“Black Friday” όνομα και πράμα: Η ασυδοσία της εργοδοσίας και οι αντεργατικοί νόμοι «μαυρίζουν» τη ζωή τους

Να βάλουν «φρέ­νο» στην εργο­δο­σία που «μαυ­ρί­ζει» τη ζωή τους, με τη δου­λειά τις Κυρια­κές και τα ατε­λεί­ω­τα ωρά­ρια, καλεί τους εργα­ζό­με­νους ο Σύλ­λο­γος Εμπο­ρο­ϋ­παλ­λή­λων Αθή­νας (ΣΕΑ).

Ήδη αυτές τις μέρες χιλιά­δες εμπο­ρο­ϋ­πάλ­λη­λοι «λιώ­νουν» στα κατα­στή­μα­τα, στις απο­θή­κες και τα τηλε­φω­νι­κά κέντρα των επι­χει­ρή­σε­ων: Σήμε­ρα οι εμπο­ρι­κές αλυ­σί­δες οργα­νώ­νουν τη λεγό­με­νη «Black Friday», την Κυρια­κή 26 Νοέμ­βρη, 24 Δεκέμ­βρη και 31 Δεκέμ­βρη τα κατα­στή­μα­τα θα λει­τουρ­γή­σουν στο πλαί­σιο του εορ­τα­στι­κού ωρα­ρί­ου, ενώ στη συνέ­χεια τους περι­μέ­νει η εκπτω­τι­κή περί­ο­δος του Γενά­ρη και πάει λέγοντας

«Η εργο­δο­σία έχει προ­χω­ρή­σει σε τρο­πο­ποι­ή­σεις προ­γραμ­μά­των και ωρα­ρί­ων επι­βάλ­λο­ντας 10ωρα, σπα­στό, κόψι­μο ρεπό. Ακό­μα και το διά­λειμ­μα τίθε­ται υπό δια­πραγ­μά­τευ­ση, ενώ για άδειες ούτε συζή­τη­ση. Πηγαί­νου­με για δου­λειά χωρίς να ξέρου­με τι ώρα θα σχο­λά­σου­με. Πολ­λοί από εμάς θα δου­λέ­ψου­με σερί χωρίς ανά­σα μέχρι και την Πρω­το­χρο­νιά!», περι­γρά­φει ο Σύλ­λο­γος, που χτες πραγ­μα­το­ποί­η­σε παρέμ­βα­ση ενη­μέ­ρω­σης των εργα­ζο­μέ­νων στην Ερμού. Αντί­στοι­χη δρά­ση πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε και στη Θεσ­σα­λο­νί­κη από την Ένω­ση Εμποροϋπαλλήλων.

σσ. Έτσι κι αλλιώς στην πλειο­ψη­φία των περι­πτώ­σε­ων μιλά­με είτε για επα­νά­λη­ψη προη­γού­με­νων προ­σφο­ρών, είτε για ασή­μα­ντα ποσο­στά εκπτώ­σε­ων, με τα μεγα­λύ­τε­ρα να παρα­τη­ρού­νται κυρί­ως σε προ­ϊ­ό­ντα περα­σμέ­νων σεζόν.

Όπως υπεν­θυ­μί­ζει ο ΣΕΑ, έχει προη­γη­θεί το κυρια­κά­τι­κο άνοιγ­μα των κατα­στη­μά­των σε μια σει­ρά από περιο­χές, από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώ­βριο, αλλά και οι «Λευ­κές Νύχτες» που οργά­νω­σαν ορι­σμέ­νοι δήμοι, παρα­τεί­νο­ντας το ωρά­ριο των κατα­στη­μά­των μέχρι και μετά τα μεσά­νυ­χτα, καθι­στώ­ντας «κανο­νι­κό­τη­τα» τα ατέ­λειω­τα και ακα­τά­στα­τα ωρά­ρια για χιλιά­δες εργαζόμενους.

