Είδα­με χτες την εξαι­ρε­τι­κή ται­νία από το Ιράν “Περί­πτω­ση Συνεί­δη­σης” (ο ελλη­νι­κός τίτλος) _ “No Date, No Signature” (Χωρίς ημε­ρο­μη­νία, χωρίς υπο­γρα­φή ο “διε­θνής”) _ “Bedoone Tarikh, Bedoone Emza” (_ιδιωματισμός προ­φα­νώς, “Χωρίς ραντε­βού, χωρίς μεζέ” _σε ελεύ­θε­ρη μετά­φρα­ση). Ήδη είχα­με κάνει μια πρώ­τη ανα­φο­ρά στο “Iran Film Festival: από τη NEW STAR και το μορ­φω­τι­κό κέντρο της πρε­σβεί­ας του Ιράν” _ Μια ελε­γεία για τον άνθρω­πο, που ο αστι­κός καθω­σπρε­πι­σμός εξα­φα­νί­ζει και συν­θλί­βει. Ένας ευυ­πό­λη­πτος ιατρο­δι­κα­στής ο Δρ Kahve Nariman _αρμόδιος και για αυτο­ψί­ες σε ύπο­πτους θανά­τους, εμπλέ­κε­ται σε ένα τρο­χαίο, με μια οικο­γέ­νεια φτω­χο­διά­βο­λων _όλοι πάνω σ΄ ένα μηχα­νά­κι (το αντρό­γυ­νο και δύο παι­διά) όπου τραυ­μα­τί­ζει ένα οχτά­χρο­νο αγο­ρά­κι. Δε θέλει αστυ­νο­μί­ες για­τί υπάρ­χει πρό­βλη­μα με την ασφά­λεια του αυτο­κι­νή­του και προ­τί­θε­ται να πλη­ρώ­σει απο­ζη­μί­ω­ση στον πατέ­ρα του παι­διού, από τον οποίο ζητά­ει  και να το μετα­φέ­ρει στο νοσο­κο­μείο. Εις μάτην … Το άλλο πρωί, βρί­σκει στο νοσο­κο­μείο το πτώ­μα του αγο­ριού που έχει μετα­φερ­θεί εκεί για αυτο­ψία, με πρώ­τη γνω­μά­τευ­ση (από ένα συνά­δελ­φό καθώς τη σύζυ­γό του) να δεί­χνει θάνα­το από δηλη­τη­ρί­α­ση. Ακο­λου­θεί ανα­πα­ρά­στα­ση για το χαλα­σμέ­νο φαγη­τό, με τους εκπρο­σώ­πους αστυ­νο­μί­ας και διω­κτι­κών αρχών να λει­τουρ­γούν εκβια­στι­κά και να φιμώ­νουν το κατη­γο­ρού­με­νο και τρα­γι­κό κάδρο τη γυναί­κα του Ένα εκλε­κτό δείγ­μα του κινη­μα­το­γρά­φου των (ανύ­παρ­κτων για τους αστούς) ηθι­κών διλημ­μά­των, μπο­λια­σμέ­νo με την ιρα­νι­κή κινη­μα­το­γρα­φι­κή παρά­δο­ση της ενδε­λε­χούς μελέ­της χαρα­κτή­ρων …και η ζωή συνε­χί­ζε­ται _όπου φτω­χός κι η μοί­ρα του. Με πολύ καλά τα πλά­να της κοι­νω­νι­κής αντί­θε­σης (δεί­τε τα από­σπα­σμα video)

Γρά­φει ο \\ Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

Σε άλλη εντε­λώς κατεύ­θυν­ση η παρου­σί­α­ση της ΕΡΤ … “Μια ελε­γεία για τους ανθρώ­πους που ονει­ρευό­μα­σταν να γίνου­με κι όμως θάψα­με μέσα μας. Ένας ευυ­πό­λη­πτος ιατρο­δι­κα­στής εμπλέ­κε­ται σε ένα τρο­χαίο, όπου τραυ­μα­τί­ζε­ται ένα οχτά­χρο­νο αγο­ρά­κι. Ο άνδρας προ­τί­θε­ται να πλη­ρώ­σει απο­ζη­μί­ω­ση στον πατέ­ρα του παι­διού και να το μετα­φέ­ρει στο νοσο­κο­μείο, αλλά εις μάτην. Το άλλο πρωί, βρί­σκει στο νοσο­κο­μείο το πτώ­μα του αγο­ριού που έχει μετα­φερ­θεί εκεί για αυτο­ψία, αλλά η πρώ­τη γνω­μά­τευ­ση δεί­χνει θάνα­το από δηλη­τη­ρί­α­ση. Ένα εκλε­κτό δείγ­μα του κινη­μα­το­γρά­φου των ηθι­κών διλημ­μά­των, μπο­λια­σμέ­νo με την ιρα­νι­κή κινη­μα­το­γρα­φι­κή παρά­δο­ση της ενδε­λε­χούς μελέ­της χαρα­κτή­ρων, μια ελε­γεία για τους ανθρώ­πους που ονει­ρευό­μα­σταν να γίνου­με κι όμως θάψα­με μέσα μας” ακό­μη και το πολύ καλό γενι­κά στις κρι­τι­κές του flix.gr “Το κοι­νω­νι­κό θρί­λερ του Βαΐντ Τζα­λιλ­βάντ δεν έχει εύκο­λες απα­ντή­σεις αλλά απο­τυ­πώ­νει με φρε­σκά­δα και σύγ­χρο­νη οπτι­κή την κρί­ση ηθι­κής που αντι­με­τω­πί­ζει ένας επι­τυ­χη­μέ­νος ιατρο­δι­κα­στής στη σημε­ρι­νή Τεχε­ρά­νη”. Ανα­τρέ­χο­ντας στην διε­θνή προ­σέγ­γι­ση της ται­νί­ας, ουσια­στι­κά μία από τα ίδια με κλι­σέ τον “ευυ­πό­λη­πτο ιατρο­δι­κα­στή”, που θα τον ονο­μά­ζα­με “συμπρω­τα­γω­νι­στή” μια και ο πραγ­μα­τι­κός πρω­τα­γω­νι­στής, που δίνει και ρεσι­τάλ ηθο­ποι­ί­ας είναι ο φτω­χο­διά­βο­λος _τραγικός πατέ­ρας (Navid Mohammadzadeh _Moosa

ℹ️  Κούρ­δος ηθο­ποιός (…έχει πτυ­χίο πολι­τι­κού μηχα­νι­κού), με πολ­λές-πολ­λές δια­κρί­σεις, μετα­ξύ των οποί­ων δύο Κρυ­στάλ­λι­να Σιμόργκ, τέσ­σε­ρα Βρα­βεία Χαφέζ, τρία Κινη­μα­το­γρά­φου του Ιράν τέσ­σε­ρα της Ένω­σης Κρι­τι­κών Κινη­μα­το­γρά­φου και Συγ­γρα­φέ­ων του Ιράν. Το 2017 κέρ­δι­σε το βρα­βείο Orizzonti Καλύ­τε­ρου Ηθο­ποιού στο 74^ο Διε­θνές Φεστι­βάλ Κινη­μα­το­γρά­φου της Βενε­τί­ας για την ερμη­νεία του στο “Περί­πτω­ση Συνεί­δη­σης” ενώ η ερμη­νεία του στην ται­νία I’m Not Angry_ Asabani Nistam! (2014) εγκω­μιά­στη­κε από τους κρι­τι­κούς και γι’ αυτήν ήταν υπο­ψή­φιος για το Κρυ­στάλ­λι­νο Σίμοργκ Α’ Ανδρι­κού Ρόλου από το Φεστι­βάλ Κινη­μα­το­γρά­φου Fajr. Έχει επί­σης κερ­δί­σει το Κρυ­στάλ­λι­νο Σίμοργκ για τον καλύ­τε­ρο δεύ­τε­ρο ανδρι­κό ρόλο του Φεστι­βάλ Κινη­μα­το­γρά­φου Fajr δύο συνε­χό­με­νες φορές για τους ρόλους του στα Abed and Yak Roz και Without Date, Without Signature…

