Night & the City: Η νύχτα και η πόλη

Γρά­φει ο Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

Χτες Τρί­τη 4‑Απρ η ΕΡΤ2 μας έκα­νε τη χάρη να μας δεί­ξει μια αξιό­λο­γη ται­νία (μπο­ρεί­τε να τη δεί­τε μέσα από το Ertflix –έως Τρ. 11-Απρ.

Αρχές δεκα­ε­τί­ας 1990. Είναι η επο­χή που ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο πλέ­ον έχει χτί­σει τερά­στια φήμη ερμη­νεύ­ο­ντας ρόλους που σχε­τί­ζο­νται με τον υπό­κο­σμο, με την Τζέ­σι­κα Λάνγκ να ενσαρ­κώ­νει τη σοφι­στι­κέ  πλευ­ρά της θηλυ­κό­τη­τας στο σινεμά.

Πρό­κει­ται για μια αμε­ρι­κα­νι­κή νεο-νουάρ αστυ­νο­μι­κή ται­νία του 1992 ριμέικ του ομώ­νυ­μου _ανώτερου κατά τη γνώ­μη μας, φιλμ του 1950 που είχε σκη­νο­θε­τή­σει ο Ζυλ Ντα­σέν, στην ίδια προ­σαρ­μο­γή του μυθι­στο­ρή­μα­τος του Τζέ­ραλντ Κερς του 1938 (δια­σκευά­στη­κε για τη μεγά­λη οθό­νη από τους Όστιν Ντέ­μπ­στερ, Γουί­λιαμ Ε. Γουότς και Τζο Άισιν­γκερ), με πρω­τα­γω­νι­στές τους Ρίτσαρντ Γουί­ντμαρκ, Τζιν Τίρ­νεϊ και Γκού­γκι Γου­ΐ­δερς Η ται­νία είναι βασι­σμέ­νη στο ομώ­νυ­μο μυθι­στό­ρη­μα του Τζέ­ραλντ Κερς.

Ο Χάρι Φάμπιαν είναι ένας πολυ­λο­γάς δικη­γό­ρος από τη Νέα Υόρ­κη που συχνά­ζει στο μπαρ Boxers που ανή­κει στον Φιλ και την σύζυ­γό του Έλεν. Ο Χάρι έχει σχέ­ση με την Έλεν, που ονει­ρεύ­ε­ται να στή­σει το δικό της μπαρ και να αφή­σει τον άντρα της.

Ενώ χάνει μια υπό­θε­ση από έναν τοπι­κό μαφιό­ζο ο Φάμπιαν μυρί­ζει το μέλ­λον του σε ένα γυμνα­στή­ριο πυγ­μα­χί­ας και απο­φα­σί­ζει να γίνει ιμπρε­σά­ριος. Για προ­στα­σία από τον μαφιό­ζο, στρα­το­λο­γεί τον μεγα­λύ­τε­ρο αδερ­φό του αφε­ντι­κού ως συνερ­γά­τη, κλεί­νει αίθου­σα, παραγ­γέλ­νει αφί­σες. Σύντο­μα χρω­στά­ει και περι­μέ­νει τη μεγά­λη βρα­διά για να πάρει τα μετρη­τά. Η αγα­πη­μέ­νη του θέλει να αφή­σει τον άντρα της, γι’ αυτό χρειά­ζε­ται τη βοή­θεια του Φάμπιαν. Ο μαφιό­ζος προ­κα­λεί μπε­λά­δες. Μπο­ρεί ο Φάμπιαν να τα κατα­φέ­ρει όλα;

Σκη­νο­θε­σία: Ίρβιν Γουίνκλερ.

Πρω­τα­γω­νι­στούν: Ρόμπερτ ντε Νίρο, Τζέ­σι­κα Λάνγκ, Τζακ Γουόρ­ντεν, Άλαν Κινγκ, Ρίτσαρντ Πράις, Κλιφ Γκόρμαν.

