ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ ΔΡΩΜΕΝΟ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΑΣΤΕΡΙΟΥ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΕΟΡΤΑΣΜΟΎ ΓΙΑ ΤΑ 80 ΧΡΌΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ 

Γρά­φει ο Λεό­ντιος Πετμε­ζάς //
Ιστο­ρι­κός τέχνης ‚επι­με­λη­τής εκθέ­σε­ων, λογοτέχνης.

Από τις 15 έως τις 30 Μάϊ­ου 2021 φιλο­ξε­νεί­τε το δρώ­με­νο ‑εγκα­τά­στα­ση “Ματω­μέ­να Πορ­ταί­τα” του Δημή­τρη Αστε­ρί­ου, στο Για­λί Τζα­μι­σί – Παλιό Λιμά­νι Χανί­ων, με την υπο­στή­ρι­ξη της Περι­φέ­ρειας Κρή­της, του Δήμου Χανί­ων και του Δημο­τι­κού Λιμε­νι­κού Ταμεί­ου Χανί­ων. Η εγκα­τά­στα­ση του ζωγρά­φου – εικα­στι­κού Δημή­τρη Αστε­ρί­ου έχει απώ­τε­ρο στό­χο να κατα­δεί­ξει με εκτε­νείς σημάν­σεις από­δο­σης την αέναη πάλη του ανθρώ­πι­νου πνεύ­μα­τος κατά του φασι­σμού και να τιμή­σει όλους εκεί­νους που υπέ­φε­ραν και έδω­σαν ακό­μη και τη ζωή τους στη μάχη αυτή. Μια μάχη που φαι­νο­με­νι­κά τελεί­ω­σε με την ήττα των δυνά­με­ων του άξο­να κατά τον β’ παγκό­σμιο πόλε­μο – ήττα στην οποία η συμ­βο­λή του λαού της Κρή­της υπήρ­ξε καθο­ρι­στι­κή – και που ωστό­σο συνε­χί­ζε­ται δυστυ­χώς, μεταλ­λαγ­μέ­νη, μέσα στις ίδιες πόλεις της χώρας μας αλλά και του κόσμου ολό­κλη­ρου που πριν από 75 χρό­νια πανη­γύ­ρι­ζαν την μεγά­λη νίκη.

Στο κέντρο της έκθε­σης, 30 κόκ­κι­νες μεταλ­λι­κές στή­λες ανι­σο­ϋ­ψείς, παρα­τάσ­σο­νται σε μια κυκλι­κή εγκα­τά­στα­ση. Οι 15 από αυτές θα φέρουν στην κορυ­φή μια κεφα­λή – ανα­φο­ρά σε κάποιον ανώ­νυ­μο μαχη­τή της Κρή­της, ενώ οι υπό­λοι­πες 15 θα φέρουν ένα ρού­χο, ως σήμα-σύμ­βο­λο της απώ­λειας. Η γεω­με­τρι­κή κυκλι­κή δομή ως μια ανα­φο­ρά στη σκη­νή του αρχαί­ου θεά­τρου, καλεί το θεα­τή σε μια συμ­βο­λι­κή συμ­με­το­χή στο χώρο και το χρό­νο που δια­δρα­μα­τί­ζε­ται η αφή­γη­ση, ένα χωρό­χρο­νο αέναα επα­να­λαμ­βα­νό­με­νο. Πίσω από την κυκλι­κή αυτή εγκα­τά­στα­ση, πλαι­σιώ­νουν ως σκη­νι­κά τα «Ματω­μέ­να Πορ­τραί­τα». Προ­σω­πο­γρα­φί­ες ανθρώ­πων της σημε­ρι­νής επο­χής όπως ο Για­κου­μά­κης, η Τοπα­λού­δη και άλλοι που έδω­σαν μάχη, που είχαν υπο­στεί ρατσι­στι­κή επί­θε­ση ‑βία, που βασα­νί­στη­καν ή έχα­σαν τη ζωή τους εξ’ αιτί­ας του φύλου, της φυλής, της κατα­γω­γής, ή της σεξουα­λι­κής τους ταυ­τό­τη­τας. Συμ­μέ­το­χοι και συνα­γω­νι­στές και αυτοί, αφη­γού­νται τις δικές τους ιστο­ρί­ες στην αδιά­κο­πη μάχη κατά του φασι­σμού στην σύγ­χρο­νη πλέ­ον μορ­φή του. Το χρώ­μα που επι­κρα­τεί στην όλη σύν­θε­ση της έκθε­σης είναι το κόκ­κι­νο. Χρώ­μα του αίμα­τος, συμ­βο­λι­κό, κυριαρ­χεί τόσο στην γλυ­πτι­κή εγκα­τά­στα­ση όσο και στα πορ­τραί­τα και ενο­ποιεί νοη­μα­τι­κά τις παράλ­λη­λες αφη­γή­σεις των παλαιό­τε­ρων και σύγ­χρο­νων ηρώ­ων, γεφυ­ρώ­νο­ντας το χρό­νο και το χώρο, εγκα­θι­δρύ­ο­ντας μια ενό­τη­τα τόσο ιδε­ο­λο­γι­κή όσο και πολι­τι­σμι­κή. Για­τί ο αγώ­νας κατά του φασι­σμού ποτέ δεν κερ­δί­ζε­ται ολο­κλη­ρω­τι­κά. Απαι­τεί συνε­χή επα­γρύ­πνη­ση, ακρι­βώς για­τί φωλιά­ζει και επω­ά­ζε­ται στην καρ­διά και το μυα­λό της άγνοιας, της απαι­δευ­σιάς και μιας φθη­νής, βάρ­βα­ρης και εξω­λο­γι­κής στο­χο­ποί­η­σης του «άλλου», του «δια­φο­ρε­τι­κού», ως εχθρού προς εξό­ντω­ση. Για­τί σ’ αυτή τη μάχη απέ­να­ντι στο θηρίο, το «Ματω­μέ­νο Πορ­τραί­το» είναι πλέ­ον η κοι­νω­νία μας, είμα­στε εμείς.