Όπως πάντα η 7^η τέχνη όντας κομ­μά­τι του εποι­κο­δο­μή­μα­τος κάθε κρά­τους είναι άμε­σα συνυ­φα­σμέ­νη με την πολι­τι­κο­οι­κο­νο­μι­κή και κοι­νω­νι­κή κατά­στα­ση κάθε κρά­τους. Ειδι­κά στην περί­πτω­ση του Ιράν με τις κατα­κλυ­σμιαί­ες πολι­τι­κές εξε­λί­ξεις τα τελευ­ταία 80 χρό­νια _αναφέρουμε ενδεικτικά

• Ο Μοχά­μεντ Ρεζά Παχλα­βί, από­λυ­τος κυρί­αρ­χος αυτο­κρά­το­ρας του Ιράν 1941–1979 (μέχρι την ανα­τρο­πή του)
• 1951, ο Μοχά­μεντ Μοσα­ντέκ προ­ο­δευ­τι­κός αστό εκλέ­χθη­κε πρω­θυ­πουρ­γός και _μεταξύ άλλων εθνι­κο­ποιεί τον τομέα κλει­δί της οικο­νο­μί­ας την πετρε­λαϊ­κή βιο­μη­χα­νία … η Βρε­τα­νία (πρω­θυ­πουρ­γός Ουίν­στον Τσόρ­τσιλ),  επέ­βα­λε εμπάρ­γκο στο ιρα­νι­κό πετρέ­λαιο, βρί­σκο­ντας σύμ­μα­χο και τις ΗΠΑ, σε μία επι­χεί­ρη­ση ανα­τρο­πής του Μοσα­ντέκ (με εντο­λή Αϊζεν­χά­ου­ερ, η επι­χεί­ρη­ση “Αίας”, οδή­γη­σε σε πρα­ξι­κό­πη­μα και σύλ­λη­ψη του Μοσα­ντέκ Αύγ-1953 _καταδικάστηκε για προ­δο­σία σε τρία χρό­νια φυλά­κι­σης και κατό­πιν έζη­σε υπό κατ’ οίκον περιο­ρι­σμό μέχρι τον θάνα­τό του το 1967)
• 1978: η Ιρα­νι­κή Ισλα­μι­κή Επα­νά­στα­ση, με μεγά­λες δια­δη­λώ­σεις απερ­γί­ες και δια­μαρ­τυ­ρί­ες ενά­ντια στην εξου­σία του σάχη, που παρέ­λυαν την οικο­νο­μία της χώρας, η δυνα­στεία των Παχλα­βί καταρ­ρέ­ει και τον ανα­γκά­ζει να εγκα­τα­λεί­ψει το Ιράν τον Ιανουά­ριο του 1979, και ο Αγια­το­λάχ Χομεϊ­νί επέ­στρε­ψε στην Τεχε­ρά­νη από την εξο­ρία. κατέρ­ρευ­σε δέκα ημέ­ρες αργό­τε­ρα, στις 11 Φεβρουα­ρί­ου, όταν ο στρα­τός του Ιράν παρέ­μει­νε ουδέ­τε­ρος στην πολι­τι­κή δια­μά­χη, μετά από συρ­ρά­ξεις ανταρ­τών και στρα­τιω­τών πιστών στο σάχη. Την 1η Απρι­λί­ου του 1979, το Ιράν έγι­νε και επί­ση­μα ισλα­μι­κή δημο­κρα­τία με τη διε­ξα­γω­γή εθνι­κού δημοψηφίσματος.Οι σχέ­σεις του Ιράν με τις ΗΠΑ δια­βρώ­θη­καν ταχύ­τα­τα κατά την επα­νά­στα­ση, καθώς στις 4 Νοεμ­βρί­ου του 1979 μία ομά­δα Ιρα­νών φοι­τη­τών κατέ­λα­βαν την αμε­ρι­κα­νι­κή πρε­σβεία στην Τεχε­ρά­νη. Με την κατη­γο­ρία ότι υπη­ρε­τού­σαν στη ΣΙΑ (CIA) με στό­χο την ανα­τρο­πή του καθε­στώ­τος στο Ιράν, το προ­σω­πι­κό της πρε­σβεί­ας κρα­τή­θη­καν όμη­ροι, ενώ ο Χομεϊ­νί, αν και δεν είχε εμπλα­κεί στην πραγ­μα­το­ποί­η­ση της κατά­λη­ψης, υπο­στή­ρι­ξε τους φοι­τη­τές μετά την επι­τυ­χία τους. Αν και οι περισ­σό­τε­ροι από τους ομή­ρους ‑κυρί­ως γυναί­κες και αφρο­α­με­ρι­κα­νοί- απε­λευ­θε­ρώ­θη­καν τους πρώ­τους μήνες της κατά­λη­ψης, οι υπό­λοι­ποι 52 όμη­ροι κρα­τή­θη­καν για συνο­λι­κά 444 ημέ­ρες. Η κυβέρ­νη­ση του Τζί­μι Κάρ­τερ προ­σπά­θη­σε χωρίς επι­τυ­χία να δια­πραγ­μα­τευ­τεί την απε­λευ­θέ­ρω­ση των Αμε­ρι­κα­νών πολι­τών, αλλά τελι­κά η ομη­ρία έλη­ξε τον Ιανουα­ρί­ου του 1981 με τη δια­κή­ρυ­ξη του Αλγερίου.
• Ο από­η­χος της ιρα­νι­κής επα­νά­στα­σης προ­κά­λε­σε ένα πρώ­το απο­συ­ντο­νι­σμό στο κρά­τος του Ιράν, γεγο­νός που εκμε­ταλ­λεύ­τη­κε ο Σαντάμ Χου­σε­ΐν _που επι­θυ­μού­σε την επέ­κτα­ση των προ­σβά­σε­ων του στον Περ­σι­κό κόλ­πο, διεκ­δι­κώ­ντας ξανά περιο­χές που είχε διεκ­δι­κή­σει και κατά την εξου­σία του σάχη. Το Χου­ζε­στάν, με αρα­βι­κό πλη­θυ­σμό και πλού­σια κοι­τά­σμα­τα πετρε­λαί­ου, ήταν ο πρώ­τος στό­χος του, για να ακο­λου­θή­σουν και τα νησιά Αμπού Μού­σα και Τουνμπ, στα ύδα­τα του Ιράν με τα Ηνω­μέ­να Αρα­βι­κά Εμι­ρά­τα. Ο ιρα­κι­νός στρα­τός εισέ­βα­λε στις 22 Σεπτεμ­βρί­ου του 1980 στο ιρα­νι­κό Χου­ζε­στάν, ξεκι­νώ­ντας έτσι τον πόλε­μο Ιράν-Ιράκ. 
  • Αν και οι ιρα­κι­νές δυνά­μεις είχαν αρκε­τές πρώ­ι­μες επι­τυ­χί­ες και ανά­πτυ­ξη, οι ιρα­νι­κές κατά­φε­ραν μέχρι το 1982 να τις απω­θή­σουν ξανά στα αρχι­κά σύνο­ρα. Ο πόλε­μος συνε­χί­στη­κε για ακό­μη 6 χρό­νια, μέχρι το 1988, μακε­λεύ­ο­ντας τους δύο (οι απώ­λειες του Ιράν εκτι­μώ­νται μετα­ξύ 500.000 και 1 εκα­τομ­μυ­ρί­ου, αντί­στοι­χα και του Ιράκ)

Το 1996 ο “Ριζο­σπά­στης” είχε μια συζή­τη­ση με τον Ιρα­νό σκη­νο­θέ­τη Μοχ­σέν Μαχ­μαλ­μπάφ με τίτλο “Ο αγώ­νας μεστώ­νει την ανθρώ­πι­νη συνεί­δη­ση” _ο ιρα­νι­κός κινη­μα­το­γρά­φος ανθί­ζει και τεί­νει να πάρει δια­στά­σεις κινη­μα­το­γρα­φι­κού ρεύματος.