«Η εργο­δο­σία έχο­ντας στη διά­θε­σή της ένα πλού­σιο αντερ­γα­τι­κό πλαί­σιο βασι­σμέ­νο σε νόμους όλων των κυβερ­νή­σε­ων μπο­ρεί και μας επι­βάλ­λει ό,τι όρους εργα­σί­ας επι­θυ­μεί, εξα­σφα­λί­ζο­ντας τερά­στια κέρ­δη, την ίδια ώρα που εμείς καλού­μα­στε να τα φέρου­με βόλ­τα με μισθούς που εξα­νε­μί­ζο­νται μέσα στο πρώ­το 10ήμερο του μήνα. Για ακό­μα μια φορά, οι μεγα­λέ­μπο­ροι θα δουν τους τζί­ρους και τα κέρ­δη τους να εκτο­ξεύ­ο­νται από το δικό μας ξεζού­μι­σμα αλλά και από το στράγ­γι­σμα των λαϊ­κών οικο­γε­νειών που προ­σπα­θούν να αντε­πε­ξέλ­θουν σε καθε­στώς τερά­στιας ακρί­βειας κάνο­ντας σαφά­ρι για να βρουν τις πιο οικο­νο­μι­κές προ­σφο­ρές και να καλύ­ψουν βασι­κές τους ανά­γκες», καταγ­γέλ­λει το σωματείο.

Στο φόντο αυτό, ο Σύλ­λο­γος πραγ­μα­το­ποιεί καθη­με­ρι­νά περιο­δεί­ες και εξορ­μή­σεις, οργα­νώ­νει παρεμ­βά­σεις σε επι­χει­ρή­σεις υπε­ρα­σπι­ζό­με­νος τα δικαιώ­μα­τα των εργα­ζο­μέ­νων. Παράλ­λη­λα, καλεί τους εμπο­ρο­ϋ­παλ­λή­λους να πάρουν μέρος στις εκλο­γές του, που βρί­σκο­νται σε εξέ­λι­ξη, να δυνα­μώ­σουν το σωμα­τείο τους, να ορθώ­σουν τεί­χος απέ­να­ντι στην ασυ­δο­σία, στους εκβια­σμούς και τις απο­λύ­σεις, να διεκ­δι­κή­σουν αυξή­σεις στους μισθούς, κλα­δι­κή σύμ­βα­ση, ανθρώ­πι­να ωρά­ρια και όρους εργασίας.

«Καμία ανο­χή στον εργα­σια­κό μεσαί­ω­να!», τονί­ζει ο Σύλ­λο­γος και διεκ­δι­κεί: Να τηρού­νται στα­θε­ρές εβδο­μα­διαί­ες βάρ­διες, να στα­μα­τή­σουν τα σπα­στά ωρά­ρια εργα­σί­ας, να δοθούν κανο­νι­κά τα ρεπό, να πλη­ρω­θούν με τις ανά­λο­γες προ­σαυ­ξή­σεις οι παρα­πά­νω ώρες εργα­σί­ας, να δοθεί επι­πλέ­ον εβδο­μα­διαίο ρεπό σε όλους τους εργα­ζό­με­νους. Οι αρμό­διες υπη­ρε­σί­ες να προ­χω­ρή­σουν σε ελέγ­χους για να μην υπάρ­ξει καμία κατα­στρα­τή­γη­ση ωρα­ρί­ου και προ­γραμ­μά­των, να τηρη­θούν όλα τα μέτρα προ­στα­σί­ας και ασφά­λειας των εργαζομένων.

Σύλ­λο­γοι Εμπο­ρο­ϋ­παλ­λή­λων απα­ντούν στην εντα­τι­κο­ποί­η­ση που χτυ­πά «κόκ­κι­νο» για τους εργα­ζό­με­νους στον κλά­δο: «Τα δικαιώ­μα­τά μας δεν τα βγά­ζου­με στο “σφυ­ρί”», τονί­ζε­ται χαρα­κτη­ρι­στι­κά σε ανα­κοί­νω­σή του, με αφορ­μή την οργά­νω­ση της λεγό­με­νης «Black Friday» από μεγά­λες επι­χει­ρή­σεις του κλάδου.

