία με την οποία πρέ­πει να αντι­με­τω­πί­ζου­με τον άνθρω­πο (και τους εαυ­τούς μας και τους άλλους), είναι η χει­ρα­φέ­τη­σή μας ώστε με όλες μας τις δυνά­μεις να αμφι­σβη­τού­με παντού τους ισχυ­ρούς κυρί­αρ­χους, υπε­ρα­σπι­ζό­με­νοι με κάθε κόστος και πλη­ρώ­νο­ντας το τίμη­μα και τέτοιες είναι η σεμνό­τη­τα, η ανι­διο­τέ­λεια και η ανυ­στε­ρο­βου­λία ο αλτρου­τι­σμός και η αλλη­λεγ­γύη ο ηρω­ι­σμός… να μην προ­σποιεί­σαι παρα­βιά­ζο­ντας ηθι­κές αρχές, είναι βαθειά πεποί­θη­ση ότι δεν υπάρ­χει δύνα­μη στον κόσμο ικα­νή να συντρί­ψει τη δύνα­μη της αλή­θειας και των ιδε­ών. Επα­νά­στα­ση είναι η ενό­τη­τα, είναι η ανε­ξαρ­τη­σία, είναι να αγω­νί­ζε­σαι για το όνει­ρό μας στην κοι­νω­νι­κή δικαιο­σύ­νη στην Κού­βα και στον κόσμο όλο, είναι η βάση του πατριω­τι­σμού μας, του σοσια­λι­σμού μας και του διε­θνι­σμού μας »

1^η Γενά­ρη 1959
▪️ Τι πρώ­τες πρω­ι­νές ώρες ο Φ. Μπα­τί­στα εγκα­τα­λεί­πει την Κού­βα. Ο Τσε και ο Καμί­λο Σιεν­φου­έ­γος παίρ­νουν εντο­λή να μετα­βούν στην Αβάνα.
2 Γενάρη
▪️ Ο Τσε φτά­νει στην Αβά­να και εγκα­θί­στα­ται στο φρού­ριο Λα Καμπάνια.
8 Γενάρη
▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο, συνο­δευό­με­νος από αντάρ­τες, φτά­νει στην Αβά­να όπου γίνε­ται δεκτός με ενθου­σια­σμό από χιλιά­δες λαού που πλημ­μυ­ρί­ζει τους δρό­μους της πρωτεύουσας.
9 Φλεβάρη
▪️ Ο Τσε ανα­κη­ρύσ­σε­ται Κου­βα­νός πολίτης.
16 Φλεβάρη
▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο γίνε­ται πρω­θυ­πουρ­γός της χώρας.
2 Ιούνη
▪️ Ο Τσε παντρεύ­ε­ται την Αλέι­δα Μαρτς.
12 Ιού­νη — 8 Σεπτέμ­βρη 1959
▪️ Ο Τσε Γκε­βά­ρα πραγ­μα­το­ποιεί ταξί­δι σε χώρες της Αφρι­κής, της Ασί­ας και της Ευρώ­πης ως εκπρό¬σωπος της επα­να­στα­τι­κής κυβέρ­νη­σης της Κού­βας. Συνα­ντά τους Γκα­μάλ Άμπ­ντελ Νάσερ, Τζα­βα­χαρ­λάλ Νεχρού, Γιό­σιπ Μπροζ Τίτο, Σουκάρνο.
7 Οκτώβρη
▪️ Ο Τσε ορί­ζε­ται επι­κε­φα­λής του Τμή­μα­τος Βιο­μη­χα­νί­ας του ‑νεοϊ­δρυ­θέ­ντος- Εθνι­κού Ιδρύ­μα­τος Αγρο­τι­κής Μεταρ­ρύθ­μι­σης (INRA).
28 Οκτώβρη
▪️ Ο Καμί­λο Σιεν­φου­έ­γος σκο­τώ­νε­ται σε αερο­πο­ρι­κό «δυστύ­χη­μα».
26 Νοέμβρη
▪️ Ο Τσε Γκε­βά­ρα διο­ρί­ζε­ται πρό­ε­δρος της Εθνι­κής Τρά­πε­ζας της Κούβας.

1960

5 Μάρ­τη
▪️ Ο φωτο­γρά­φος Αλμπέρ­το Κόρ­ντα απο­θα­να­τί­ζει με το φακό του τον Τσε κατά την διάρ­κεια συγκέ­ντρω­σης για τα θύμα­τα της βομ­βι­στι­κής επί­θε­σης στο βελ­γι­κό πλοίο «Λα Κουμπρ». Πρό­κει­ται για τη θρυ­λι­κή φωτο­γρα­φία «Guerillero Heroico».
17 Μάρτη
▪️ Ο πρό­ε­δρος των ΗΠΑ Ντ. Αϊζεν­χά­ου­ερ εγκρί­νει σχέ­διο της CIA για την ανα­τρο­πή της επα­να­στα­τι­κής κυβέρ­νη­σης της Κούβας.
Απρίλης
▪️ Εκδί­δε­ται το εγχει­ρί­διο του Τσε για τον ανταρ­το­πό­λε­μο με τίτλο «La Guerra de Guerrillas».
Μάης
▪️ Ξεκι­νούν οι διπλω­μα­τι­κές σχέ­σεις μετα­ξύ Κού­βας και Σοβιε­τι­κής Ένωσης.
19 Οκτώβρη
▪️ Οι ΗΠΑ επι­βάλ­λουν εμπο­ρι­κό απο­κλει­σμό στην Κού­βα, απα­γο­ρεύ­ο­ντας όλες τις εξα­γω­γές εκτός τρο­φί­μων και φαρμάκων.
21 Οκτώβρη
▪️ Ο Τσε Γκε­βά­ρα ανα­χω­ρεί για πολυ­ή­με­ρο ταξί­δι του σε χώρες του σοσια­λι­στι­κού στρα­τό­πε­δου. Επι­σκέ­πτε­ται Σοβιε­τι­κή Ένω­ση, DDR-Ανα­το­λι­κή Γερ­μα­νία, Τσε­χο­σλο­βα­κία, Κίνα και τη Λαϊ­κή Δημο­κρα­τία της Β. Κορέ­ας. Συνα­ντιέ­ται μετα­ξύ άλλων με τους Νικί­τα Χρου­στσόφ, Μάο Τσε Τουνγκ, Κιμ Ιλ Σουνγκ.
24 Νοέμβρη
▪️ Γεν­νιέ­ται η Αλέι­δα Γκε­βά­ρα, κόρη του Τσε και της Αλέι­δα Μαρτς.

1961

3 Γενά­ρη
▪️ Με από­φα­ση του προ­έ­δρου Αϊζεν­χά­ου­ερ δια¬κόπτονται οι διπλω­μα­τι­κές σχέ­σεις των ΗΠΑ με την Κούβα.
23 Φλεβάρη
▪️ Ο Τσε διο­ρί­ζε­ται υπουρ­γός Βιομηχανίας.
17-20 Απρί­λη
▪️ 1.500 μισθο­φό­ροι στρα­τιώ­τες των ΗΠΑ, υπο­στη­ρι­ζό­με­νοι από μηχα­νι­σμούς της CIA, εισβάλ­λουν στην Κού­βα πραγ­μα­το­ποιώ­ντας από­βα­ση στον Κόλ­πο των Χοί­ρων (Playa Giron).
Ο Γκε­βά­ρα ανα­λαμ­βά­νει τη διοί­κη­ση της Δυτι­κής Στρα­τιάς των κου­βα­νι­κών επα­να­στα­τι­κών δυνά­με­ων με βάση το Πινάρ ντελ Ρίο. Έπει­τα από 72 ώρες μάχης τα μισθο­φο­ρι­κά στρα­τεύ­μα­τα οπι­σθο­χω­ρούν κάτω από τη γεν­ναία και απο­φα­σι­στι­κή αντί­στα­ση των επα­να­στα­τι­κών δυνά­με­ων και του λαού της Κού­βας. Οι ΗΠΑ γνω­ρί­ζουν την πρώ­τη μεγά­λη τους ήττα στην αμε­ρι­κά­νι­κη ήπει­ρο.
Αύγουστος
▪️ Ο Γκε­βά­ρα εκπρο­σω­πεί την Κού­βα στην οικο­νο­μι­κή Σύνο­δο του Οργα­νι­σμού Αμε­ρι­κα­νι­κών Κρα­τών στην Πού­ντα ντελ Έστε της Ουρου­γουά­ης. Από το βήμα της συνό­δου καταγ­γέλ­λει την λεγό­με­νη «Συμ­μα­χία για την Πρό­ο­δο» της κυβέρ­νη­σης των ΗΠΑ. Κατά την παρα­μο­νή του στο Μοντε­βι­δέο συνα­ντιέ­ται ιδιω­τι­κά με το σύμ­βου­λο του προ­έ­δρου Κένε­ντι, Ρίτσαρντ Γκούντγουιν.