Η Νύχτα και η Πόλη Night and the City_1950

Ο Χάρι Φέι­μπιαν (Ρίτσαρντ Γουί­ντμαρκ) είναι ένας τζο­γα­δό­ρος με φιλό­δο­ξα σχέ­δια τα οποία ποτέ δεν πραγ­μα­το­ποιού­νται. Ο Χάρι συζεί με την υπο­μο­νε­τι­κή φιλε­νά­δα του Μαί­ρη (Τζιν Τίρ­νεϊ), στην οποία υπό­σχε­ται γάμο όταν πιά­σει την καλή.

Όταν κάποια μέρα συνα­ντά το δια­ση­μό­τε­ρο παλαι­στή ελλη­νο­ρω­μαϊ­κής πάλης, τον Έλλη­να Γκρε­γκό­ριους (Στα­νι­σλά­ου Μπίζ­κο) κατα­στρώ­νει ένα σχέ­διο με βάσει του οποίο θα μπο­ρέ­σει να συγκε­ντρώ­σει δύνα­μη στα χέρια του, ώστε να ανα­λά­βει τον έλεγ­χο της πάλης στο Λον­δί­νο. Κατα­φέρ­νει λοι­πόν να κερ­δί­σει την εμπι­στο­σύ­νη του καλό­καρ­δου γέρου, ο οποί­ος είναι απο­γοη­τευ­μέ­νος με τον τρό­πο με τον οποίο ο γιος του Κρί­στο (Χέρ­μπερτ Λομ) προ­ω­θεί την πάλη στην Αγγλία. Ο Φέι­μπιαν θα πρέ­πει να υπερ­βεί πολ­λά εμπό­δια ώστε το σχέ­διο του να πετύ­χει, ανά­με­σα σε αυτά είναι ο Κρί­στο και τον Φίλιπ Νόζ­ρος (Φράν­σις Λ. Σάλι­βαν), το αφε­ντι­κό του στο νυχτε­ρι­νό κέντρο το οποίο εργά­ζε­ται που τον ζηλεύ­ει λόγω του γεγο­νό­τος ότι η σύζυ­γός του Έλεν (Γκού­γκι Γουί­δερς) είναι ερω­τευ­μέ­νη μαζί του. Κάποια στιγ­μή η τύχη φαί­νε­ται να ευνο­εί τον Χάρι μέχρι τη στιγ­μή που ένα ανα­πά­ντε­χο γεγο­νός πρό­κει­ται να φέρει τη ζωή του σε κίνδυνο.

Σωστό είναι να ξεκι­νή­σου­με με τους φωτι­σμούς! Δε θέλω να πω πως είναι το άλφα και το ωμέ­γα της ται­νί­ας, σίγου­ρα, όμως, είναι ένα από τα καθο­ρι­στι­κά στοι­χεία της τα οποία την κάνουν να απαι­τεί το σεβα­σμό μας. Από το «Εργα­στή­ρι του Δρ. Καλι­γκά­ρι» (1919), του Ρόμπερ Βίνε, μέχρι τις μέρες μας, ο εξπρε­σιο­νι­σμός, όσες φορές χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε σωστά στο κινη­μα­το­γρά­φο, έφε­ρε θαυ­μά­σια απο­τε­λέ­σμα­τα. Δημιούρ­γη­σε έναν εξαι­ρε­τι­κά εκφρα­στι­κό κόσμο, προ­σέ­φε­ρε δυνα­τά συναισθήματα.

Η ται­νία του Ζυλ Ντασ­σέν «Η Νύχτα και η Πόλη» (1950) με τη βοή­θεια, βέβαια, του εξαι­ρε­τι­κού διευ­θυ­ντή φωτο­γρα­φί­ας Μουτζ Γκριν­μπά­ουμ, παρου­σιά­ζει ένα «φαντα­στι­κό» Λον­δί­νο (υπο­κει­με­νι­κό) το οποίο, όμως, είναι βαθιά «πραγ­μα­τι­κό» (αντι­κει­με­νι­κό), αφού φαί­νε­ται το «εσω­τε­ρι­κό» του, φαί­νε­ται η «ψυχή» του.