Στην εμπε­ρι­στα­τω­μέ­νη μινι­μα­λι­στι­κή τεχνι­κή του δημιουρ­γού Δημή­τρη Αστε­ρί­ου δια­κρί­νου­με την από­λυ­τη μνη­μεια­κή έκφαν­ση της κυρί­αρ­χης χροιάς και της συναι­σθη­μα­τι­κής φόρ­τι­σης που απει­κο­νί­ζε­ται εύλη­πτα ως ηθο­γρα­φι­κή και ψυχο­λο­γι­κή στά­ση στη δομή της σύλ­λη­ψης του αφιε­ρώ­μα­τος με φωτι­σμέ­νη ενδο­σκό­πη­ση και γεω­με­τρι­κή δύνα­μη. Πρό­κει­ται για την και­νο­τό­μα συρ­ρα­φή γνώ­ρι­μων συν­θέ­σε­ων του καλ­λι­τέ­χνη που η συνύ­παρ­ξή τους στο συνο­λι­κό παρόν ενδια­φέ­ρον έκθε­μα χαρα­κτη­ρί­ζε­ται από τις ποι­κί­λες επι­ση­μάν­σεις της δομη­μέ­νης από­δο­σης καθώς και μιας συντο­νι­σμέ­νης περι­ή­γη­σης σε δια­δρα­μα­τι­ζό­με­να συμ­βά­ντα βιώ­σε­ων, δια­δρο­μών περι­πε­τειών και ευρύ­τε­ρων ζωτι­κών και ζωο­γό­νων διε­ξα­γω­γών. Δια­κρί­νου­με τη μελε­τη­μέ­νη παρέμ­βα­ση στην εμβά­θυν­ση των οικεί­ων ανα­φο­ρών που με υπο­κεί­με­νη ελευ­θε­ρία δρά­σης και επί­δρα­σης στη­ρί­ζο­νται άρρη­κτα στην κατα­γρα­φή των στοι­χειω­δών και συνο­πτι­κών θεω­ρη­τι­κών απει­κο­νί­σε­ων της υπο­βλη­τι­κό­τη­τας. Προσ­διο­ρί­ζο­νται σε γραμ­μές συγκρο­τη­μέ­νης οντό­τη­τας και συνειρ­μι­κής διά­στα­σης που τονί­ζουν φορ­μα­λι­στι­κά την υφή των ιστο­ρι­κών δια­κυ­μάν­σε­ων και διευ­θε­τή­σε­ων. Το καί­ριο διά­κο­σμο της προ­τα­σια­κής συνο­χής και το θεμα­τι­κό περιε­χό­με­νο των κατάλ­λη­λων υλι­κών που χρη­σι­μο­ποιού­νται μέσα από ουσια­στι­κούς συμ­βο­λι­σμούς συγκι­νούν δια­χρο­νι­κά χάρη στη φερό­με­νη δια­δρα­στι­κή λεπτο­μέ­ρεια της μετά­πλα­σης που εκπέ­μπουν με εκφρα­στι­κή προ­ο­πτι­κή και συγκρι­τι­κή ενδυ­νά­μω­ση. Εμπλου­τί­ζε­ται η αρχι­κή ιδέα σε σημείο που να προ­κα­λεί δέος στο θεα­τή και να τον προ­σελ­κύ­σει για τη γνω­ρι­μία του άλλου σύμπα­ντος, απα­ντώ­ντας σε ερω­τή­μα­τα, αντλώ­ντας διδάγ­μα­τα και προσ­δο­κί­ες από συμ­πτω­μα­τι­κές ενο­ρά­σεις και άρτιες κατευ­θύν­σεις. Στο ευπρόσ­δε­κτο επί­πε­δο της στρα­τευ­μέ­νης σχη­μα­το­ποί­η­σης ευλα­βι­κά και δρα­μα­τουρ­γι­κά συν­δυά­ζε­ται η προ­σεγ­μέ­νη δωρι­κή παρου­σία τονι­σμέ­νη με σύμ­βο­λα αυθε­ντι­κό­τη­τας και με ιδιαι­τε­ρό­τη­τες ασύ­γκρι­της λει­τουρ­γι­κής και αισθη­τι­κής αντί­λη­ψης. Με την αυστη­ρή και επαρ­κή δια­τύ­πω­ση των επι­λεγ­μέ­νων προ­θέ­σε­ων ανα­δει­κνύ­ο­νται οι προ­σπί­πτου­σες γωνί­ες και οι οπτι­κές της θέα­σης που παρα­βο­λι­κά ανα­πτύσ­σο­νται με δια­φά­νεια και διαύ­γεια γρα­φής απέ­να­ντι σε εξε­λι­κτι­κές συμπε­ρι­φο­ρές. Στις χρω­μα­τι­κές επι­φά­νειες οι διτ­τές τομές της λιτής στάθ­μι­σης ενερ­γο­ποιούν εμφα­νέ­στα­τα με καλ­λιέρ­γεια εγχει­ρή­μα­τος βαθ­μούς αυτό­νο­μης αντα­νά­κλα­σης που ανα­κυ­κλώ­νουν εργο­νο­μι­κά κλί­μα­κες πνευ­μα­τι­κής άσκη­σης και ιδε­ώ­δεις ανα­λο­γί­ες αντι­με­τώ­πι­σης. Στον χώρο υπάρ­χει βίντεο εγκα­τά­στα­ση με το όνο­μα Η Φωνή όπου ακού­γε­ται η φωνή της Μάγδας Φύσ­σα που ανα­φέ­ρει ονό­μα­τα ανθρώ­πων που έχουν χάσει την ζωή τους από την ναζι­στι­κή οργά­νω­ση της Χρυ­σής Αυγής η είναι θύμα­τα ρατσι­στι­κής η άλλης μορ­φής βίας.