1962

3 Φλε­βά­ρη
▪️ Ο πρό­ε­δρος των ΗΠΑ Τζ. Κένε­ντι δια­τά­ζει την επι­βο­λή ολι­κού απο­κλει­σμού της Κούβας.
20 Μάη
▪️ Γεν­νιέ­ται ο Καμί­λο Γκε­βά­ρα, γιος του Τσε και της Αλέι­δα Μαρτς.
27 Αυγού­στου — 7 Σεπτέμβρη
▪️ Ο Τσε Γκε­βά­ρα επι­σκέ­πτε­ται τη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση προ­κει­μέ­νου να δια­πραγ­μα­τευ­τεί τη συμ­φω­νία εγκα­τά­στα­σης των πυραύ­λων στην Κούβα.
Οκτώβρης
▪️ Σε εξέ­λι­ξη η «Κρί­ση των Πυραύ­λων». Ο πρό­ε­δρος Κένε­ντι δια­τά­ζει το θαλάσ­σιο απο­κλει­σμό της Κού­βας. Οι επα­να­στα­τι­κές ένο­πλες δυνά­μεις του νησιού της επα­νά­στα­σης τίθε­νται σε κατά­στα­ση συνα­γερ­μού και ο Γκε­βά­ρα μετα­βαί­νει στην επαρ­χία Πινάρ ντελ Ρίο ως διοι­κη­τής της Δυτι­κής Στρα­τιάς. Ουά­σινγ­κτον και Μόσχα ανταλ­λάσ­σουν δεκά­δες τηλε­γρα­φή­μα­τα ενώ ΗΠΑ και ΕΣΣΔ «συγκρού­ο­νται» στη συνε­δρί­α­ση του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ.
Στις 28 Οκτω­βρί­ου Κένε­ντι και Χρου­στσόφ έρχο­νται σε συμ­φω­νία ερή­μην της Κού­βας, οι πύραυ­λοι απο­σύ­ρο­νται και η κρί­ση τελειώνει.
14 Ιούνη
▪️ Γεν­νιέ­ται η Σέλια Γκε­βά­ρα, το τρί­το παι­δί του Τσε και της Αλέιδα.
3 — 17 Ιούλη
▪️ Ο Γκε­βά­ρα πραγ­μα­το­ποιεί επί­σκε­ψη στην Αλγε­ρία με αφορ­μή την πρώ­τη επέ­τειο της ανε­ξαρ­τη­σί­ας της χώρας. Συνα­ντιέ­ται με τον Αχμέντ Μπεν Μπελά.

1964

Μάρ­της
▪️ Έπει­τα από συνεν­νό­η­ση με τον Τσε, η γερ­μα­νί­δα Τα μάρα Μπούν­κε («Τάνια η αντάρ­τισ­σα») μετα­βαί­νει με άκρα μυστι­κό­τη­τα και παρα­ποι­η­μέ­νη ταυ­τό­τη­τα στην Ευρώ­πη και από κει στη Βολι­βία. Σκο­πός της να διεισ­δύ­σει σε πολι­τι­κούς κύκλους της Βολι­βί­ας και να απο­σπά­σει χρή­σι­μες πλη­ρο­φο­ρί­ες για τη δημιουρ­γία μελ­λο­ντι­κού αντάρ­τι­κου κινή­μα­τος στη χώρα.
25 Μάρτη
▪️ Ο Τσε Γκε­βά­ρα εκφω­νεί ομι­λία στην Σύνο­δο των Ηνω­μέ­νων Εθνών για το Εμπό­ριο και την Ανά­πτυ­ξη που πραγ­μα­το­ποιεί­ται στη Γενεύη.
Απρίλης
▪️ Οι αντάρ­τες που είχε στεί­λει ο Γκε­βά­ρα στην Αργε­ντι­νή με σκο­πό τη δημιουρ­γία ένο­πλου αντάρ­τι­κου στρα­τού («Επι­χεί­ρη­ση Σόμπρα») χάνουν τη μάχη ενά­ντια στις δυνά­μεις της χωρο­φυ­λα­κής στην ορει­νή περιο­χή Σάλ­τα. Αρκε­τοί εξ αυτών συλ­λαμ­βά­νο­νται και φυλα­κί­ζο­νται. Ο επι­κε­φα­λής των ανταρ­τών Χόρ­χε Μασέ­τι κατα­φέρ­νει να διαφύγει.
26 Ιούλη
▪️ Υπό την πίε­ση των ΗΠΑ ο Οργα­νι­σμός Αμε­ρι­κα­νι­κών Κρα­τών επι­βάλ­λει κυρώ­σεις στην Κού­βα. Μονα­δι­κή εξαί­ρε­ση το Μεξι­κό που αρνεί­ται να δια­κό­ψει τις σχέ­σεις του με την Αβάνα.
4 — 9 Νοέμβρη
▪️ Ο Τσε πραγ­μα­το­ποιεί επί­σκε­ψη στη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση με αφορ­μή τους εορ­τα­σμούς για την 47η επέ­τειο της Οκτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης. Συνα­ντιέ­ται με τον κοσμο­ναύ­τη Γιού­ρι Γκα­γκά­ριν και εκφω­νεί χαι­ρε­τι­σμό στον Κου­βα­νο­σο­βιε­τι­κό Σύν­δε­σμο Φιλί­ας στη Μόσχα.
11 Δεκέμβρη
▪️ Ο Τσε εκφω­νεί ομι­λία στην Γενι­κή Συνέ­λευ­ση του Οργα­νι­σμού Ηνω­μέ­νων Εθνών στη Νέα Υόρ­κη. Κατά την παρα­μο­νή του στις ΗΠΑ παρα­χω­ρεί τηλε­ο­πτι­κή συνέ­ντευ­ξη στο δίκτυο ABC, ενώ στο πλαί­σιο μιας εκδή­λω­σης συνα­ντιέ­ται με το δημο­κρα­τι­κό γερου­σια­στή Γιου­τζίν Μακ Κάρθι.
Δεκέμβρης
▪️ Ο Γκε­βά­ρα ταξι­δεύ­ει σε μια σει­ρά χώρες, μετα­ξύ των οποί­ων η Αλγε­ρία, το Μάλι, το Κον­γκό, η Γουι­νέα, η Γκά­να, η Ταν­ζα­νία, η Κίνα, η Γαλ­λία, η Ιρλαν­δία, η Τσε­χο­σλο­βα­κία και η Αίγυπτος.

1965

24 Φλε­βά­ρη
▪️ Γεν­νιέ­ται ο Ερνέ­στο Γκε­βά­ρα, το τέταρ­το παι­δί του Τσε και της Αλέιδα.
25 Φλεβάρη
▪️ Ο Τσε εκφω­νεί ομι­λία στη Δεύ­τε­ρη Οικο­νο­μι­κή Σύνο­δο του Αφρο­α­σια­τι­κού Οργα­νι­σμού Αλλη­λεγ­γύ­ης στο Αλγέρι.
14 Μάρτη
▪️ Ο Γκε­βά­ρα επι­στρέ­φει στην Κού­βα. Σύντο­μα απο­σύ­ρε­ται από τη δημό­σια ζωή, προ­ε­τοι­μά­ζο­ντας την επό­με­νη απο­στο­λή του στο Κονγκό.
1 Απρίλη
▪️ Ο Τσε ανα­χω­ρεί από την Αβά­να μεταμ­φιε­σμέ­νος και κάτω από άκρα μυστι­κό­τη­τα με προ­ο­ρι­σμό την Ταν­ζα­νία και αργό­τε­ρα το Κον­γκό ‑συντάσ­σει το τελευ­ταίο του γράμ­μα προς τον Φιντέλ Κάστρο (εκφω­νή­θη­κε τον Οκτώ­βρη, από τον ίδιο τον Φιντέλ σε δημό­σια τελε­τή, μπρο­στά στα παι­διά και τη γυναί­κα του, τονί­ζο­πντας πως «το γράμ­μα δεν φέρει ημε­ρο­μη­νία, αφού θα έπρε­πε να δια­βα­στεί στην πιο κατάλ­λη­λη στιγμή»…