Ο ιρα­νι­κός κινη­μα­το­γρά­φος , άγνω­στος σχε­δόν στη χώρα μας, με μονα­δι­κό γνω­στό τον Αμπάς Κια­ρο­στά­μι (σσ. πέθα­νε το 2016), στη­ρί­ζε­ται παρά τη νεα­ρή του ηλι­κία (μόλις 60 χρο­νών), σε βαθιά θεμέ­λια. Το κινη­μα­το­γρα­φι­κό παρόν του Ιράν είναι γνή­σιος κλη­ρο­νό­μος της μου­σι­κής, ποι­η­τι­κής και εικα­στι­κής ιρα­νι­κής παρά­δο­σης. Φέτος, στο 36^ο Φεστι­βάλ Κινη­μα­το­γρά­φου Θεσ­σα­λο­νί­κης, προ­βλή­θη­κε ένα αφιέ­ρω­μα τιμής σ’ αυτόν τον άγνω­στο και “φτω­χό συγ­γε­νή” της μεγά­λης οθό­νης (συνο­λι­κά 15 ται­νί­ες). Το αφιέ­ρω­μα περι­λάμ­βα­νε, επί­σης, μια ανθο­λο­γία πέντε ται­νιών του Ιρα­νού σκη­νο­θέ­τη Μοχ­σέν Μαχ­μαλ­μπάφ. Ενός σκη­νο­θέ­τη, προ­ερ­χό­με­νου από μια φτω­χο­γει­το­νιά της Τεχε­ρά­νης, που βίω­σε από μικρός τη στρα­το­κρα­τι­κή βία του μοναρ­χι­κού καθε­στώ­τος του σάχη, όντας “φιλο­ξε­νού­με­νος”, από τα 15 μέχρι τα είκο­σι χρό­νια του, στις πολι­τι­κές φυλα­κές της χώρας του. Στο ενερ­γη­τι­κό του έχει ήδη 15 ται­νί­ες, 20 βιβλία, σενά­ρια και πολ­λά άρθρα για την τέχνη.

Τον γνω­ρί­σα­με στο Φεστι­βάλ και αφορ­μή για τη συζή­τη­σή μαζί του στά­θη­κε η ται­νία του “Ο ποδη­λά­της”. Μια ται­νία για τη φτώ­χεια, την πίκρα και τη μονα­ξιά της ξενι­τιάς, την υπο­κρι­σία των κυβερ­νώ­ντων και την εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση του ανθρώ­πι­νου πόνου. Κατά κάποιο τρό­πο η ται­νία του απο­τε­λεί την ιρα­νι­κή εκδο­χή της κλα­σι­κής αμε­ρι­κα­νι­κής ται­νί­ας “Σκο­τώ­νουν τα άλο­γα όταν γερά­σουν” του Σίντ­νεϊ Πόλακ. Δημιουρ­γία του Μαχ­μαλ­μπάφ για έναν κόσμο που υπο­φέ­ρει και που σήμε­ρα είναι η πλειο­ψη­φία. Μια λιτή κατα­σκευή, που δε στε­ρεί­ται “φιλο­δο­ξί­ας” να έχει συγκε­ντρω­μέ­να μέσα της πλού­σια απο­θέ­μα­τα ανθρωπιάς.

Εμπόρευμα ο πόνος

Τι ακρι­βώς, όμως, είναι ο “ποδη­λά­της” του, μας το λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης:

“Ο ήρω­άς μου είναι ένας Αφγα­νός πρό­σφυ­γας στο Πακι­στάν, που πασχί­ζει να ζήσει την οικο­γέ­νειά του και να βρει χρή­μα­τα για τα έξο­δα του νοσο­κο­μεί­ου, όπου βρί­σκε­ται η γυναί­κα του, μέσα σε έναν κόσμο όπου οι οικο­νο­μι­κές και εμπο­ρι­κές σχέ­σεις έχουν σβή­σει κάθε έννοια ανθρωπιάς.Σχέσεις που σήμε­ρα έχουν κυριαρ­χή­σει σε όλο τον κόσμο και που σκε­πά­ζουν με το σκο­τει­νό πάθος του κέρ­δους το φως της ανθρώ­πι­νης συνεί­δη­σης. Την αλη­θι­νή απο­στο­λή της ζωής μας, που είναι η “θέω­ση” της ανθρω­πιάς μας, χωρίς ίχνος θρη­σκευ­τι­κής επικάλυψης”.

“Αυτός ο ξενι­τε­μέ­νος από­κλη­ρος του 20ού αιώ­να, μια τρα­γι­κή φιγού­ρα ανά­με­σα σε εκα­τομ­μύ­ρια άλλες τρα­γι­κές, που εκκο­λά­πτει η άνι­ση, τεχνο­λο­γι­κά ευτυ­χι­σμέ­νη, παγκό­σμια κοι­νω­νία μας, είναι δέσμιος της ανά­γκης να βρει χρή­μα­τα για το νοσο­κο­μείο. Μια ανθρώ­πι­νη ζωή που υπο­κύ­πτει στη βαναυ­σό­τη­τα του κέρ­δους και μετα­μορ­φώ­νε­ται σε μια μηχα­νή. Ενας ποδη­λά­της, που επί εφτά μέρες, χωρίς δια­κο­πή, κάνει την ίδια κυκλι­κή δια­δρο­μή, για να στοι­βα­χτούν γύρω του όλοι οι έμπο­ροι, οι λιγω­μέ­νοι για θέα­μα, το οποίο πηγά­ζει από τον πόνο, και όλοι όσοι έτα­ξαν τη ζωή τους, στην κατα­δί­ω­ξη του δίκιου και της αλήθειας”.

