Ο μύθος της Φανουρόπιτας

Αν και δηλω­μέ­νος άθε­ος…

Γρά­φει ο \\ Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

Τα υλι­κά πρέ­πει κατά την παρά­δο­ση να είναι μονός αριθ­μός, κατά περιο­χή εφτά, εννιά ή έντε­κα, όλα νηστί­σι­μα, γι’ αυτό και περιέ­χει ελαιό­λα­δο ή σπο­ρέ­λαιο. Τα βασι­κά / συνη­θέ­στε­ρα είναι: αλεύ­ρι, λάδι, ζάχα­ρη, χυμός πορ­το­κά­λι, μπέι­κιν πάου­ντερ, καρύ­δια, στα­φί­δες __μπορεί να περι­λαμ­βά­νουν κανέ­λα, γαρί­φα­λο, μαγει­ρι­κή σόδα, γλυ­κό κρα­σί +πετι­μέ­ζι ή μέλι και νερό.
Στην πιο απλή της εκδο­χή η φανου­ρό­πι­τα έχει μόνο 7 υλι­κά, όσα και τα μυστή­ρια της Ορθό­δο­ξης Εκκλησίας.

• 1,5 φλυ­τζά­νι καρύ­δια
• ³/₄ φλυ­τζά­νι ξαν­θές στα­φί­δες (Σουλ­τα­νί­να) + ¼ (ή και παρα­πά­νω) μαύρη
• ¹/₂ φλυ­τζά­νι ζάχα­ρη (καλύ­τε­ρα καφέ) ψιλοκομμένη
• Κανέ­λα αρκε­τή 2+ κουταλιές
• ¹/₂ κου­τα­λά­κι σκό­νη γαρύ­φαλ­λο
• Ξύσμα από δυο πορ­το­κά­λια
• 1 κοφτό κου­τα­λά­κι σόδα
• 1 ¹/₂ κου­τα­λά­κι μπέι­κιν πάουντερ
• 1 ¹/₂ φλυ­τζά­νι χυμό πορ­το­κα­λιού
• ³/₄ φλυ­τζά­νι λάδι (κάποιοι βάζουν ηλιέ­λαιο), εμείς επι­μέ­νου­με στην παρά­δο­ση της μεσο­γεια­κής μας διατροφής
• Αλεύ­ρι (καλύ­τε­ρα φάριν απ _αλλιώς “για όλες τις χρή­σεις”) “όσο πάρει” (max 1kg)

• Έχου­με προ­θερ­μά­νει καλά τον φούρ­νο, στους 170°C και θα ψήσου­με στην κάτω σχά­ρα για ~1ω+10λ (εναλ­λα­κτι­κά με προ­σο­χή στον αέρα στους ~160°C, στην μεσαία για ~50λ.
• Πριν την βγά­λου­με, τσε­κά­ρου­με –ως συνή­θως το κέντρο της με μαχαί­ρι, να βεβαιω­θού­με ότι ψήθη­κε σωστά. Το μαχαί­ρι πρέ­πει να βγαί­νει στε­γνό από ζύμη.
• Αφού ψηθεί, θα φου­σκώ­σει και θα διπλα­σια­στεί σε όγκο, η επι­φά­νεια της θα ροδί­σει καλά και το άρω­μα της θα σας τρελάνει.

Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας: Τα τρίμ­μα­τα της… φανου­ρό­πι­τας (Μικρο­δι­ή­γη­μα)

• Αφή­στε να κρυώ­σει και να τρα­βή­ξει τα υγρά από την θερ­μο­κρα­σία του φούρνου.
• Κόψ­τε σε κομ­μά­τια και σερ­βί­ρε­τε κι αν θέλε­τε πασπα­λί­στε με άχνη και κανέλα.
• Θέλει καλό ψήσιμο 
• Πρέ­πει να λιώ­σει καλά η ζάχα­ρη μέσα στο λάδι και τα δυο μαζί να γίνουν σαν κρέμα.
• Η ζύμη της πρέ­πει να είναι σαν χυλός όχι σφιχτή.
• Ανα­κα­τέ­ψε­τε το μείγ­μα όσο λιγό­τε­ρο γίνε­ται, από την ώρα που θα μπει το αλεύ­ρι. Αλλιώς, θα γίνει ελα­στι­κή και σφιχτή. 
  • Καρύ­δια και στα­φί­δες, για να μεί­νουν σε όλη τη φανου­ρό­πι­τα και να μην πάνε στον πάτο του ταψιού κάντε το εξής: Βάλ­τε καρύ­δια χοντρο­κομ­μέ­να και στα­φί­δες σε ένα μπολ _Ραντίστε με 2 με 3 κου­τα­λιές κρα­σί ή χυμό πορ­το­κά­λι κι ανα­κα­τέψ­τε να βραχούν._ Πασπα­λί­στε με λίγο από το συνο­λι­κό αλεύ­ρι _Ανακατέψτε ξανά για να ντυ­θούν όλα με το αλεύρι_ Αφού προ­σθέ­σε­τε το αλεύ­ρι στα υλι­κά, ρίξ­τε μέσα και τα καρύ­δια με τις στα­φί­δες _Κάντε απα­λό ανακάτεμα.