«Φιδέλ,
Θυμά­μαι τού­τη τη στιγ­μή πολ­λά πράγ­μα­τα, τότε που σε γνώ­ρι­σα στο σπί­τι της Μαρί­ας Αντο­νία, τότε που μου πρό­τει­νες να έρθω μαζί σας, όλη την έντα­ση των προετοιμασιών.
Κάποια μέρα ήρθαν και ρώτη­σαν ποιος θα έπρε­πε να ειδο­ποι­η­θεί σε περί­πτω­ση θανά­του μας, και η υπαρ­κτή πιθα­νό­τη­τα να γίνει κάτι τέτοιο μας συγκλό­νι­σε όλους.
Αργό­τε­ρα μάθα­με πως ήταν αλή­θεια, πως σε μία επα­νά­στα­ση ή νικάς ή πεθαί­νεις (αν είναι αλη­θι­νή). Πολ­λοί σύντρο­φοι έπε­σαν στο δρό­μο προς τη νίκη.
Σήμε­ρα όλα έχουν ένα τόνο λιγό­τε­ρο δρα­μα­τι­κό, για­τί είμα­στε πιο ώρι­μοι. Τα γεγο­νό­τα όμως επα­να­λαμ­βά­νο­νται. Νιώ­θω πως έχω πια εκπλη­ρώ­σει το μέρος εκεί­νο του χρέ­ους μου, που με έδε­νε με την κου­βα­νι­κή επα­νά­στα­ση στο έδα­φος της, και σας απο­χαι­ρε­τώ, εσέ­να, τους συντρό­φους, τον λαό σου που είναι και πια δικός μου.
Παραι­τού­μαι επί­ση­μα από τα καθή­κο­ντα μου στην ηγε­σία του Κόμ­μα­τος, από τη θέση του υπουρ­γού, από το βαθ­μό του κομα­ντά­ντε, από την κου­βα­νι­κή υπη­κο­ό­τη­τα. Καμιά νομι­κή σχέ­ση δεν με συν­δέ­ει με την Κού­βα, μόνο δεσμοί άλλου είδους, που δεν μπο­ρούν να σπά­σουν, όπως οι διο­ρι­σμοί σε κάποιες θέσεις.
Κοι­τά­ζο­ντας τη ζωή μου μέχρι τώρα, πιστεύω πως έχω δου­λέ­ψει με αρκε­τή τιμιό­τη­τα και αφο­σί­ω­ση για την εδραί­ω­ση της επα­να­στα­τι­κής νίκης. Το μονα­δι­κό μου κάπως σοβα­ρό σφάλ­μα είναι που δεν είχα περισ­σό­τε­ρη εμπι­στο­σύ­νη σ’ εσέ­να και τις πρώ­τες στιγ­μές στη Σιέ­ρα Μαέ­στρα και που δεν είχα κατα­λά­βει αρκε­τά γρή­γο­ρα τις δυνα­τό­τη­τες σου σαν καθο­δη­γη­τή και επα­να­στά­τη. Έζη­σα θαυ­μά­σιες ημέ­ρες και ένιω­σα πλάι σου την περη­φά­νια να ανή­κω στο λαό μας τις λαμπε­ρές μέρες μα και τις θλι­βε­ρές μέρες  της κρί­σης στην Καραϊβική.
Σπά­νια έλαμ­ψε τόσο ένας πολι­τι­κός όσο εκεί­νες τις ημέ­ρες, και νιώ­θω περή­φα­νος που σε ακο­λού­θη­σα δίχως δισταγ­μούς, που ταυ­τί­στη­κα με τον τρό­πο που σκέ­φτε­σαι, βλέ­πεις και εκτι­μάς τους κιν­δύ­νους και τις αρχές.
Άλλες χώρες του κόσμου ζητά­νε τη συμ­βο­λή των σεμνών μου προ­σπα­θειών. Εγώ μπο­ρώ να κάνω αυτό που εσέ­να δεν σου επι­τρέ­πε­ται, λόγω των ευθυ­νών σου απέ­να­ντι στη Κού­βα, και έφτα­σε η ώρα να αποχωριστούμε.
Ας γίνει γνω­στό λοι­πόν πως το κάνω με ένα μίγ­μα χαράς και πόνου. Αφή­νω εδώ ό,τι πιο αγνό ανά­με­σα στις ελπί­δες σαν δημιουρ­γού και ό,τι πιο αγα­πη­τό ανά­με­σα στις αγα­πη­μέ­νες μου υπάρ­ξεις. Και αφή­νω έναν λαό που με αγά­πη­σε σαν παι­δί του. Αυτό απο­δυ­να­μώ­νει ένα μέρος από το πνεύ­μα μου. Στα νέα πεδία μαχών θα μετα­φέ­ρω την πίστη που εσύ μου έχεις εμπνεύ­σει, το επα­να­στα­τι­κό πνεύ­μα του λαού μου, την αίσθη­ση ότι εκπλη­ρώ­νω το πιο ιερό χρέ­ος μου: να αγω­νί­ζο­μαι ενά­ντια στον ιμπε­ρια­λι­σμό όπου και αν αυτός βρί­σκε­ται. Αυτό ανα­κου­φί­ζει και θερα­πεύ­ει οποια­δή­πο­τε βαθιά πληγή.
Λέω για ακό­μη μία φορά πως απαλ­λάσ­σω την Κού­βα από οποια­δή­πο­τε ευθύ­νη, εκτός από αυτή που πηγά­ζει από το παρά­δειγ­μα της. Και αν οι τελευ­ταί­ες μου ώρες με βρουν κάτω από άλλους ουρα­νούς, η τελευ­ταία μου σκέ­ψη θα είναι γι’ αυτόν τον λαό και ειδι­κά για σένα.
Σε ευχα­ρι­στώ για όσα με έμα­θες και για το παρά­δειγ­μα σου, στο οποίο θα προ­σπα­θή­σω να είμαι πιστός μέχρι και τις τελευ­ταί­ες συνέ­πειες των πρά­ξε­ων μου. Ταυ­τί­στη­κα πάντα με την εξω­τε­ρι­κή πολι­τι­κή της επα­νά­στα­σης μας και εξα­κο­λου­θώ να νιώ­θω αυτή την ταύ­τι­ση. Οπου­δή­πο­τε και να στα­θώ θα νιώ­θω την ευθύ­νη του να είμαι κου­βα­νός επα­να­στά­της και σαν τέτοιος θα δρω. Δεν αφή­νω στην γυναί­κα και στα παι­διά μου τίπο­τα υλι­κό και δεν λυπά­μαι: χαί­ρο­μαι που είναι έτσι τα πράγ­μα­τα. Δεν ζητώ τίπο­τα γι’  αυτούς, για­τί το κρά­τος θα τους δώσει τα απα­ραί­τη­τα για να ζήσουν και να μορφωθούν.
Πολ­λά θα ήταν τα πράγ­μα­τα που θα είχα να πω σε εσέ­να και στον λαό μας, μα νιώ­θω πως είναι περιτ­τά. Οι λέξεις δεν μπο­ρούν να εκφρά­σουν όσα θα ήθε­λα και δεν αξί­ζει τον κόπο να μου­τζου­ρώ­νω τα χαρτιά.
¡H.lV.S!
Πάντο­τε ως τη νίκη!
Πατρί­δα ή θάνατος!
Σε αγκα­λιά­ζω με όλη μου την επα­να­στα­τι­κή ζέση».
(Βλ Ερνέ­στο Τσε Γκε­βά­ρα — Κεί­με­να, Σύγ­χρο­νη Επο­χή, 1997).

Την 1η Απρί­λη 1965 ο Τσε γρά­φει μια χει­ρό­γρα­φη επι­στο­λή στα παι­διά του λίγο πριν φύγει για το Κονγκό.
«Αγα­πη­τοί Χιλ­ντί­τα, Αλε­δί­τα, Καμί­λο, Σέλια και Ερνέστο,
Εάν δια­βά­ζε­τε αυτό το γράμ­μα είναι επει­δή δεν είμαι πλέ­ον μαζί σας. Κανο­νι­κά δεν θα με θυμά­στε και οι μικρό­τε­ροι (από σας) δεν θα με γνω­ρί­ζε­τε καθό­λου. Ο πατέ­ρας σας ήταν ένας άνθρω­πος που έδρα­σε με βάση τα πιστεύω του και ήταν σίγου­ρα πιστός στις αντι­λή­ψεις του.
Μεγα­λώ­στε ως καλοί επα­να­στά­τες. Μελε­τή­στε σκλη­ρά ώστε να εντρυ­φή­σε­τε στην τεχνο­λο­γία, η οποία μας επι­τρέ­πει να δαμά­σου­με τη φύση. Να θυμά­στε ότι η επα­νά­στα­ση είναι το σημα­ντι­κό – και ο καθέ­νας από εμάς μόνος δεν αξί­ζει τίποτα.
Πάνω απ’ όλα, να είστε πάντα σε θέση να νιώ­σε­τε βαθιά οποια­δή­πο­τε αδι­κία συμ­βαί­νει ενα­ντί­ον οποιου­δή­πο­τε, οπου­δή­πο­τε στον κόσμο. Αυτό είναι το πιο σπου­δαίο γνώ­ρι­σμα σε έναν επαναστάτη.
Για πάντα παι­διά μου. Ακό­μη ελπί­ζω να σας ξανα­δώ. Ένα μεγά­λο φιλί και μια μεγά­λη αγκα­λιά από το μπαμπά».