• Ο ποδη­λά­της είναι στην ουσία το υφά­δι της ιστο­ρί­ας σας και κατά κάποιο τρό­πο απο­τε­λεί μεγε­θυ­ντι­κό φακό, μέσα από τον οποίο θα αντι­κρύ­σει ο θεα­τής έναν κόσμο, που αν όχι πάντα του­λά­χι­στον συχνά οι εξου­σί­ες κατα­δι­κά­ζουν στην αφά­νεια. Για­τί δώσα­τε αυτό το χαρα­κτή­ρα στον ήρωά σας;
• Η επι­λο­γή μου δεν είναι ένα τυχαίο ευφυο­λό­γη­μα. Απλά ανέ­συ­ρα από την παι­δι­κή μου ηλι­κία ένα γεγο­νός, στο οποίο ήμουν μάρ­τυ­ρας. Ενα ασή­μα­ντο για τη δημο­σιό­τη­τα γεγο­νός, που όμως με οδή­γη­σε σε απύθ­με­να βάθη κοι­νω­νιο­λο­γι­κής προ­σέγ­γι­σης, απο­κα­λύ­πτο­ντάς μου στη συνέ­χεια και τους “αμύ­θη­τους θησαυ­ρούς” που κρύ­βει η ανθρώ­πι­νη ψυχή. Ηθε­λα να δεί­ξω τα πάντα μέσα από αυτήν την ται­νία. Την άσχη­μη οικο­νο­μι­κή κατά­στα­ση για τους λαούς, όχι ξεκομ­μέ­νη από τις αιτί­ες που την προ­κα­λούν. Το απάν­θρω­πο επί­πε­δο της σύγ­χρο­νης κοι­νω­νί­ας μας, όχι μακριά από τις εστί­ες που το δημιουργούν.Μπορεί να δει εύκο­λα κανείς στην ται­νία το πολι­τι­κό βάθος του μηνύ­μα­τός της. Να αντι­κρύ­σει τις κοι­νω­νι­κές προ­ε­κτά­σεις του, να λικνι­στεί στην ποι­η­τι­κή του ενό­ρα­ση. Εξαρ­τά­ται κατά πόσο θέλει κανείς να τα δει όλα αυτά. Πάνω από όλα είναι μια ται­νία για τον άνθρω­πο. Για την ίδια τη ζωή μας.

Σύμ­βο­λο ιερής θυσίας
_Γιατί ο ήρω­ας είναι Αφγα­νός; Είναι τυχαία επι­λο­γή ή σημα­το­δο­τεί κάτι συγκεκριμένο;

_Ο Αφγα­νός είναι, απλά, ένα σύμ­βο­λο. Συμ­βο­λί­ζει τη φτώ­χεια των λαών, που ανα­γκά­ζο­νται να ξερι­ζω­θούν για να ζήσουν. Απει­κο­νί­ζει την κατά­στα­ση μιας γει­το­νι­κής χώρας που σήμε­ρα ανα­στε­νά­ζει από την αδελ­φο­κτό­να αιμα­το­χυ­σία και που κάπου αλλού στον κόσμο έχει άλλο όνο­μα, όπως η κοντι­νή σε σας Γιουγκοσλαβία.Για να κατορ­θώ­σω να αρθρώ­σω ένα λόγο, που να είναι κατα­νοη­τός στον θεα­τή, έπρε­πε να επι­λέ­ξω μια πρό­σφα­τη κοι­νω­νι­κή κατά­στα­ση, που τη ζού­με καθη­με­ρι­νά, ή που τον από­η­χό της ακού­με μέσα από τα δελ­τία ειδή­σε­ων. Ο Αφγα­νός ήρω­άς μου είχε όλα τα “προ­σό­ντα” για να το κατα­φέ­ρω αυτό. Στην αρχή, βλέ­πο­ντάς τον, δια­κρί­νου­με απλά έναν Αφγα­νό μετα­νά­στη. Στη συνέ­χεια η μορ­φή του, μέσα από τον αγώ­να που κάνει για τη σωτη­ρία της γυναί­κας του, παίρ­νει την όψη του “Χρι­στού”. Ενός σύγ­χρο­νου μάρ­τυ­ρα, που η θυσία του τον αγιά­ζει. Τον μετου­σιώ­νει σε μορ­φή μιας ηθι­κής στά­σης. Ο ίδιος ο αγώ­νας του συνι­στά μια στά­ση ζωής που απαι­τεί θυσί­ες, υπο­μο­νή, αγά­πη για το συνάν­θρω­πο και όχι ιδιώ­τευ­ση. Δεν επι­τρέ­πε­ται να ταμπου­ρω­νό­μα­στε στα προ­βλή­μα­τά μας και να μονά­ζου­με με αυτά, αδια­φο­ρώ­ντας για το διπλα­νό μας. Οι επτά μέρες που ποδη­λα­τεί συμ­βο­λί­ζουν το χρό­νο, τον κοι­νω­νι­κό χρό­νο που μεστώ­νει τον άνθρω­πο μέσα από τον αγώ­να, από τη στρά­τευ­ση της συνεί­δη­σης σε κάτι ιερό, ανθρώ­πι­να ιδανικό.

_Ποια κατά­στα­ση επικρατεί 
στον ιρα­νι­κό κινηματογράφο;

__Στο Ιράν σήμε­ρα εργά­ζο­νται συνο­λι­κά 320 σκη­νο­θέ­τες, με ετή­σια κινη­μα­το­γρα­φι­κή παρα­γω­γή γύρω στις 70 ται­νί­ες. Εχει σημα­σία, όμως, να ιεραρ­χή­σου­με αυτόν τον υπέρ­με­τρο όγκο των κινη­μα­το­γρα­φι­στών μας και να ερμη­νεύ­σου­με τη συμπε­ρι­φο­ρά κάθε ομά­δας. Οι Ιρα­νοί σκη­νο­θέ­τες χωρί­ζο­νται σε τρεις ομά­δες. Είναι οι προ­πα­γαν­δι­στές σκη­νο­θέ­τες, που πλη­ρώ­νο­νται από την εξου­σία για να δια­φη­μί­ζουν και να προ­βάλ­λουν το “κοι­νω­νι­κό έργο” που έχει επι­τε­λέ­σει. Η δεύ­τε­ρη κατη­γο­ρία περι­λαμ­βά­νει τους εμπο­ρι­κούς σκη­νο­θέ­τες, αυτούς που χρη­μα­το­δο­τού­νται από μεγά­λες εται­ρί­ες, για τα συμ­φέ­ρο­ντα βέβαια, φανε­ρά ή μη, αυτών των εται­ριών. Η τρί­τη ομά­δα Ιρα­νών σκη­νο­θε­τών, που είναι η πιο ολι­γά­ριθ­μη, παλεύ­ει για τον ποιο­τι­κό κινη­μα­το­γρά­φο. Εκεί­νον τον κινη­μα­το­γρά­φο που αντλεί από την αλή­θεια και υπη­ρε­τεί μόνο την αλήθεια.Είναι φανε­ρό ότι αυτοί οι σκη­νο­θέ­τες δεν μπο­ρούν να βρού­νε εύκο­λα χρη­μα­το­δό­τες, ενώ συχνά, πέρα από την οικο­νο­μι­κή λογο­κρι­σία που δέχο­νται, βρί­σκο­νται και στη δίνη της ιδε­ο­λο­γι­κής λογο­κρι­σί­ας. Πιστεύω ότι ανή­κω σ’ αυτήν την τελευ­ταία ομάδα.

Επι­πλέ­ον, μια ται­νία για να γυρι­στεί στο Ιράν χρειά­ζε­ται να πάρει τέσ­σε­ρις άδειες από την κυβέρνηση.Μια άδεια που δίνε­ται μετά την ανά­γνω­ση του σενα­ρί­ου. Αλλη μια για την έναρ­ξη των γυρι­σμά­των (ποιοι θα είναι οι ηθο­ποιοί, ποιοι οι άλλοι συντε­λε­στές, πού θα γίνουν τα γυρί­σμα­τα και από πού βρέ­θη­καν τα χρή­μα­τα για να γυρι­στεί). Η τρί­τη άδεια αφο­ρά στην προ­βο­λή της σε αίθου­σα και η τελευ­ταία άδεια δίνε­ται για την εξα­γω­γή της στο εξω­τε­ρι­κό. Μην ξεχνά­με, βέβαια, ότι και ο ιρα­νι­κός κινη­μα­το­γρά­φος , όπως κάθε φτω­χός κινη­μα­το­γρά­φος, ασφυ­κτιά μπρο­στά στην κατα­στρο­φι­κή επέ­λα­ση και κυριαρ­χία του αμε­ρι­κα­νι­κού κινηματογράφου.