Δεί­τε την κρι­τι­κή του Ριζο­σπά­στη

Φιλμ νουάρ βασι­σμέ­νο _όπως είπα­με, στο ομώ­νυ­μο αστυ­νο­μι­κό μυθι­στό­ρη­μα του Γκέ­ραλντ Κερς, που θεω­ρεί­ται από πολ­λούς ως το πρώ­το μεγά­λο αρι­στούρ­γη­μα του Ζυλ Ντα­σέν. Η ται­νία γυρί­στη­κε σε μια περί­ο­δο που ο σκη­νο­θέ­της αντι­με­τώ­πι­ζε σοβα­ρό πρό­βλη­μα στις Η.Π.Α., της οποί­ας η κυβέρ­νη­ση και ο γερου­σια­στής Μακ­Κάρ­θι είχαν ξεκι­νή­σει το κυνή­γι των μαγισ­σών, βάσει του οποί­ου γίνο­νταν ανα­κρί­σεις στο χώρο του θεά­μα­τος και μη προ­κει­μέ­νου να ανα­γνω­ρι­στούν άτο­μα τα οποία είχαν αρι­στε­ρές πεποι­θή­σεις ή απο­τε­λού­σαν μέλη του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμματος.
Γνω­στή η ιστο­ρία με τον Ελία Καζάν που “ανα­γκά­στη­κε” να κατα­δώ­σει ακό­μη και άσχε­τους με το Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα. Μάλι­στα βάσει των μαρ­τυ­ρί­ες του και άλλων θεσπί­στη­κε η μαύ­ρη λίστα του Χόλι­γουντ και όσοι συμπε­ρι­λαμ­βά­νο­νταν σε εκεί­νη απο­κλεί­ο­νταν από κάθε εργα­σία στον κινη­μα­το­γρά­φο και τα θέα­τρα, οδη­γού­με­νοι στην επαγ­γελ­μα­τι­κή και προ­σω­πι­κή εξόντωση.

Ο Ντα­σέν που ήταν ένας από τους υπό­πτους, πριν ακό­μη ξεκι­νή­σει το κυνή­γι, προει­δο­ποι­ή­θη­κε από το διευ­θυ­ντή της 20th Century Fox Ντά­ριλ Ζάνουκ ο οποί­ος για να τον βοη­θή­σει να απο­φύ­γει τις ανα­κρί­σεις τον έστει­λε στην Αγγλία για να γυρί­σει τη διά­ση­μη και τελευ­ταία αμε­ρι­κα­νι­κή του ται­νία. Χρό­νια αργό­τε­ρα ο Ντα­σέν απο­κά­λυ­ψε σε συνέ­ντευ­ξή του ότι δεν διά­βα­σε το μυθι­στό­ρη­μα στο οποίο βασι­ζό­ταν η ται­νία, επί­σης είπε ότι ανα­γκά­στη­κε να ανα­θέ­σει τον ρόλο της Μαί­ρη στην Τζιν Τίρ­νεϊ, ως εκδού­λευ­ση στην 20ty Century Fox και τον Ζάνουκ, ο οποί­ος ανη­συ­χού­σε για την κατά­στα­ση της ψυχι­κής της υγεί­ας (προ­βλή­μα­τα στην προ­σω­πι­κή της ζωή την είχαν φέρει στα πρό­θυ­ρα της τρέ­λας και μερι­κά χρό­νια αργό­τε­ρα η Τίρ­νεϊ επρό­κει­το να νοση­λευ­τεί σε ψυχια­τρι­κή κλινική).

Η ται­νία γυρί­στη­κε στο Λον­δί­νο (τα εσω­τε­ρι­κά γυρί­σμα­τα έγι­ναν στα στού­ντιο Shepperton), με δια­φο­ρές στη μου­σι­κή και στο τέλος της.

Ονο­ρέ ντε Μπαλ­ζάκ: Γρα­πτά πάνω στο μυθι­στό­ρη­μα – Οι καλλιτέχνες