(και στους γονείς του)
«Αγα­πη­μέ­νοι μου γονείς,
Για άλλη μια φορά, νιώ­θω κάτω από τις φτέρ­νες μου τα πλευ­ρά του Ροσι­νά­ντε και ξανα­παίρ­νω το δρό­μου με την ασπί­δα στο χέρι.
Θα ‘ναι 10 χρό­νια, περί­που που σας είχα στεί­λε ένα άλλο γράμ­μα αποχαιρετισμού.
Αν θυμά­μαι καλά, παρα­πο­νιό­μουν που δεν ήμουν καλύ­τε­ρος στρα­τιώ­της, καλύ­τε­ρος γιατρός…
Για­τρός δεν μ’ ενδια­φέ­ρει πια. Σαν στρα­τιώ­της δεν είμαι κακός. Τίπο­τε δεν άλλα­ξε βασι­κά. Εκτός μόνο που ‘μια πιο συνει­δη­τός και ο μαρ­ξι­σμός μου “βάθυ­νε” και μεταγ­γί­ζε­ται. Πιστεύω στον ένο­πλο αγώ­να, σαν την μονα­δι­κή λύση για τους λαούς, που αγω­νί­ζο­νται για την απε­λευ­θέ­ρω­σή τους.
Είμαι συνε­πής με τις πεποι­θή­σεις μου. Πολ­λοί θα με πουν τυχο­διώ­κτη και είμαι, αλλά ενός άλλου τύπου.
Είμαι από εκεί­νους, που δια­κιν­δυ­νεύ­ουν  την ζωή τους για να υπε­ρα­σπι­σθούν τις αλή­θειες τους.
Μπο­ρεί αυτή τη φορά να ‘ναι η τελευ­ταία. Δεν το ανα­ζη­τώ. Μα είναι μέσα στον λογι­κό υπο­λο­γι­σμό των πιθα­νο­τή­των. Αν γίνει αυτό, σας φιλώ για τελευ­ταία φορά.
Σας αγά­πη­σα πολύ. Μόνο που δεν ήξε­ρα να εκδη­λώ­σω την τρυ­φε­ρό­τη­τά μου.  Είμαι εξαι­ρε­τι­κά άκαμ­πτος στις πρά­ξεις μου. Πιστεύω, ότι δεν με είχα­τε κατα­λά­βει πάντοτε.
Δεν ήταν εύκο­λο να με κατα­λά­βε­τε. Μα, σήμε­ρα, το μόνο που σας ζητώ είναι να με πιστέψετε.
Τώρα, μια ευγε­νι­κή θέλη­ση και μια από­λαυ­ση καλ­λι­τέ­χνη, θα κρα­τή­σουν αδύ­να­μα πόδια και κου­ρα­σμέ­νους πνεύ­μο­νες. Θα το κάνω.
Να με θυμά­στε από και­ρό σε και­ρό. Ένα φιλί σε κάθε μου αδέρ­φι. Σε όλους.
Σας φιλώ
Ο άσω­τος και δύστρο­πος γιος σας
Τσε»

19 Απρί­λη
▪️ Ο Τσε φτά­νει στο Νταρ ες Σαλα­άμ της Ταν­ζα­νί­ας και από κει μετα­βαί­νει στο Κον­γκό προ­κει­μέ­νου, μαζί με ομά­δα Κου­βα­νών στρα­τιω­τών, να συν­δρά­μει τις τοπι­κές αντάρ­τι­κες δυνάμεις.
18 Μάη
▪️ Πεθαί­νει σε ηλι­κία 58 ετών, στο Μπου­έ­νος Άιρες, η μητέ­ρα του Σέλια ντε λα Σέρνα.
3 Οκτώβρη
▪️ Ο Φιντέλ Κάστρο δια­βά­ζει δημό­σια το απο­χαι­ρε­τι­στή­ριο γράμ­μα του Τσε κατά τη διάρ­κεια της πρώ­της συνε­δρί­α­σης της Κεντρι­κής Επι­τρο­πής του νεοϊ­δρυ­θέ­ντος Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Κούβας.
21 Νοέμβρη
▪️ Ο Τσε απο­χω­ρεί μαζί με άλλους Κου­βα­νούς μαχη­τές από το Κονγκό.

1966

Νοέμ­βριος 1965 — Μάρ­της 1966
▪️ Ο Τσε δια­μέ­νει στην κου­βα­νι­κή πρε­σβεία στο Νταρ ες Σαλα­άμ της Ταν­ζα­νί­ας. Κατά την παρα­μο­νή του εκεί τον επι­σκέ­πτε­ται η σύζυ­γος του, Αλέιδα.
3–14 Γενάρη
▪️ Διορ­γα­νώ­νε­ται στην Αβά­να η Τρι­η­πει­ρω­τι­κή Σύνο­δος Αλλη­λεγ­γύ­ης με τους λαούς της Ασί­ας, της Αφρι­κής και της Λατι­νι­κής Αμερικής.
Μάρ­της – Ιούλης
▪️ Ο Τσε μετα­βαί­νει κάτω από άκρα μυστι­κό­τη­τα στην Τσε­χο­σλο­βα­κία όπου δια­μέ­νει εναλ­λάξ σε κατοι­κί­ες στην Πρά­γα και στην ύπαι­θρο. Την ίδια περί­ο­δο γρά­φει ορι­σμέ­να κεί­με­να για τη σοσια­λι­στι­κή οικο­νο­μία που θα δημο­σιευ­θούν πολ­λά χρό­νια αργότερα.
Ιούλης
▪️ Ο Τσε επι­στρέ­φει μυστι­κά στην Κού­βα και ετοι­μά­ζει τις τελευ­ταί­ες λεπτο­μέ­ρειες για την απο­στο­λή και τη δημιουρ­γία αντάρ­τι­κου στρα­τού στη Βολι­βία. Το επό­με­νο διά­στη­μα επι­βλέ­πει την εκπαί­δευ­ση Κου­βα­νών εθε­λο­ντών που θα τον ακο­λου­θή­σουν στη Βολιβία.
Νοέμβρης
▪️ Μεταμ­φιε­σμέ­νος σε μεσή­λι­κα Ουρου­γουα­νό επι­χει­ρη­μα­τία ο Γκε­βά­ρα φτά­νει στην Λα Παζ της Βολι­βί­ας και από κει μετα­φέ­ρε­ται σε απο­μο­νω­μέ­νη περιο­χή της βολι­βια­νής υπαί­θρου όπου στή­νει το πρό­χει­ρο στρα­τη­γείο του αντάρ­τι­κου στρατού.
31 Δεκέμβρη
▪️ Συνα­ντιέ­ται με το γενι­κό γραμ­μα­τέα του Βολι­βια­νού Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα­τος Μάριο Μόν­χε. Οι δύο άντρες δια­φω­νούν για την προ­ο­πτι­κή του αντάρ­τι­κου κινή­μα­τος και ο Μόν­χε αρνεί­ται να συν­δρά­μει τις δυνά­μεις του Γκεβάρα.
Απρίλης
▪️ Στο περιο­δι­κό της «Τρι­η­πει­ρω­τι­κής» δημο­σιεύ­ε­ται άρθρο του Τσε υπό τον τίτλο «Μήνυ­μα στην Τρι­η­πει­ρω­τι­κή» που απο­τε­λεί αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κό μανι­φέ­στο της επο­χής, την οπτι­κή του για την επα­νά­στα­ση με τη χαρα­κτη­ρι­στι­κή φρά­ση που καλεί για «ένα, δύο, τρία, πολ­λά Βιετ­νάμ…».

1967

31 Αυγού­στου
▪️ Φάλαγ­γα ανταρ­τών που λει­τουρ­γού­σαν ως οπι­σθο­φυ­λα­κή εγκλω­βί­ζο­νται και σφα­γιά­ζο­νται από το βολι­βια­νό στρα­τό στην περιο­χή Βάντο ντελ Γέσο. Μετα­ξύ των νεκρών είναι η Ταμά­ρα Μπούν­κε («Τάνια»).
8 Οκτώ­βρη 1967
▪️ Δεκα­ε­πτά αντάρ­τες πέφτουν σε ενέ­δρα του βολι­βια­νού στρα­τού και πρα­κτό­ρων της CIA στο φαράγ­γι Ελ Γιού­ρο. Ο Τσε δίνει την τελευ­ταία του μάχη, όμως τραυ­μα­τί­ζε­ται και στη συνέ­χεια συλλαμβάνεται.
9 Οκτώ­βρη
▪️ Ο Τσε και δύο άλλοι αντάρ­τες δολο­φο­νού­νται από Βολι­βια­νούς στρα­τιώ­τες, κατ’ εντο­λήν των ΗΠΑ, σε μια εγκα­τα­λε­λειμ­μέ­νη σχο­λι­κή αίθου­σα στο χωριό Λα Ιγκέ­ρα. Τη χαρι­στι­κή βολή στον Γκε­βά­ρα δίνει ο λοχί­ας Μάριο Τεράν ενώ παρών στην δολο­φο­νία είναι ο Αμε­ρι­κα­νο­κου­βα­νός πρά­κτο­ρας της CIA Φέλιξ Ροντρί­γκες. Τα τελευ­ταία λόγια του Τσε προς το δολο­φό­νο του είναι: «Ρίξε δει­λέ! Έναν άνθρω­πο θα σκο­τώ­σεις μόνο».
Την ίδια μέρα το άψυ­χο σώμα του Γκε­βά­ρα μετα­φέ­ρε­ται στην κωμό­πο­λη Βαγιε­γκρά­ντε όπου εκτί­θε­ται για περί­που 24 ώρες σε κοι­νή θέα. Φωτο­ρε­πόρ­τερ απα­θα­να­τί­ζουν το νεκρό Τσε με Βολι­βια­νούς στρα­τιώ­τες και ντό­πιους γύρω του. Την επό­με­νη μέρα τα χέρια του Γκε­βά­ρα ακρω­τη­ριά­ζο­νται στο ύψος του καρ­πού και εξε­τά­ζο­νται τα δαχτυ­λι­κά απο­τυ­πώ­μα­τα ώστε να μην υπάρ­χει καμία αμφι­βο­λία για την ταυ­τό­τη­τα του νεκρού.
10 Οκτώβρη
▪️ Τις πρώ­τες πρω­ι­νές ώρες, κάτω από άκρα μυστι­κό­τη­τα, λίγο πριν χαρά­ξει ο ήλιος, τα άψυ­χα σώμα­τα του Τσε Γκε­βά­ρα και άλλων δολο­φο­νη­μέ­νων ανταρ­τών θάβο­νται σε ομα­δι­κό τάφο κοντά σε έναν παλιό αερο­διά­δρο­μο στο Βαγιεγκράντε.
Η τοπο­θε­σία παρέ­μει­νε μυστι­κή επί τριά­ντα χρό­νια, μέχρι και τον Ιού­λιο του 1997 όταν και ανα­κα­λύ­φθη­κε έπει­τα από εκτε­νείς έρευ­νες Κου­βα­νών και ξένων επιστημόνων.
15 Οκτώβρη
▪️ Με τηλε­ο­πτι­κό του μήνυ­μα προς τον κου­βα­νι­κό λαό, ο Φιντέλ Κάστρο ανα­κοι­νώ­νει το θάνα­το του Τσε και κηρύτ­τει τρι­ή­με­ρο πέν­θος. Η 8η Οκτω­βρί­ου ορί­ζε­ται στην Κού­βα επί­ση­μα ως «Ημέ­ρα του Ηρω­ι­κού Αντάρτη».
18 Οκτώβρη
▪️ Ενώ­πιον μιας λαο­θά­λασ­σας ενός εκα­τομ­μυ­ρί­ου ανθρώ­πων στην Πλα­τεία της Επα­νά­στα­σης (Plaza de la Revolucion) της Αβά­νας, ο Φιντέλ Κάστρο εκφω­νεί ομι­λία στη μνή­μη του Τσε.