Ισοπεδώνουν μεγάλους πολιτισμούς

__Τι συμ­βαί­νει με τον αμε­ρι­κα­νι­κό κινη­μα­το­γρά­φο στη χώρα σας;

Ο αμε­ρι­κα­νι­κός κινη­μα­το­γρά­φος ελέγ­χει το 60% των αιθου­σών στη χώρα μας. Φαντα­στεί­τε με τι γορ­γά βήμα­τα προ­χω­ρεί η αμε­ρι­κα­νο­ποί­η­ση της κοι­νω­νί­ας μας. Κατα­λα­βαί­νε­τε τι σημαί­νει αυτό. Ενα μεγά­λο έγκλη­μα σε βάρος ενός λαού με βαθιές πολι­τι­στι­κές ρίζες, παρά­δο­ση και αξί­ες. Αυτό συμ­βαί­νει σε όλες τις χώρες που δυνα­στεύ­ο­νται οικο­νο­μι­κά, πολι­τι­κά και πολι­τι­σμι­κά από την Αμε­ρι­κή. Αυτό επι­φέ­ρει αυτό­μα­τα και μια ατα­ξία στην επα­φή των λαών μετα­ξύ τους.Οι λαοί επι­κοι­νω­νούν και αδελ­φώ­νο­νται μέσα από τη δια­φο­ρε­τι­κό­τη­τά τους και όχι αυτήν την τεχνη­τή ισο­πέ­δω­ση των πολι­τι­σμών τους.

Η ιστο­ρι­κή αφαί­μα­ξη και η δολο­φο­νία, εν ψυχρώ, μεγά­λων πολι­τι­σμών εμπο­δί­ζει τους λαούς να έρθουν σε επαφή.Με την αμε­ρι­κα­νο­ποί­η­ση δεν μπο­ρού­με να γνω­ρί­σου­με τη σκέ­ψη, τη συμπε­ρι­φο­ρά, τον πολι­τι­σμό και την ιστο­ρία των λαών. Ο κινη­μα­το­γρά­φος μπο­ρεί και είναι σε θέση να αλλά­ξει τη ζωή μας, το μυα­λό μας, τα συναι­σθή­μα­τά μας προς το καλύ­τε­ρο. Είναι σε θέση, όμως, όπως συμ­βαί­νει σήμε­ρα με τον αμε­ρι­κα­νι­κό κινη­μα­το­γρά­φο, να επι­βάλ­λει ξένους και αλλό­τριους τρό­πους συμπε­ρι­φο­ράς σε λαούς. Ετσι, είναι φανε­ρό ότι υπάρ­χουν δυο ειδών λογο­κρι­σί­ες. Η οικο­νο­μι­κή και η ιδε­ο­λο­γι­κή λογο­κρι­σία. Αλλο­τε από την ντό­πια εξου­σία και άλλο­τε από την “πλα­νη­τι­κή” εξουσία.Σημασία έχει για μας τους σκη­νο­θέ­τες να υπη­ρε­τού­με από καλύ­τε­ρες θέσεις και με μεγα­λύ­τε­ρη πίστη τους λαούς μας. Αυτό είναι το χρέ­ος μας και η ευθύ­νη της καλ­λι­τε­χνι­κής δημιουργίας.

2005:  «Και Οι Χελώ­νες Μπο­ρούν Να Πετά­ξουν»: Ο Μπαχ­μάν Γκο­μπα­ντί γεν­νή­θη­κε το 1969, στο Μπα­νέ, στο Ιρα­νι­κό Κουρ­δι­στάν. Πριν κατέ­βει να σπου­δά­σει κινη­μα­το­γρά­φο στην Τεχε­ρά­νη, δού­λευε για το ραδιό­φω­νο και έφτια­χνε μικρού μήκους ται­νί­ες. Κινη­μα­το­γρά­φο, όμως, έμα­θε, δου­λεύ­ο­ντας σαν βοη­θός του Κια­ρο­στά­μι.  Και αυτός, όπως ο δάσκα­λός του, γυρί­ζει ται­νί­ες με παι­διά (όχι, κατ’ ανά­γκη, ται­νί­ες για παι­διά). Αυτή η «τάση», του νέου ιρα­νι­κού κινη­μα­το­γρά­φου, να έχει για ήρω­ες παι­διά, οφεί­λε­ται και στο γεγο­νός ότι το 70–80% του ιρα­νι­κού λαού είναι ηλι­κί­ας κάτω των 35 χρό­νων! Αλλά και στο γεγο­νός ότι η κυβέρ­νη­ση αυτόν τον πλη­θυ­σμό θέλει να βάλει κάτω από τον έλεγ­χό της!

Ο ιρα­νι­κός κινη­μα­το­γρά­φος , τα τελευ­ταία χρό­νια, έχει κατα­φέ­ρει να βγει με αρκε­τή επι­τυ­χία έξω από τη χώρα του. Λαβαί­νει μέρος σε γνω­στά φεστι­βάλ, κερ­δί­ζει σημα­ντι­κά βρα­βεία και παί­ζε­ται στις αίθου­σες πολ­λών χωρών του κόσμου. Οι πολι­τι­κές «αλλα­γές», που έγι­ναν στη χώρα, στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1990, και η «φιλε­λευ­θε­ρο­ποί­η­ση», που τις ακο­λού­θη­σε, έδω­σε κάποιο χώρο και στον κινη­μα­το­γρά­φο να ανα­σά­νει. Αυτή η μικρή ανά­σα ελευ­θε­ρί­ας έφε­ρε τα παρα­πά­νω απο­τε­λέ­σμα­τα. Δια­τη­ρώ­ντας τα εθνι­κά του χαρα­κτη­ρι­στι­κά, χρό­νο με το χρό­νο, ται­νία με την ται­νία, κατα­φέρ­νει να απο­κτά­ει και διε­θνή γλώσ­σα. Χρό­νο με το χρό­νο, ται­νία με την ται­νία, γρά­φει τη δική του ιστορία…

Βαχίντ Τζα­λιλ­βάντ / Πέρα από τον τοί­χο \  Shab, Dakheli, Divar 2022 / 126 λεπτά Ο Αλί είναι τυφλός και επι­χει­ρεί να αυτο­κτο­νή­σει, όταν τον δια­κό­πτει ο θυρω­ρός του κτι­ρί­ου του, που τον πλη­ρο­φο­ρεί ότι η αστυ­νο­μία ανα­ζη­τά μια γυναί­κα που έχει δρα­πε­τεύ­σει και έχει κρυ­φτεί κάπου στο κτί­ριο. Σιγά σιγά, ο Αλί ανα­κα­λύ­πτει ότι η δρα­πέ­της, η Λέι­λα, βρί­σκε­ται μέσα στο δια­μέ­ρι­σμά του. Αφού συμ­με­τεί­χε σε μια δια­μαρ­τυ­ρία εργα­ζο­μέ­νων που οδή­γη­σε σε συλ­λή­ψεις, έχα­σε τον τετρά­χρο­νο γιο της όταν την συνέ­λα­βαν. Ο Αλι βοη­θά­ει την Λέι­λα να ξεφύ­γει…  Ιρα­νι­κός κινη­μα­το­γρά­φος , δυστυ­χώς _παρά το 7/10 της imdb, όχι μεγά­λων αξιώ­σε­ων όπως η προη­γου­μέ­νη ται­νία του Τζα­λιλ­βάντ, Bedoone Tarikh, Bedoone Emza «Περί­πτω­ση Συνεί­δη­σης» (θα μιλή­σου­με ανα­λυ­τι­κά στο τέλος. Εδώ δεν κατα­φέρ­νει ο θεα­τής να δια­χω­ρί­σει την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα από τη φαντα­σία. Ο σκη­νο­θέ­της αφή­νει τον θεα­τή στο κενό μέχρι το τελευ­ταίο μισά­ω­ρο, που μπαί­νουν τα πράγ­μα­τα κάπως στη θέση τους. Το σενά­ριό του δεν βοη­θά­ει στην εξέ­λι­ξη της πλο­κής, αντι­θέ­τως την υπο­νο­μεύ­ει. Αν και έχει τις «καλύ­τε­ρες προ­θέ­σεις», δηλα­δή να θίξει την αστυ­νο­μο­κρα­τία του Ιράν, μπλέ­κε­ται σε μια άσκη­ση ατμό­σφαι­ρας που δεν βοη­θά τον θεα­τή να συλ­λά­βει το μήνυ­μά του. Το συγκλο­νι­στι­κό τέλος θα μπο­ρού­σε να είναι ολό­κλη­ρη η ταινία…