Σε μια σει­ρά κατα­στή­μα­τα τα προ­γράμ­μα­τα έχουν τρο­πο­ποι­η­θεί, επι­βάλ­λο­ντας παρα­πά­νω μαύ­ρες ώρες δου­λειάς. Οι εργα­ζό­με­νοι σε πολ­λές περιο­χές έχουν ήδη εργα­στεί τις Κυρια­κές από το Μάη μέχρι τον Οκτώβρη_Νοέμβρη, με βάση το νόμο (4472/2017) που ψήφι­σε η κυβέρ­νη­ση, ενώ έχουν μπρο­στά τους το εορ­τα­στι­κό ωρά­ριο των Χριστουγέννων.

Έξυ­πνο που­λί ο βάτραχος…

«Μαύ­ρες Παρα­σκευ­ές, δου­λειά τις Κυρια­κές, δού­λοι δεν θα γίνου­με στις πολυ­ε­θνι­κές», είναι το σύν­θη­μα που καλού­νται πάλι και πάλι οι εμπο­ρο­ϋ­πάλ­λη­λοι να βρο­ντο­φω­νά­ξουν. Τα σωμα­τεία διεκ­δι­κούν τη νομο­θε­τι­κή κατο­χύ­ρω­ση της κυρια­κά­τι­κης αργί­ας, την κατάρ­γη­ση όλων των νόμων που «απε­λευ­θε­ρώ­νουν» το ωρά­ριο, την υπο­γρα­φή Συλ­λο­γι­κής Σύμ­βα­σης με κατάρ­γη­ση της μερι­κής απα­σχό­λη­σης. Ειδι­κά μπρο­στά στη «Black Friday», απαι­τούν από το υπουρ­γείο και τους αρμό­διους φορείς ελέγ­χους για την τήρη­ση των ωρα­ρί­ων και των συμβάσεων.

«Black Friday» ή «Blind Friday»

«Η “μαύ­ρη Παρα­σκευή” κάνει “μαύ­ρη” τη ζωή των χιλιά­δων μικρών εμπό­ρων», ανα­φέ­ρει σε ανα­κοί­νω­σή της η Ομο­σπον­δία Βιο­τε­χνι­κών Σωμα­τεί­ων Αθή­νας (ΟΒΣΑ). Όπως εξη­γεί, η «Black Friday» και άλλες παρό­μοιες εμπο­ρι­κές δρά­σεις «όχι μόνο νέους τζί­ρους στα μικρο­κα­τα­στή­μα­τα δεν φέρ­νουν, αλλά αντι­θέ­τως συγκε­ντρώ­νουν τις όποιες λαϊ­κές αγο­ρα­στι­κές δυνα­τό­τη­τες στα μεγά­λα πολυ­κα­τα­στή­μα­τα», τα οποία εξάλ­λου δια­θέ­τουν το απα­ραί­τη­το πλή­θος προ­ϊ­ό­ντων και μπο­ρούν να στη­ρί­ξουν μια τέτοια εμπο­ρι­κή ενέργεια.

Πρό­κει­ται για ένα made in USA παι­χνί­δι (κατα­να­λω­τι­κό έθι­μο το λένε παρα­πλα­νη­τι­κά), που από το 2016 έκα­νε την εμφά­νι­σή του και στην Ελλά­δα, με πρω­το­βου­λία των μεγά­λων αλυ­σί­δων λια­νι­κής πώλη­σης (κυρί­ως πολυ­ε­θνι­κών).

Μπλακ Φράϊ­ντει από την αφρό­κρε­μα της ελλη­νι­κής κινη­μα­το­γρα­φί­ας. Ξεχυ­θεί­τε για ψώνια 🎬🖤#BlackFriday pic.twitter.com/tmq9uwlmnk

— Finos Film (@FinosFilm) November 24, 2023

Στις ΗΠΑ, οι κατα­να­λω­τές “επω­φε­λού­νται” της τετρα­ή­με­ρης αργί­ας για να τρέ­ξουν σαν τρε­λοί πατείς με πατώ σε _γνωστές οι περι­πτώ­σεις με τα γνω­στά φαι­νό­με­να υστε­ρί­ας και συνω­στι­σμούς _με ουρές χιλιο­μέ­τρων μερι­κές φορές στις εισό­δους των κατα­στη­μά­των, ώστε με το άνοιγ­μά τους να διεκ­δι­κή­σουν _υποτίθεται τα φθη­νό­τε­ρα προ­ϊ­ό­ντα. Οι δια­πλη­κτι­σμοί και τα ποδο­πα­τή­μα­τα βρί­σκο­νται στην ημε­ρή­σια διάταξη.