1997

17 Οκτώ­βρη ▪️ Τα οστά του Τσε Γκε­βά­ρα και άλλων συντρό­φων του, που είχαν ανα­κα­λυ­φθεί λίγους μήνες πριν στη Βολι­βία, εντα­φιά­ζο­νται στο Μαυ­σω­λείο που χτί­στη­κε ειδι­κά για τον ηρω­ι­κό επα­να­στά­τη στην πόλη της Σάντα Κλάρα.

Στη μεγά­λη φυσιο­γνω­μία του Τσε –παγκό­σμιας εμβέ­λειας έχουν γίνει αφιε­ρώ­μα­τα και αφιε­ρώ­μα­τα δεί­τε στο Ριζο­σπά­στη Ακού­ρα­στος επα­να­στά­της οραματιστής

Με μπού­σου­λα –παρά τις δυσκο­λί­ες, να μην πέσου­με στην παγί­δα των στε­ρε­ό­τυ­πων που συνο­δεύ­ουν τη μορ­φή του μέχρι σήμερα.
Και κυρί­ως του αποϊ­δε­ο­λο­γι­κο­ποι­η­μέ­νου «δον­κι­χω­τι­κού επα­να­στά­τη», για­τί ο Τσε ήταν ακρι­βώς το αντί­θε­το ενσαρ­κώ­νο­ντας ένα ιδα­νι­κό πρό­τυ­πο μαχη­τή και δια­νο­ού­με­νου της δρά­σης προ­σπα­θώ­ντας να κατα­κτά­ει και τη γνώση.

«Επανάσταση στην Επανάσταση» ??

Ο «Foquismo» είναι μια θεω­ρία εμπνευ­σμέ­νη από τον Τσε Γκε­βά­ρα, που ανα­πτύ­χθη­κε ως τέτοια από τον Régis Debray (Ρεζίς Ντεμπρέ)
Στο κεί­με­νό του La guerra de guerrillas (ο ανταρ­το­πό­λε­μος), ο Γκε­βά­ρα υπο­στη­ρί­ζει ότι η εμπει­ρία της κου­βα­νι­κής επα­νά­στα­σης έδειξε …
No siempre hay que esperar a que se den todas las condiciones para la revolución» και πως «un pequeño foco que iniciara acciones típicas de la guerra de guerrillas podría lograr con relativa rapidez que la revolución se extendiera, obteniendo así el levantamiento de las masas y el derrocamiento del regimen»
(…)
Δεν είναι πάντα απα­ραί­τη­το να περι­μέ­νου­με να πλη­ρού­νται όλες οι προ­ϋ­πο­θέ­σεις για την επα­νά­στα­ση, καθώς από μια μικρή σπί­θα ξεκί­νη­σε ένας αγώ­νας στην Κού­βα, όπου οι αντάρ­τες επι­τυγ­χά­νο­ντας την εξέ­γερ­ση των μαζών και την ανα­τρο­πή του καθε­στώ­τος κατά­φε­ραν (σσ. δυνη­τι­κά γενι­κεύ­ο­ντας) σχε­τι­κά γρή­γο­ρα να εδραιωθούν.
Ο Τσε θεώ­ρη­σε αυτές τις εκτι­μή­σεις σωστές, κυρί­ως για χώρες με λιγό­τε­ρη βιο­μη­χα­νι­κή ανά­πτυ­ξη, και υπο­στή­ρι­ξε ότι οι «εστί­ες» πρέ­πει να θεω­ρούν την αγρο­τιά ως κοι­νω­νι­κή βάση τους.
Η θεω­ρία τέθη­κε σε εφαρ­μο­γή, από τον ίδιο, για πρώ­τη φορά στο Κον­γκό, με τον Laurent-Désiré Kabila και για δεύ­τε­ρη φορά στη Βολιβία.
Καμία από­πει­ρα δεν ήταν επι­τυ­χής η δεύ­τε­ρη μάλι­στα κατέ­λη­ξε με τη σύλ­λη­ψη και τη δολο­φο­νία του

Κατά τη δεκα­ε­τία του 1970 και αργό­τε­ρα (1980–1995), ομά­δες δια­φό­ρων πολι­τι­κών τάσε­ων (όχι μόνο σε υπα­νά­πτυ­κτες χώρες) εστί­α­σαν σε αυτό ως στρα­τη­γι­κή, όπως στο Σαλ­βα­δόρ (Λαϊ­κές Απε­λευ­θε­ρω­τι­κές Δυνά­μεις Farabundo Martí ‑FPL) στον αγώ­να κατά της στρα­τιω­τι­κής δικτα­το­ρί­ας της χώρας μιλώ­ντας ακό­μη και για σοσια­λι­στι­κή επανάσταση.
Η θεω­ρία του «φοκί­σμο» ‑που πολ­λές φορές  συγ­χέ­ε­ται με τη μέθο­δο του ανταρ­τι­κού πολέ­μου, έχει δεχτεί πολ­λές και έντο­νες κρι­τι­κές από τον μαρξισμό.
Εφαρ­μό­στη­κε για πρώ­τη φορά «για την ανε­ξαρ­τη­σία της Αργε­ντι­νής»  στην επαρ­χία de Salta από τον  Martín Miguel de Güemes (Μαρ­τίν Μιγκέλ ντε Γκου­έ­μες) και κάποιοι ανι­στό­ρη­τοι υπο­στη­ρί­ζουν ότι οι διά­φο­ρες επι­τυ­χη­μέ­νες σοσια­λι­στι­κές επα­να­στα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες σε Σοβιε­τι­κή Ένω­ση, Κίνα, Κού­βα, Βιετ­νάμ κ.λπ. έχουν να κάνουν ακρι­βώς με αυτό.

Η μαρ­ξι­στι­κή και «μαρ­ξι­στι­κή» τάση στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, απο­τε­λεί­ται καταρ­χήν από τα εκεί κομ­μου­νι­στι­κά και «κομ­μου­νι­στι­κά» κόμ­μα­τα που στά­θη­καν με πολύ σκε­πτι­κι­σμό σε κάποιες (αδιέ­ξο­δες εν τη γενέ­σει τους) εξε­γερ­τι­κές στρα­τη­γι­κές, που έχουν να κάνουν βασι­κά με διανοούμενους.
Δεν είναι τυχαίο πως το ΚΚ Κού­βας, μετά από παλι­νω­δί­ες και οπορ­του­νι­στι­κές αντι­λή­ψεις «άνοι­ξε τα μάτια του» μετά το 1959 και από παζλ ριζο­σπα­στι­κο­ποι­ή­θη­κε και στη συνέ­χεια αντι­μέ­τω­ποι με τον οικο­νο­μι­κό απο­κλει­σμό (εμπάρ­γκο) των ΗΠΑ και την εισβο­λή στην Playa Girón δια­κή­ρυ­ξε τον μαρ­ξι­στι­κό-λενι­νι­στι­κό προ­σα­να­το­λι­σμό της σαν επα­να­στα­τι­κή κυβέρ­νη­ση στην Κού­βα και απο­δέ­χθη­κε την πολι­τι­κή — οικο­νο­μι­κή υπο­στή­ρι­ξη και τη στρα­τιω­τι­κή προ­στα­σία της Σοβιε­τι­κής Ένωσης.

Στα χρό­νια που ακο­λού­θη­σαν την επα­νά­στα­ση, ο Ché έβα­λε σε εφαρ­μο­γή τη θεω­ρία σύμ­φω­να με την οποία το επα­να­στα­τι­κό υπο­κεί­με­νο αντι­κα­τέ­στη­σε το (κομ­μου­νι­στι­κό) κόμ­μα της πρω­το­πο­ρί­ας με μικρούς θύλα­κες αντάρ­τι­κων στην ύπαι­θρο –με προ­ο­τι­κή να επε­κτα­θεί και στις πόλεις, θεω­ρία που –πιθα­νά, είχε αφε­τη­ρία και στο γεγο­νός ότι τα περισ­σό­τε­ρα κομ­μου­νι­στι­κά κόμ­μα­τα της Λατι­νι­κής Αμε­ρι­κής, είχαν εγκα­τα­λεί­ψει την επα­να­στα­τι­κή βία.