Jafar Panahi - Τζα­φάρ Πανάι \ Ταξί στην Τεχε­ρά­νη _2015 \ Se rokh \ 2018 _Offside \ 2006 \ Ο κύκλος 2000

Εμείς παρου­σιά­ζου­με το σχε­τι­κά άγνω­στο Ayneh “Η περι­πλά­νη­ση της Μίνας”, με ένα μικρό κορί­τσι που περι­πλα­νιέ­ται στους δρό­μους. Είναι ένα παι­δί, που κάθε μέρα όταν σχο­λά­ει, περι­μέ­νει έξω από το σχο­λείο τη μητέ­ρα του. Μια μέρα η μητέ­ρα του αργεί, ο δρό­μος αδειά­ζει από μαθη­τές και γονείς. Η μικρή Μίνα βαριέ­ται να περι­μέ­νει άλλο και νομί­ζο­ντας ότι γνω­ρί­ζει καλά το δρό­μο της επι­στρο­φής, παίρ­νει το λεω­φο­ρείο. Κατε­βαί­νει στη στά­ση και ξαφ­νι­κά, τόσο ξαφ­νι­κά που ξαφ­νιά­ζει τον θεα­τή, λέει δυνα­τά: “Αρκε­τά, δε θέλω να παί­ξω άλλο”. Έτσι συνει­δη­το­ποιού­με ότι η μικρή “έπαι­ζε” ένα μικρό ρόλο σε κάποια ται­νία. Τα γυρί­σμα­τα στα­μα­τούν, το μικρό κορί­τσι συνε­χί­ζει το δρό­μο του και ο φακός την ακο­λου­θεί μέσα στους δρό­μους της Τεχε­ρά­νης, χωρίς η μικρή να το υπο­ψιά­ζε­ται. Έτσι ξεκι­νά η άλλη ται­νία, που ξεπερ­νά το μύθο της πρώ­της για να δημιουρ­γή­σει το δικό της μύθο. Καθρέ­φτης, ακρι­βώς όπως νανου­ρί­ζε­ται κανείς στους μαιάν­δρους του χαμέ­νου κορι­τσιού όπου η νεα­ρή ηθο­ποιός βγά­ζει το κοστού­μι της, κοι­τά­ζει κατευ­θεί­αν στην κάμε­ρα και ο τέταρ­τος τοί­χος ξαφ­νι­κά γκρε­μί­ζε­ται. Η κινη­μα­το­γρα­φία αλλά­ζει δρα­μα­τι­κά και δεχό­μα­στε σπα­σμω­δι­κούς πυρο­βο­λι­σμούς στο χέρι. Το από­θε­μα ται­νί­ας φαί­νε­ται κοκ­κώ­δες, όπως και η χρω­μα­τι­κή ισορ­ρο­πία οι λήψεις είναι κλει­στές και δεν φαί­νο­νται πλέ­ον να είναι καρέ και εστια­σμέ­νες. Κατά τη διάρ­κεια αυτών των χεριών- ο ίδιος ο Πανα­χί παρου­σιά­ζε­ται με το team του να προ­σπα­θεί να πεί­σει τη Μίνα να επι­στρέ­ψει στη συνέ­χι­ση τον ρόλο της (αλλά αρνεί­ται) κινη­μα­το­γρα­φώ­ντας το «πραγ­μα­τι­κό» πλέ­ον ταξί­δι της στο σπί­τι (που δεν γίνεται).

Τρί­τος Παγκό­σμιος Πόλε­μος World War III / Houman Seyyedi _Χουμάν Σεγιέ­ντι / 2022 / 117 λεπτά: Ένας φτω­χός και άστε­γος εργά­της προ­σλαμ­βά­νε­ται για την κατα­σκευή των σκη­νι­κών σε μία ται­νία με θέμα τις φρι­κα­λε­ό­τη­τες του Χίτλερ κατά τον Β’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο. Του δίνε­ται ένας μικρός ρόλος, αλλά και η ευκαι­ρία να σώσει τη γυναί­κα που αγα­πά. Όταν η «πραγ­μα­τι­κό­τη­τα» της ται­νί­ας μπερ­δεύ­ε­ται με την αλη­θι­νή ζωή, η ζωή του ήρωα εκτρο­χιά­ζε­ται, με ανε­πα­νόρ­θω­τες συνέπειες.
Δυνα­τός ιρα­νι­κός κινη­μα­το­γρά­φος , που βρί­σκει αφορ­μή μέσω του γυρί­σμα­τος μιας ται­νί­ας να μιλή­σει για μια σει­ρά κοι­νω­νι­κών ζητη­μά­των. Με μια πραγ­μα­τι­κά συγκλο­νι­στι­κή, καθη­λω­τι­κή σε σημεία ερμη­νεία του Μόχ­σεν Τανα­μπά­ντε, ο Σεγιέ­ντι ακο­λου­θεί τη ζωή ενός από­κλη­ρου, διαρ­κώς σκυ­φτού ανθρώ­που της εργα­τι­κής τάξης, ο οποί­ος έχει χάσει τα πάντα αλλά δια­τη­ρεί μέσα του μια ανε­ξά­ντλη­τη ανθρω­πιά… Μέχρι το τέλος, που είναι εξί­σου δυνα­τό και σκλη­ρό, αλλά αντι­δρα­στι­κό σε περιε­χό­με­νο, ο σκη­νο­θέ­της δομεί μια πυρα­μί­δα κατα­πί­ε­σης πάνω στους κατα­τρεγ­μέ­νους από την εκά­στο­τε εξου­σία, ρεα­λι­στι­κά αλλά και συμ­βο­λι­κά. Όταν όμως έρχε­ται η κορύ­φω­ση, ο πρω­τα­γω­νι­στής στρέ­φε­ται κατά των «ομοί­ων» του, που βρί­σκο­νται σε λίγο καλύ­τε­ρη θέση αλλά τον προ­δί­δουν, και όχι κατά της εξου­σί­ας που τον διέ­λυ­σε. Εδώ στα τελευ­ταία λεπτά έγκει­ται και η ένστα­σή μας. Κατά τα λοι­πά, σε όλη την υπό­λοι­πη διάρ­κεια παρα­κο­λου­θού­με ένα ιδιαί­τε­ρα καλο­χτι­σμέ­νο κοι­νω­νι­κό σινε­μά αξιώ­σε­ων. Ο ιρα­νι­κός κινη­μα­το­γρά­φος , ιδιαί­τε­ρα των τελευ­ταί­ων ετών, σπά­νια απο­γοη­τεύ­ει και συχνά στρέ­φε­ται κατά της εξου­σί­ας. Δεν είναι τυχαίο πόσοι σκη­νο­θέ­τες του διώ­κο­νται για το έργο τους.