Μια θάλασ­σα από στε­ριά: Η μάνα γη, γόνι­μη τρο­φός και στερ­νή αγκα­λιά σαν έρθει η ώρα ν’ ακο­λου­θή­σου­με το βου­η­τό της μέλισ­σας, της αρχαί­ας ψυχο­πο­μπού, που θα μας οδη­γή­σει πίσω, στην αρχέ­γο­νη μητέ­ρα. Μια φωνή από πέτρα: Κοφτε­ρή σαν της Δικαιο­σύ­νης το σπα­θί. Καλεί τα παι­διά που χάθη­καν πρό­ω­ρα, άδι­κα, βίαια. Ένα προ­σκλη­τή­ριο νεκρών. Αυτών που κάποιοι βιά­στη­καν να τους κόψουν το βήμα. Για­τί γεν­νή­θη­καν με «λάθος» χρώ­μα, «λάθος» φύλ­λο, «λάθος» άπο­ψη. Για­τί δεν σώπα­σαν, για­τί τρα­γού­δη­σαν, εκφρά­στη­καν, έζη­σαν αλλιώς. Ο Δημή­τρης Αστε­ρί­ου με το έργο του αυτό, μας δίνει μια υπό­σχε­ση. Πως δεν θα ξεχά­σου­με. Πως τα παι­διά που χάθη­καν θα βαδί­ζουν για πάντα σαν σκιές στο πλάι μας, μέχρι την τελι­κή δικαί­ω­ση. Μέχρι που η ιερό­τη­τα της ζωής του κάθε ανθρώ­που ανε­ξάρ­τη­τα από τη φυλή, το φύλ­λο, τις πολι­τι­κές του από­ψεις, τις ερω­τι­κές του προ­τι­μή­σεις, να γίνει κοι­νό κτή­μα όλων.