Μέσα από τη σωστή αφε­τη­ρία πως οι επα­να­στά­τες πρέ­πει να δημιουρ­γή­σουν «υπο­κει­με­νι­κές» συν­θή­κες για επα­νά­στα­ση και όχι να περι­μέ­νουν τις κατάλ­λη­λες αντι­κει­με­νι­κές συν­θή­κες, έπε­σε σε λάθος εκτί­μη­ση για το (επα­να­στα­τι­κό) υποκείμενο.

Η αγρο­τιά, και όχι το προ­λε­τα­ριά­το, ήταν η βάση αυτής της «σοσια­λι­στι­κής» επανάστασης.
Κατά την άπο­ψη του Ché, η κου­βα­νι­κή επα­νά­στα­ση ήταν η αιχ­μή για μια ευρύ­τε­ρη αμε­ρι­κα­νι­κή – λατι­νι­κή, όπου οι Άνδεις θα γίνο­νταν η Σιέ­ρα Μαέστρα.

Foquismo & Jules Régis Debray

Ο Jules Régis Debray Γάλ­λος αστός φιλό­σο­φος, δημο­σιο­γρά­φος, πρώ­ην και νυν κυβερ­νη­τι­κός αξιω­μα­τού­χος και ακα­δη­μαϊ­κός είναι γνω­στός για τη σύν­δε­ση με τον Τσε στη Βολι­βία το 1967 και για την προ­ώ­θη­ση στη συνέ­χεια της προ­ε­δρί­ας του Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε στη Χιλή στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1970 (επέ­στρε­ψε στην πατρί­δα του το 1973, όπου κατεί­χε διά­φο­ρες επί­ση­μες θέσεις στη γαλ­λι­κή κυβέρνηση).

Τη 10ετία του 1960 ήταν καθη­γη­τής φιλο­σο­φί­ας στο Πανε­πι­στή­μιο της Αβά­νας και έγι­νε συνερ­γά­της του Τσε Γκε­βά­ρα στη Βολιβία.
Έγρα­ψε το βιβλίο La Révolution Dans La Révolution ? (Επα­νά­στα­ση στην Επα­νά­στα­ση –με ερω­τη­μα­τι­κό , που έχει εκδο­θεί σε όλες σχε­δόν τις γλώσ­σες), το οποίο ανέ­λυ­σε τα τακτι­κά και στρα­τη­γι­κά δόγ­μα­τα που επι­κρά­τη­σαν στη συνέ­χεια στη Λατι­νι­κή Αμε­ρι­κή, και χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε ως εγχει­ρί­διο για τον ανταρ­το­πό­λε­μο που συμπλή­ρω­σε εκεί­νο του Γκε­βά­ρα σχε­τι­κά με το θέμα. Δημο­σιεύ­θη­κε στην Κού­βα στη συλ­λο­γή “Cuadernos” από την Casa de las Americas το 1967, από την Maspero στο Παρί­σι, στη Νέα Υόρ­κη (Monthly Review Press & Grove Press), το Μοντε­βι­δέο (Sandino), την Ιτα­λία (Feltrinelli) τη Γερ­μα­νία (Trikont) κλπ.
Στις 20 Απρί­λη του 1967, εφτά μήνες πριν τη σύλ­λη­ψη του Τσε, ο Debray πιά­στη­κε στη μικρή πόλη Muyupampa και κατα­δι­κά­στη­κε στις 17 Νοέμ­βρη ως μέλος της αντάρ­τι­κης ομά­δας σε 30 χρό­νια φυλάκισης.
Απε­λευ­θε­ρώ­θη­κε το 1970 μετά από μια διε­θνή εκστρα­τεία (εκκλή­σεις Jean-Paul Sartre, André Malraux, Πάπα –ακό­μη και του de Gaulle και Pope Paul VI) και ανα­ζή­τη­σε κατα­φύ­γιο στη Χιλή, όπου έγρα­ψε την για τη «Χιλια­νή Επα­νά­στα­ση» (1972) μετά από συνε­ντεύ­ξεις με τον Σαλ­βα­δόρ Αλιέ­ντε. Γύρι­σε στη Γαλ­λία το 1981, όπου έγι­νε επί­ση­μος σύμ­βου­λος Εξω­τε­ρι­κών Υπο­θέ­σε­ων και με αυτήν την ιδιό­τη­τα προ­ώ­θη­σε την πολι­τι­κή ανα­βάθ­μι­σης του ρόλου της Nouvelle Politique («μεί­ω­ση» της εξάρ­τη­ση από τις Ηνω­μέ­νες Πολι­τεί­ες και προ­ώ­θη­ση την εγγύ­τη­τας με τις πρώ­ην αποι­κί­ες).. Παραι­τή­θη­κε το 1988, ανα­βαθ­μί­στη­κε τη 10ετία του 1990 (μπή­κε στο Conseil d’État –Συμ­βού­λιο του Κρά­τους) κλπ.
Έχει γρά­ψει γύρω στα 30 βιβλία στα γαλ­λι­κά (Nous les Tupamaros, (Εμείς οι Του­πα­μά­ρος ‑1971) La guérilla du Che (ο ανταρ­το­πό­λε­μος του Τσε 1996) και αρκε­τά στα αγγλικά.

10–100-1000… Βιετνάμ

(Κάτι σαν επίλογος)
Σύν­θη­μα «κινέ­ζι­κο» της δεκα­ε­τί­ας του 60 –εύκο­λο να το λες, δύσκο­λο να το κάνεις …

Τέλη 1953: ξεκι­νά­ει η αντε­πί­θε­ση του λαϊ­κού απε­λευ­θε­ρω­τι­κού στρα­τού του Βιετ­νάμ, με επι­κε­φα­λής τον στρα­τη­γό Γκιαπ και τον μεγά­λο πολι­τι­κό ηγέ­τη Χο Τσι Μιν (Hồ Chí Minh= «Εκεί­νος που φωτί­ζει»), κατά των Γάλ­λων αποι­κιο­κρα­τών και στις 7 Μάη 1954, συνέ­τρι­ψαν το γαλ­λι­κό στρα­τό στο Ντιεν Μπιεν Φου (Diên Biên Phu), που πλέ­ον έχει μεί­νει στην ιστο­ρία σαν συντρι­βή, σα να λέμε «Βατερ­λό».
Ήταν μια μεγά­λη νίκη του βιετ­να­μέ­ζι­κου λαού κατά των Γάλ­λων ιμπε­ρια­λι­στών, που είχε σαν απο­τέ­λε­σμα τη δημιουρ­γία του πρώ­του βιετ­να­μέ­ζι­κου λαϊ­κού κρά­τους, απο­δει­κνύ­ο­ντας, ταυ­τό­χρο­να, πως μπρο­στά στη δύνα­μη των λαών κανέ­νας ιμπε­ρια­λι­στι­κός στρα­τός, όπως και ο ιμπε­ρια­λι­σμός, δεν είναι ανί­κη­τος.
Μεγά­λο ιστο­ρι­κό δίδαγ­μα και για το σήμε­ρα και την αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κή πάλη των λαών έως τη δική τους εξου­σία. Το όνο­μα του Στρα­τη­γού Võ Nguyên Giáp (Βο Νγκου­έν Γκιαπ) έχει συν­δε­θεί με κορυ­φαί­ες στιγ­μές του αγώ­να του λαού του Βιετ­νάμ ενά­ντια στην αποι­κιο­κρα­τία των Γάλ­λων και των Αμε­ρι­κα­νών Ιμπεριαλιστών.
Υπήρ­ξε η πλέ­ον θρυ­λι­κή στρα­τιω­τι­κή και πολι­τι­κή μορ­φή στον πρώ­το πόλε­μο της Ινδο­κί­νας και τον πόλε­μο του Βιετ­νάμ.
Συνέ­δε­σε το όνο­μά του με μεγά­λες στιγ­μές του απε­λευ­θε­ρω­τι­κού αγώ­να όπως –εκτός του Ντιεν Μπεν Φου, οι μάχες του Λανγκ Σον, η εκστρα­τεία Χο Τσι Μινχ κά.

Μέλος του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος από την ίδρυ­σή του, διε­τέ­λε­σε μέλος του ΠΓ, υπουρ­γός στην κυβέρ­νη­ση Εθνι­κής Απε­λευ­θέ­ρω­σης, αρχη­γός των Ενό­πλων Δυνά­με­ων της Σοσια­λι­στι­κής Δημο­κρα­τί­ας, υπουρ­γός Άμυ­νας. Είχε σημαί­νου­σα θεω­ρη­τι­κή και πρα­κτι­κή συμ­βο­λή στην ανά­πτυ­ξη του παλ­λαϊ­κού πολέ­μου.
Η πίστη του στον λαϊ­κό παρά­γο­ντα, στο κομ­μου­νι­στι­κό πνεύ­μα και ιδε­ώ­δες, στο σοσια­λι­σμό απο­τε­λούν παρα­κα­τα­θή­κη για τους επα­να­στα­τι­κούς αγώ­νες των εργα­τών σε όλο τον κόσμο.