Περίπτωση Συνείδησης
Bedoone Tarikh, Bedoone Emza
No Date, No Signature

Ο Rolf Dobelli _ Ελβε­τός συγ­γρα­φέ­ας και επι­χει­ρη­μα­τί­ας έγρα­ψε σχε­τι­κά ”Αυτοί που είναι τολ­μη­ροί και γεν­ναί­οι σκο­τώ­θη­καν πριν να μετα­φέ­ρουν το γονί­διό τους στις επό­με­νες γενιές. Οι άλλοι, δηλα­δή οι δει­λοί και οι ευσε­βείς, επέ­ζη­σαν. Είμα­στε οι από­γο­νοί τους”.

Η υπό­θε­ση: Ο Kaveh Nariman είναι ένας εξαι­ρε­τι­κός ιατρο­δι­κα­στής, που δου­λεύ­ει στην πρω­τεύ­ου­σα, την Τεχε­ρά­νη. Ένα βρά­δυ, καθώς οδη­γά­ει επι­στρέ­φο­ντας στο σπί­τι του μετά τη δου­λειά, εμπλέ­κε­ται σε ατύ­χη­μα και παρα­σύ­ρει μηχα­νά­κι όπου επι­βαί­νουν _οι όπου γης κολασμένοι_ ένας φτω­χός βιο­πα­λαι­στής, η γυναί­κα του, και τα δύο ανή­λι­κα παι­διά τους _το ένα τραυ­μα­τί­ζε­ται. Ο ιατρο­δι­κα­στής δεν θέλει να καλέ­σουν την αστυ­νο­μία (δεν έχει φρο­ντί­σει να ανα­νε­ώ­σει την ασφά­λεια του αυτο­κι­νή­του του, ουσια­στι­κά άρα παρά­νο­μος) Αλλά ως μεγα­λο­α­στός έχει χρή­μα. Δύο μέρες μετά, το παι­δί εμφα­νί­ζε­ται στο νεκρο­το­μείο! Ο ιατρο­δι­κα­στής θεω­ρεί ότι ενδε­χο­μέ­νως να είναι εκεί­νος που ευθύ­νε­ται για το θάνα­το του παι­διού. Η συνά­δελ­φός του, Sayeh Behbahani, με την οποία ο ιατρο­δι­κα­στής έχει μια ιδιά­ζου­σα, νεφε­λώ­δη σχέ­ση, κάνει την νεκρο­ψία και στο πόρι­σμά της ως αιτία θανά­του κατο­νο­μά­ζει δηλη­τη­ρί­α­ση και συγκε­κρι­μέ­να, αλλα­ντί­α­ση. Όντως, την προη­γού­με­νη μέρα ο Moosa, όπως μαθαί­νου­με, είχε αγο­ρά­σει από ένα πτη­νο­τρο­φείο, πολύ φτη­νά (σάπια) κοτό­που­λα. Κοτό­που­λα που δεν είχαν σφα­χτεί _ουσιαστικά είχαν που­λη­θεί ψόφια! Με αυτόν τον τρό­πο ένας υπάλ­λη­λος του πτη­νο­τρο­φεί­ου έβγα­ζε το χαρ­τζι­λί­κι του. Ποιος φταί­ει τελι­κά για το θάνα­το του παι­διού; Και ποιος θα ανα­λά­βει την ευθύνη;

“Καλοκάγαθος”

Η άπο­ψή μας: Το ιρα­νι­κό σινε­μά συνε­χί­ζει να εκπλήσ­σει. Θετι­κά. Συνε­χί­ζει να απο­τε­λεί μια επι­βλη­τι­κή μήτρα, που «γεν­νά­ει» υπέ­ρο­χες ται­νί­ες, πολυ­διά­στα­τες και ξεχω­ρι­στές, με μία κοι­νή συνι­στα­μέ­νη: είναι ται­νί­ες που εστιά­ζουν πάντο­τε στον άνθρω­πο. Είναι ται­νί­ες, που θέτουν πολύ ενδια­φέ­ρο­ντα ηθι­κά ζητή­μα­τα. Είναι ται­νί­ες, που είναι σύγ­χρο­νες, μοντέρ­νες, εκλε­πτυ­σμέ­νες μα και καί­ριες. Χτυ­πά­νε κατευ­θεί­αν στο ψαχνό. Χωρίς φιο­ρι­τού­ρες, χωρίς τρικ για να κρύ­ψουν πιθα­νές αδυ­να­μί­ες τους, χωρίς φρου φρου και αρώ­μα­τα. Ακό­μα πιο συναρ­πα­στι­κό είναι το γεγο­νός ότι οι ται­νί­ες αυτές παρά­γο­νται ουσια­στι­κά με τη δαμό­κλειο σπά­θη της λογο­κρι­σί­ας πάνω από το κεφά­λι των δημιουρ­γών τους! Με ένα θεο­κρα­τι­κό καθε­στώς εν πολ­λοίς να ελέγ­χει τα πράγ­μα­τα. Ναι, αλλά αν έχεις κάτι να πεις, θα βρεις τρό­πο να το πεις, έτσι δεν είναι; Το πρό­βλη­μα είναι να μην έχεις να πεις τίπο­τε και να έχεις όλη την ευχέ­ρεια και την… ελευ­θε­ρία να το πεις αυτό το τίπο­τε! Το Ιράν δεν έχει να φοβά­ται τίπο­τε κινη­μα­το­γρα­φι­κώς. Οι άνθρω­ποι εκεί ξέρουν να κάνουν σινεμά.

Και μετά τον Abbas Kiarostami υπάρ­χουν πολ­λοί ικα­νοί δημιουρ­γοί, που κρα­τά­νε ψηλά τη σημαία της ποιό­τη­τας. Από τον παλιό πια, Jafar Panahi, τον έχο­ντα πολ­λά προ­βλή­μα­τα με το ιρα­νι­κό καθε­στώς Mohammad Rasoulof (με του οποί­ου την τελευ­ταία, βρα­βευ­μέ­νη στις Κάν­νες ται­νία «Ένας ακέ­ραιος άνθρω­πος» βρί­σκω ότι η ται­νία που εξε­τά­ζου­με εδώ έχει αρκε­τές εκλε­κτι­κές ομοιό­τη­τες) και τον εδραιω­μέ­νο και ανα­γνω­ρι­σμέ­νο πλέ­ον παντού Asghar Farhadi μέχρι τους Bahman Ghobadi, Mohsen Makhmalbaf, Majid Majidi, Mani Haghighi και βεβαί­ως Marjane Satrapi, μιλά­με για ταλα­ντού­χους δημιουρ­γούς, που προ­σφέ­ρουν μια ευρεία γκά­μα επι­λο­γών και θεμά­των. Τι τους ενώ­νει, πέρα από το αδιαμ­φι­σβή­τη­το ταλέ­ντο τους; Η ανθρω­πο­κε­ντρι­κή ματιά τους. Σ’ αυτήν την παρά­δο­ση έρχε­ται να δώσει τα εξαι­ρε­τι­κά δια­πι­στευ­τή­ριά του και ο Vahid Jalilvand. Τι συμ­βαί­νει λοι­πόν στη δεύ­τε­ρη ται­νία του;