Για να μην τρίβεται η φανουρόπιτα

• Η ζάχα­ρη πρέ­πει να είναι πολύ ψιλή και να λιώ­σει πολύ καλά με το λάδι. Γι’ αυτό αν η ζάχα­ρη που έχε­τε είναι με χοντρό κόκ­κο, αλέ­στε την να γίνει πού­δρα. Προ­χω­ρή­στε στην ανά­μει­ξη με το λάδι και ανα­κα­τέψ­τε πολύ καλά μέχρι να λιώ­σει η ζάχα­ρη στα υγρά. Αν βάλε­τε καρύ­δια μέσα στη φανου­ρό­πι­τα φρο­ντί­στε να είναι ψιλο­κομ­μέ­να για να μην τρί­βε­ται το κομ­μά­τι όταν το κόβετε.
• Για να μην τρί­βε­ται η φανου­ρό­πι­τα δεν πρέ­πει να στε­γνώ­σει στο ψήσι­μο. Γι’ αυτό προ­σέξ­τε να μην την παρα­ψή­σε­τε για­τί στε­γνώ­νει πολύ κι αφού δεν έχει αυγό το μίγ­μα να δέσει, να κρα­τή­σει συνο­χή, αν ψηθεί παρα­πά­νω στε­γνώ­νει πολύ και μετά τρίβεται.
• Προ­σέξ­τε το φούρ­νο σας για­τί κάθε φούρ­νος ψήνει διαφορετικά.
• Για να μην λασπώ­νει η φανου­ρό­πι­τα πάλι πρέ­πει να προ­σέ­ξε­τε το ψήσιμο.
• Αν βγει νωρί­τε­ρα από το φούρ­νο από όσο πρέ­πει, τότε λασπώ­νει μιας και στην καρ­διά της δεν έχει στε­γνώ­σει σωστά το μείγ­μα ώστε να έχου­με το επι­θυ­μη­τό απο­τέ­λε­σμα. Για να είσαι σίγου­ρος πάντα μια καθα­ρή λάμα μαχαι­ριού στην καρ­διά της. Αν η λάμα βγαί­νει στε­γνή από ζύμη τότε είναι έτοι­μη. Αν όχι (αν δλδ έχει ίχνη ζύμης) ακό­μα λίγα λεπτά υπο­μο­νή για να στε­γνώ­σει σωστά και να μην λασπώνει.

Άγιος Φανούριος

O Άγιος Φανού­ριος της Ορθό­δο­ξης Εκκλη­σί­ας _λένε έζη­σε τον 7^ο–8^ο αιώ­να και η ιστο­ρι­κή ύπαρ­ξή του δεν ήταν γνω­στή μέχρι τον 14^ο-15^ο αιώ­να, όταν βρέ­θη­κε εικό­νι­σμά του, στη Ρόδο. Σύμ­φω­να με αυτή την ζωγρα­φι­σμέ­νη παρά­στα­ση, ο άγιος φορού­σε στρα­τιω­τι­κά ρού­χα και υπέ­στη 12 μαρ­τύ­ρια (κάποιοι ερευ­νη­τές υπο­στη­ρί­ζουν ότι η απει­κό­νι­σή του συγ­χέ­ε­ται με αυτή του Αγί­ου Γεωρ­γί­ου, με την οποία φαί­νε­ται να έχει αρκε­τές ομοιό­τη­τες), πάντως θεω­ρεί­ται προ­στά­της του νησιού και μάλι­στα η φήμη του ως αγί­ου απλώ­θη­κε στα Δωδε­κά­νη­σα, Κύπρο, Κρή­τη, Χίο, Λέσβο, την Πάτρα και σήμε­ρα, υπάρ­χουν πολ­λές εκκλη­σί­ες του και εκκλησάκια.

Η παρε­τυ­μο­λο­γι­κή παρή­χη­ση του ονό­μα­τός του με το “φαί­νω”, δηλα­δή φανε­ρώ­νω, τον έκα­νε γνω­στό στη λαϊ­κή παρά­δο­ση ως τη μορ­φή που πάντο­τε θα βοη­θού­σε να βρε­θούν τα χαμέ­να ή θα έφερ­νε κάτι που επι­θυ­μούν. Γι’ αυτό στις εικό­νες παρι­στά­νε­ται να κρα­τά στο χέρι αναμ­μέ­νο κερί.

Η νηστί­σι­μη πίτα (έχο­ντας και μια λαμπά­δα αναμ­μέ­νη) λένε πως φανε­ρώ­νει απο­λε­σθέ­ντα αντι­κεί­με­να, την τύχη των ανύ­παν­δρων κορι­τσιών ακό­μα και εργα­σία φέρ­νει στους ανέρ­γους και διά­φο­ρα άλλα “μαγι­κά”. Γίνε­ται με συγκε­κρι­μέ­νο αριθ­μό νηστί­σι­μων υλι­κών, και αφού “δια­βα­στεί” και κοπεί σε …σαρά­ντα κομ­μά­τια μοι­ρά­ζε­ται στους πιστούς.

Μολο­νό­τι ο βίος του αγί­ου Φανου­ρί­ου δεν έχει καμία σχέ­ση με την θεα­τρι­κή τέχνη, είναι προ­στά­της των καρα­γκιο­ζο­παι­χτών, ακρι­βώς επει­δή τους φανε­ρώ­νει δου­λειές. Υπήρ­χε και λάβα­ρο του Πανελ­λή­νιου Σωμα­τεί­ου Θεά­τρου Σκιών με την απει­κό­νι­ση του αγί­ου Φανου­ρί­ου, το οποίο δυστυ­χώς δεν δια­σώ­ζε­ται σήμε­ρα παρά μόνο σε μετα­πο­λε­μι­κό ασπρό­μαυ­ρο φωτο­γρα­φι­κό υλι­κό, με τους παλιούς καρα­γκιο­ζο­παί­χτες Νίκο Ζαβρα­δι­νό, Κώστα Μάνο, Τάκη Μελ­λί­δη, Μήτσο Μώρο, Ανδρέα Νικη­τό­που­λο και Σωτή­ρη Σπα­θά­ρη. Ο τελευ­ταί­ος εικο­νί­ζε­ται καθι­στός κάτω από το λάβαρο.

(λένε πως…)
Περισ­σό­τε­ρα εδώ