Σ’ ένα από τα κεί­με­νά του ο Γκιαπ παρου­σιά­ζει την πολε­μι­κή μέθο­δο του βιετ­να­μέ­ζι­κου λαού στην περί­ο­δο μετά το Β‘ Παγκό­σμιο Πόλεμο:
«Ανταρ­το­πό­λε­μος είναι η μορ­φή αγώ­να των μαζών μιας φτω­χής και κακο­ε­ξο­πλι­σμέ­νης χώρας ενά­ντια σ’ έναν επι­θε­τι­κό στρα­τό με καλύ­τε­ρο υλι­κό και τεχνι­κές. Είναι ο τρό­πος να διε­ξά­γεις μιαν επα­νά­στα­ση. Οι αντάρ­τες στη­ρί­ζο­νται στο ηρω­ι­κό πνεύ­μα για να θριαμ­βεύ­σουν πάνω στα μοντέρ­να όπλα, απο­φεύ­γο­ντας τον εχθρό, όταν είναι ισχυ­ρό­τε­ρος και χτυ­πώ­ντας τον όταν είναι ασθε­νέ­στε­ρος. Άλλο­τε σκορ­πί­ζο­ντας, άλλο­τε ανα­σχη­μα­τι­ζό­με­νοι, άλλο­τε φθεί­ρο­ντας, άλλο­τε εξο­ντώ­νο­ντας τον εχθρό, είναι απο­φα­σι­σμέ­νοι να πολε­μά­νε παντού, έτσι που, οπου­δή­πο­τε και αν πηγαί­νει ο εχθρός είναι κατα­πο­ντι­σμέ­νος σε μια θάλασ­σα ένο­πλου λαού που τον χτυ­πά­ει, υπο­σκά­πτο­ντας το ηθι­κό του και εξα­ντλώ­ντας τις δυνά­μεις του».
Στις 30 Απρί­λη 1975 στη Σαϊ­γκόν, στις 8 το πρωί, όταν ο πρε­σβευ­τής των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών Μάρ­τιν, δίπλω­σε την αστε­ρό­εσ­σα την έβα­λε στη βαλί­τσα του και κατευ­θύν­θη­κε στην ταρά­τσα του κτι­ρί­ου της πρε­σβεί­ας, όπου περί­με­νε, για να τον πάρει ένα ελι­κό­πτε­ρο της εται­ρεί­ας «Air America».
Μια ώρα αργό­τε­ρα, τον ίδιο δρό­μο με τον πρε­σβευ­τή, ακο­λού­θη­σαν και οι τελευ­ταί­οι 125 Αμε­ρι­κα­νοί πεζο­ναύ­τες που βρί­σκο­νταν στην πόλη.
«Έφτα­σε η ώρα του ξεση­κω­μού και της γενι­κής εφό­δου», έλε­γε η προ­κή­ρυ­ξη του Εθνι­κού Μετώ­που Απε­λευ­θέ­ρω­σης Νοτί­ου Βιετ­νάμ. «Η πατρί­δα εμπι­στεύ­ε­ται στους αγω­νι­στές της Σαϊ­γκόν ένα δύσκο­λο, αλλά ωραίο καθή­κον. Οι συμπα­τριώ­τες μας περι­μέ­νουν τη νίκη μας. Ας φανού­με αντά­ξιοι αυτής της εμπιστοσύνης».
Ο αντι­στα­σια­κός αγώ­νας του λαού του Βιετ­νάμ κατά­φε­ρε να πάρει ουσια­στι­κό περιε­χό­με­νο και σαφή προ­σα­να­το­λι­σμό, όταν την πρω­το­βου­λία των κινή­σε­ων την πήρε η εργα­τι­κή τάξη και το κόμ­μα της.
Οι τσι­φλι­κά­δες, είχαν συμ­βι­βα­στεί με τους αποι­κι­στές, ενώ η αστι­κή τάξη για λόγους ιστο­ρι­κούς, που οφεί­λο­νται και στον τρό­πο που οικο­δο­μή­θη­κε το αποι­κιο­κρα­τι­κό καθε­στώς, ουδέ­πο­τε κατά­φε­ρε να απο­κτή­σει μια ισχυ­ρή κοι­νω­νι­κο­πο­λι­τι­κή βάση. ο Βιετ­να­μέ­ζι­κο Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα γεν­νή­θη­κε στις 3‑Φεβ-1930 και τον Οκτώ­βρη του ιδί­ου έτους μετο­νο­μά­στη­κε σε ΚΚ Ινδο­κί­νας.
Ηγε­τι­κή φυσιο­γνω­μία από το ξεκί­νη­μα του κόμ­μα­τος υπήρ­ξε ο Ντγκου­γιέν Ε‑Κουόκ, γνω­στός παγκο­σμί­ως με το όνο­μα Χο Τσι Μιν. Η ίδρυ­ση του ΚΚ απο­τέ­λε­σε τη μεγά­λη στρο­φή στους αντια­ποι­κια­κούς αγώ­νες του βιετ­να­μέ­ζι­κου λαού, οι οποί­οι έγι­ναν πλέ­ον οργα­νι­κό στοι­χείο της προ­λε­τα­ρια­κής επανάστασης.
Οι εξε­λί­ξεις μάλι­στα υπο­χρέ­ω­σαν πολύ γρή­γο­ρα τους κομ­μου­νι­στές να απο­δεί­ξουν, ως οργα­νω­μέ­νη πλέ­ον πολι­τι­κή δύνα­μη, αν ήταν σε θέση να αντα­πο­κρι­θούν στην ιστο­ρι­κή τους αποστολή.

Περισ­σό­τε­ρα … Τα «Ντιέν Μπιέν Φου» του ιμπε­ρια­λι­σμού, ξεφυλ­λί­στε και στα­θεί­τε κυρί­ως στο τελευ­ταίο κεφά­λαιο «Το Βιετ­νάμ σήμε­ρα»

Εν ολί­γοις η αντε­πα­νά­στα­ση εξά­γε­ται, η επα­νά­στα­ση ΟΧΙ !
Χωρίς ισχυ­ρό υπο­κει­με­νι­κό παρά­γο­ντα -Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα, που θα μπει επι­κε­φα­λής του κινή­μα­τος σε επα­να­στα­τι­κή κατά­στα­ση ως σύνο­λο αντι­κει­με­νι­κά δια­μορ­φω­μέ­νων αλλα­γών στην κοι­νω­νία, οι οποί­ες οδη­γούν στην πανε­θνι­κή κρί­ση που αγκα­λιά­ζει και τους «πάνω» και τους «κάτω». Ωστό­σο, η αντα­νά­κλα­ση αυτών των αντι­θέ­σε­ων στην κοι­νω­νι­κή συνεί­δη­ση, στην ανά­πτυ­ξη ταξι­κής συνεί­δη­σης, δεν είναι ούτε αυτό­μα­τη, ούτε ευθύγραμμη.
Κρί­ση κορυ­φών έχου­με όταν η πολι­τι­κή της αστι­κής τάξης χρε­ο­κο­πεί, έχει εμφα­νή δυσκο­λία να δια­χει­ρι­στεί συν­θή­κες κρί­σης (οικο­νο­μι­κή κρί­ση, πόλε­μος κ.ά.), οι οποί­ες ανα­πτύσ­σουν και διευ­ρύ­νουν σε ασυ­νή­θι­στο βαθ­μό τη λαϊ­κή δυσα­ρέ­σκεια, με απο­τέ­λε­σμα «οι κάτω» να μην ελέγ­χο­νται όπως πριν από τους «πάνω», στις «κορυ­φές» να κυριαρ­χεί σύγ­χυ­ση και σε αυτή τη βάση να οξύ­νο­νται και ενδο­α­στι­κές αντιθέσεις.
Είναι το κρί­σι­μο σημείο που το αστι­κό κρά­τος, οι θεσμοί και οι μηχα­νι­σμοί του αδυ­να­τούν πλέ­ον να επι­βά­λουν την πολι­τι­κή κυριαρ­χία τους στις λαϊ­κές μάζες και τότε …βούρ!

Το γεγο­νός ότι, στα χρό­νια που ακο­λού­θη­σαν της δολο­φο­νί­ας του Τσε, η εγκα­τά­λει­ψη του ανταρ­το­πό­λε­μου συνο­δεύ­τη­κε από νέες αυτα­πά­τες περί «ειρη­νι­κού δρό­μου προς το σοσια­λι­σμό» (που είχαν ήδη καλ­λιερ­γη­θεί στην ΕΣΣΔ από το 20^ο συνέ­δριο και μετά, με το «παλ­λαϊ­κό κρά­τος του 1960 κλπ) και πολύ πριν από τον ευρω­κο­μου­νι­σμό του Berlinguer δεν δικαιώ­νει τον ανταρ­το­πό­λε­μο ως εξα­γω­γή της επα­νά­στα­σης –η ίδια η ζωή το απέδειξε.