Ενο­χές που τρέ­χουν παράλ­λη­λα. Θύτες που δεν έχουν καν την ευθι­ξία να νίψουν τας χεί­ρας τους. Δει­λοί άνθρω­ποι, δει­λές συμπε­ρι­φο­ρές. Και θύμα, όπως πάντα, ένας αθώ­ος. Ένα παι­δί. Το μέλ­λον μιας χώρας. Το μέλ­λον του κόσμου. Ο σκη­νο­θέ­της μεθο­δι­κός και απο­τε­λε­σμα­τι­κός. Δεν αφή­νει τον θεα­τή απλώς να παρα­τη­ρεί: τον μπά­ζει μέσα στο κου­βά­ρι με τον μίτο της Αριά­δνης και τον καλεί να το ξεδια­λύ­νει. Να πάρει θέση. Όχι να δεί­ξει με το δάχτυ­λο. Όχι. Αυτό θα ήταν πολύ απλό. Όχι. Είναι δύσκο­λο μέσα από το σκο­τά­δι της ηθι­κής να βρεις τον τρό­πο και να βγεις στο φως του ήθους. Όμως εδώ τίθε­ται θέμα αλή­θειας. Η αλή­θεια έχει να κάνει με την οπτι­κή γωνία από την οποία παρα­τη­ρείς ένα γεγο­νός. Όπως είπε ο Λένιν _πριν τον Γκράμ­σι, “αντι­κει­με­νι­κή” δεν υπάρ­χει _μόνο επα­να­στα­τι­κή (σωστή πλευ­ρά της ιστο­ρί­ας που λέει το ΚΚΕ). Όχι; ΝΑΙ! Ο δημιουρ­γός πατά­ει πάνω σε μια έννοια που έχει ευτε­λι­σθεί, μαρα­ζώ­σει, που δεν της δίνουν κάποιοι καμία σημα­σία και είναι η αξιο­πρέ­πεια, που έχει αντι­κα­τα­στα­θεί με omertà.

Ο υπάλ­λη­λος στο πτη­νο­τρο­φείο, θέλει να βγά­λει λίγα φρά­γκα παρα­πά­νω, να …καλυ­τε­ρέ­ψει τη ζωή του ρε αδερ­φέ (ποιος ξέρει το δρά­μα που τρα­βά­ει κι αυτός) που­λώ­ντας, εν δυνά­μει, θάνα­το. Στην ανα­πα­ρά­στα­ση, προ­σπα­θεί να διώ­ξει τις ευθύ­νες από πάνω του …απει­λεί. Από την άλλη ερι­νύ­ες και “ερι­νύ­ες” πετά­νε πάνω και μέσα στο κεφά­λι του ιατρο­δι­κα­στή. Μορ­φω­μέ­νος, αστός, σημα­ντι­κό γρα­νά­ζι στην κρα­τι­κή μηχα­νή “νεο­φι­λε­λεύ­θε­ρος” _“καλοκάγαθος”. Έχει άλλο­θι: επέ­με­νε πως το παι­δί πρέ­πει να πάει στο νοσο­κο­μείο. Να κατα­στεί βέβαιο ότι δεν δια­τρέ­χει κανέ­ναν κίν­δυ­νο. Οπό­τε; Ας πρό­σε­χε. Όσο για τον τρα­γι­κό πατέ­ρα… τι νοσο­κο­μεία και πράσιν΄άλογα; Αν χρεια­στεί να δώσει χρή­μα­τα ή να τον ρωτή­σουν εκεί πράγ­μα­τα στα οποία δεν θέλει να απα­ντή­σει; Ου μπλέ­ξεις με τις αρχές…

Ο σκη­νο­θέ­της έχει ένα σπου­δαίο σενά­ριο στα χέρια του και κατορ­θώ­νει να το ανα­δεί­ξει στα­θε­ρά, και με αυτο­πε­ποί­θη­ση. Ελέγ­χει τα εκφρα­στι­κά του μέσα, δεν φλυα­ρεί, δεν υπεκ­φεύ­γει. Είναι λιτός και ταυ­τό­χρο­να πλή­ρης. Και ξέρει να παίρ­νει το ποθη­τό απο­τέ­λε­σμα, χωρίς να χάνει το στό­χο του: είναι εντέ­λει η ίδια η κοι­νω­νία που ευθύ­νε­ται για το θάνα­το του παι­διού. Μια κοι­νω­νία _η συγκε­κρι­μέ­νη του Ιράν που δεν μπο­ρεί να αμβλύ­νει τις ταξι­κές ανι­σό­τη­τες (σσ. ως θεο­κρα­τι­κή και 100% καπι­τα­λι­στι­κή _θυμίζουμε πως οι εκεί κομ­μου­νι­στές του ΤΟΥΝΤΕΧ, σφά­χτη­καν κυριο­λε­κτι­κά από την “επα­νά­στα­ση”). Το καστ κάνει σπου­δαία δου­λειά με εκεί­νον που ξεχω­ρί­ζει να είναι ο Navid Mohammadzadeh (σσ. Κούρ­δος με πολ­λές δια­κρί­σεις, μετα­ξύ των οποί­ων δύο Κρυ­στάλ­λι­να Σιμόργκ, τέσ­σε­ρα Βρα­βεία Χαφέζ, τρία Βρα­βεία Κινη­μα­το­γρά­φου του Ιράν και τέσ­σε­ρα της Ένω­σης Κρι­τι­κών Κινη­μα­το­γρά­φου και Συγ­γρα­φέ­ων του Ιράν) στο ρόλο του Moosa. Η σκη­νή της επί­σκε­ψής του στο πτη­νο­τρο­φείο είναι απλά συγκλο­νι­στι­κή και ο ηθο­ποιός δίνει κανο­νι­κά ρέστα υπο­κρι­τι­κής! Η παλέ­τα της φωτο­γρα­φί­ας είναι απο­χρω­μα­τι­σμέ­νη, στα όρια του ασπρό­μαυ­ρου. Επί­τη­δες. Και ο κίν­δυ­νος του διδα­κτι­σμού ξεπερ­νιέ­ται χωρίς απώ­λειες. Και το φινά­λε είναι έτσι όπως πρέ­πει. Ανοι­χτό. Χωρίς εύκο­λες απα­ντή­σεις. Με μπό­λι­κες βασα­νι­στι­κές ερω­τή­σεις να ταλα­νί­ζουν τον θεα­τή. Έτσι όπως κάθε σπου­δαία ται­νία οφεί­λει να κάνει… Πολ­λές σκη­νές δίνο­νται με απλούς υπαι­νιγ­μούς με έναν κινη­μα­το­γρά­φο που απο­τε­λεί­ται από εύγλωτ­τες ματιές και πρά­ξεις χωρίς διά­λο­γο, όπως αυτή που πλαι­σιώ­θη­κε και γυρί­στη­κε στον καθρέ­φτη του αυτο­κι­νή­του του Nariman ή εκεί­νη που αφη­γεί­ται την απελ­πι­σία και το αίσθη­μα ενο­χής του για­τρού · σκλη­ρά ξεκά­θα­ρα όπως ο απελ­πι­σμέ­νος πόνος ανά­με­σα σε δύο τσι­με­ντέ­νιους τοί­χους σε ένα μη-μέρος γεμά­το σκου­πί­δια και επί­σης το απο­δει­κτι­κό που οδη­γεί σε ένα συμπέ­ρα­σμα που φαί­νε­ται προ­α­πο­φα­σι­σμέ­νο, με την κάμε­ρα να ερευ­νά εκφρά­σεις με επι­δε­ξιό­τη­τα. Πολ­λές σκη­νές γυρί­ζο­νται τη νύχτα και σε εσω­τε­ρι­κούς χώρους, όμορ­φη φωτο­γρα­φία που μοιά­ζει να θέλει να κρύ­ψει τα χρώ­μα­τα, τονί­ζο­ντας την αίσθη­ση κατα­πί­ε­σης που προ­κα­λεί η δρα­μα­τι­κή ιστορία.