Τα κατα­στή­μα­τα ανοί­γουν 5–6 το πρωί (οι ουρές είναι από τα μεσά­νυ­χτα) και παρα­μέ­νουν ανοι­χτά μέχρι αργά το βρά­δυ. Τα τελευ­ταία χρό­νια, πολ­λές αλυ­σί­δες ανοί­γουν ακό­μη νωρί­τε­ρα κάποιες μάλι­στα αμέ­σως μετά μεσά­νυ­χτα!! Και η εισβο­λή του μανια­σμέ­νου πλή­θους, που περι­μέ­νει επί ώρες στην ουρά για το άνοιγ­μα, είναι ένα από τα αγα­πη­μέ­να θέμα­τα των αστι­κών ΜΜΕ και δελ­τί­ων ειδήσεων.

Απερ­γία στην «Amazon» σε περισ­σό­τε­ρες από 30 χώρες του κόσμου

Από τη μεριά τους οι συνή­θεις γρα­φι­κοί ακτι­βι­στές _ανίκανοι να δουν την ουσία, συσπει­ρώ­νο­νται κάτω από τη σημαία της Ημέ­ρας Αγο­ρα­στι­κής Απο­χής (Buy Nothing Day),  με χάπε­νινγκ έξω από τα πολυ­κα­τα­στή­μα­τα και τα εμπο­ρι­κά κέντρα…

Για την ιστο­ρία: η προ­έ­λευ­ση του όρου «Μαύ­ρη Παρασκευή».
Οι ερμη­νεί­ες που έχουν προ­τα­θεί είναι πολ­λές, πει­στι­κή φαί­νε­ται αυτή που πρό­τει­νε η αμε­ρι­κα­νι­κή εφη­με­ρί­δα «Philadelphia Inquirer». Τη 10ετία του ΄50, όταν οι εγγρα­φές στα λογι­στι­κά βιβλία ήταν χει­ρό­γρα­φες, οι λογι­στές σημεί­ω­ναν με κόκ­κι­νο μελά­νι το παθη­τι­κό και με μαύ­ρο τα κέρ­δη, που για τα εμπο­ρι­κά μαγα­ζιά της επο­χής εκεί­νης ξεκι­νού­σαν από αυτή τη μέρα και συνε­χί­ζο­νταν μέχρι τα Χρι­στού­γεν­να (αργό­τε­ρα οι ταμεια­κές με “κορ­δέ­λα” ήταν έτσι μαύρο_κόκκινο).
Μία νεώ­τε­ρη ερμη­νεία που κυκλο­φό­ρη­σε μέσω δια­δι­κτύ­ου το 2013, θέλει την ημέ­ρα αυτή να γίνο­νταν αγο­ρα­πω­λη­σί­ες δού­λων, όταν στην Αμε­ρι­κή ίσχυε ο θεσμός της δου­λεί­ας, πριν από τον Εμφύ­λιο Πόλε­μο. Η άπο­ψη αυτή καταρ­ρί­φθη­κε σχε­δόν αμέ­σως από τους ιστο­ρι­κούς (ως θεω­ρία συνομωσίας).
Η πρώ­τη γνώ­μη που δια­τυ­πώ­θη­κε για την προ­έ­λευ­ση της ονο­μα­σί­ας Μαύ­ρη Παρα­σκευή εμφα­νί­στη­κε στο περιο­δι­κό «Factory Management and Maintenance» το Νοέμ­βρη του 1951 και ανα­φε­ρό­ταν στην πρα­κτι­κή των υπαλ­λή­λων να κάνουν κοπά­να από την εργα­σία τους την Παρα­σκευή μετά την Ημέ­ρα των Ευχα­ρι­στιών, προ­φα­σι­ζό­με­νοι ασθέ­νεια, προ­κει­μέ­νου να απο­λαύ­σουν την τετρα­ή­με­ρη αργία.