Ο Τσε υπήρ­ξε αφέ­ντης του πολέ­μου, καλ­λι­τέ­χνης του αντάρ­τι­κου ‑που το από­δει­ξε αμέ­τρη­τες φορές, όπως τότε με τον Camilo αντι­μέ­τω­πος με χιλιά­δες στρα­τιώ­τες σε μια τελεί­ως χέρ­σα και άγνω­στη περιο­χή, με εκεί­νον τον ιστο­ρι­κό ελιγ­μό, ή στη Λας Βίγιας  και στη Σάντα Κλά­ρα, όπου μπή­κε θριαμ­βευ­τής με τους 300 μαχη­τές του σε μια πόλη με τανκς, πυρο­βο­λι­κό και αρκε­τές χιλιά­δες πάνο­πλους στρατιώτες…

Ο Τσε ήταν ανυ­πέρ­βλη­τος μαχη­τής –της ζωής και του αγώ­να, αξε­πέ­ρα­στος αρχη­γός, εξαι­ρε­τι­κά ικα­νός και θαρ­ρα­λέ­ος πάντα στην πρώ­τη γραμ­μή.
Αν ως αντάρ­της είχε αχίλ­λεια φτέρ­να αυτή ήταν η από­λυ­τη αδια­φο­ρία για τον κίν­δυ­νο και το θάνα­το.

¡H.lV.S!
¡Patria o muerte!
¡Socialismo-o-Muerte!
¡Venceremos!

Μέχρι τη Νίκη –πάντα!
Πατρί­δα ή θάνατος!
Σοσια­λι­σμός ή Θάνατος!
Θα νικήσουμε!
(Fidel Castro Ruz)

Hasta la victoria siempre COMANDANTE CHE GUEVARA

Ο Ernesto “Che” Guevara, Ερνέ­στο Γκε­βά­ρα ντε λα Σέρ­να, γνω­στός ως Τσε Γκε­βά­ρα ή Τσε, δυο χρό­νια μικρό­τε­ρος από τον Fidel, κατά wiki απλά Αργε­ντι­νός για­τρός, κομ­μου­νι­στής Μαρ­ξι­στής-Λενι­νι­στής επα­να­στά­της, ένας από τους αρχη­γούς των ανταρ­τών στην Κού­βα και πολι­τι­κός (!!)…δολο­φο­νή­θη­κε από το παρα­κρά­τος του ιμπε­ρια­λι­σμού τη CIA, δια χει­ρός Μάριο Τεράν, σαν σήμε­ρα στις 8 προς 9 Οκτώ­βρη 1967, στη La Higuera, της Santa Cruz, (Λα Ιγκέ­ρα), της Βολιβίας.

Θρύ­λος της επα­νά­στα­σης στην Κού­βα — ομό­ψυ­χος σύντρο­φος και συνα­γω­νι­στής του Φιντέλ Κάστρο, ήρω­ας όλων των λαών της “America Latina”, ο Αργε­ντί­νος διε­θνι­στής έγι­νε με το θαυ­μα­στό, από χώρα σε χώρα, αγώ­να του και με τη θυσία του, παγκό­σμιο και δια­χρο­νι­κό σύμ­βο­λο των επα­να­στά­σε­ων — του παρελ­θό­ντος και του μέλ­λο­ντος — για το σοσια­λι­σμό, όπου Γης.

Της επα­νά­στα­σης του ανθρώ­που για την κοι­νω­νία του Ανθρώ­που. Μιλά­με, για το πρώ­το παι­δί του Ερνέ­στο Γκε­βά­ρα Λιντς και της Σέλια ντε λα Σέρ­να, που μικρό οι δικοί του τον φώνα­ζαν χαϊ­δευ­τι­κά Τετέ και έγι­νε ο λατρευ­τός, κάθε αγω­νι­ζό­με­νου και ορα­μα­τι­ζό­με­νου ανθρώ­που και λαού με το ψευ­δώ­νυ­μο Τσε (παραλ­λα­γή του Τετέ).

Τσε, που πάει να πει στη …γλώσ­σα της καρ­διάς  (λέξη που δανεί­στη­κε η αργε­ντί­νι­κη γλώσ­σα από τη γλώσ­σα των Ινδιά­νων Γκουα­ρα­νί) κάτι σαν “δικέ μου”. Κι αλή­θεια, λέμε Τσε και είναι σα να λέει ο καθέ­νας μας είναι “δικός μου”, “δικός σου”, “δικός τους”, “δικός ΜΑΣ”, και τον βλέ­που­με παντο­τι­νό και …αρρε­νω­πά πανώ­ριο.

Μα, αυτό δεν αρκεί. Η ψυχή λαχτα­ρά να ζωντα­νέ­ψει και η μορ­φή του. Να κατα­κλύ­σει νου και αισθή­μα­τα. Να ανα­ζω­ο­γο­νή­σει τα “ανα­τρεμ­μέ­να” σε πολ­λούς σήμε­ρα ορά­μα­τα. Να δει το λαμπε­ρό χαμό­γε­λό του.
«Τι σημα­σία έχει αν μας βρει ο θάνα­τος; Σημα­σία έχει ότι η κραυ­γή μας θα ακου­στεί και ένα άλλο χέρι θα βρε­θεί για να πάρει το όπλο μας, και άλλοι άνθρω­ποι θα ξεση­κω­θούν για να πιά­σουν το τρα­γού­δι, για να ακου­στεί η και­νούρ­για κραυ­γή του πολέ­μου και της νίκης»

Ο ασθμα­τι­κός, με την κλο­νι­σμέ­νη υγεία που έφη­βος έπαι­ζε ράγκ­μπι και ποδό­σφαι­ρο, έστω κι αν κάποιες φορές οι πνεύ­μο­νές του τον υπο­χρέ­ω­ναν να εγκα­τα­λεί­ψει το γήπε­δο που διά­σχι­σε όλη την Κού­βα και μπή­κε νικη­τής στην Αβά­να, παρά τα υπουρ­γεία που ανέ­λα­βε και τις δια­κρί­σεις στην κοι­νω­νία σαν αξιω­μα­τού­χος του λαού και του ΚΚ της Κού­βας αισθα­νό­ταν την ανά­γκη μετά την καθη­με­ρι­νή πολι­τι­κή δου­λειά να συνε­χί­ζει με τα ζαχα­ρο­κά­λα­μα, μένο­ντας για πάντα ο ίδιος και μονα­δι­κός Τσε
 Υπήρ­ξε  το σύμ­βο­λο του ελεύ­θε­ρου ανθρώ­που του κομ­μου­νι­στή, που εκεί­νο το πρω­ι­νό του Οκτώ­βρη στη Βολι­βία, έγι­νε η σημαία ενός αγώ­να, που θα διαρ­κέ­σει για όσο στον κόσμο η κοι­νω­νι­κή αδι­κία και ανι­σό­τη­τα θα εξα­κο­λου­θεί το έργο της.

Έγι­νε και έζη­σε σαν κομα­ντά­ντε ενά­ντια σε αυτήν την αδι­κία, που μπή­κε στο πάν­θεο εκεί­νων που μετέ­τρε­ψαν το θάνα­το σε ανα­γκαίο σκα­λο­πά­τι για τη ζωή.

 «Δεν είμαι libertador (απε­λευ­θε­ρω­τής) Δεν υπάρ­χουν libertadores. Οι ίδιοι οι άνθρω­ποι απε­λευ­θε­ρώ­θη­καν μόνοι τους», έλε­γε και πριν το τελευ­ταίο του ταξί­δι, «Νιώ­θω και πάλι στις φτέρ­νες μου τα πλευ­ρά του Ροσι­νά­ντη. Ξανα­παίρ­νω τους δρό­μους με την ασπί­δα στο χέρι»…  

Ο Φιντέλ στον επι­κή­δειο “en la velada solemne en memoria del comandante Εrnesto Che Guevara, en la plaza de la revolucion, el 18 de octubre de 1967” είπε… εκεί­νο το “Puede haber influido profundamente en su conducta la idea de que los hombres tienen un valor relativo en la historia, la idea de que las causas no son derrotadas cuando los hombres caen y la incontenible marcha de la historia no se detiene ni se detendrá ante la caída de los jefes.”
«Οι άνθρω­ποι έχουν μία σχε­τι­κή αξία στην Ιστο­ρία. Η ιδέα ότι δεν νικιέ­ται η υπό­θε­ση όταν πεθαί­νουν οι άνθρω­ποι, και ότι η ακα­τά­σχε­τη πορεία της Ιστο­ρί­ας δεν στα­μα­τά ούτε θα στα­μα­τή­σει με το χαμό των αρχη­γών».

Όλη η ομι­λία του Κάστρο εδώ: (http://www.cuba.cu/gobierno/discursos/1967/esp/f181067e.html)

Hasta Siempre
(guajira)

Aprendimos a quererte,
desde la histórica altura,
donde el sol de tu bravura
le puso cerco a la muerte.

Aquí se queda la clara,
la entrañable transparencia
de tu querida presencia,
Comandante Che Guevara.

Tu mano gloriosa y fuerte
sobre la historia dispara,
cuando todo Santa Clara
se despierta para verte.

Aquí se queda la clara,
la entrañable transparencia
de tu querida presencia,
Comandante Che Guevara.

Vienes quemando la brisa
con soles de primavera
para plantar la bandera
con la luz de tu sonrisa

Aquí se queda la clara,
la entrañable transparencia
de tu querida presencia,
Comandante Che Guevara.

Tu amor revolucionario
te conduce a nueva empresa,
donde espera la firmeza
de tu brazo libertario.

Aquí se queda la clara,
la entrañable transparencia
de tu querida presencia,
Comandante Che Guevara.

Seguiremos adelante
como junto a ti seguimos
y con Fidel te decimos:
«¡Hasta siempre Comandante!»

Aquí se queda la clara,
la entrañable transparencia
de tu querida presencia,
Comandante Che Guevara.
|-         (Carlos Puebla)